publikacje

Wróć do listy

Relacja Zeldy Metz

Relację otwiera data z połowy września 1939 roku. Autorka zapisała, że od wybuchu II wojny światowej Siedliszcze – małe miasteczko – pozostało bez władz i służb porządkowych. Miejscowa ludność wykorzystywała to do rabowania i napadania na żydowskich sąsiadów. Opisała jak 11 listopada 1939 roku w Siedliszczach zamordowany został Niemiec (brak nazwiska czy funkcji). W odwecie żołnierze zebrali mężczyzn z tej miejscowości i przeprowadzili segregację wedle pochodzenia – od grupy oddzielono Żydów i pobito. Aresztowano jedenastu Polaków, reszta została po dniu wypuszczona na wolność.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Schönthal

15 lipca 1942 r. Anna Schönthal została przewieziona z Jaworzna do obozu pracy w Niemczech. Transport więźniarek liczył pięćset kobiet. Pracowały przymusowo w fabryce mundurów, otrzymywały raz na tydzień dwa kilogramy chleba, piętnaście dkg masła i marmolady. W obozie panował głód i epidemie. Następnie autorka trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz, wspomina, że więźniarki ukrywały różne przedmioty osobiste przed rewizjami. Duża część relacji dotycząca warunków życia w Auschwitz jest nieczytelna. Na początku stycznia 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heli Honigman

Hela Honigman szczegółowo opisuje obóz pracy w Gliwicach. W pierwszej części znajdują się dane dotyczące powstania obozu i transportach Żydów z Holandii, a w drugiej informacje o pracy w fabryce gumy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Pauliny Hirsch

Relacja pochodzi z roku 1945 r.

Tekst obejmuje wydarzenia z okresu od 1939 do 1945 roku.

Na dokumencie nagłówek (miejscami nieczytelny) informujący o tym, że Autorka urodziła się w 1902 roku, była żoną adwokata, ukończyła liceum i zdała egzamin maturalny. W czasie wojny pracowała jako nauczycielka, tłumaczka i pielęgniarka. W roku 1945, czyli chwili spisania relacji, "starała się o administrację domów".

 

publikacje

Wróć do listy

Poezja obozowa: wiersze Elżbiety Popowskiej

Zbiór wierszy Elżbiety Popowskiej podzielony jest na poetyckie wspomnienia z miejsc, w których była więziona (Pawiak, Majdanek, Ravensbrück, Bergen-Belsen), oraz te napisane po wyzwoleniu. Wiersze zawierają wiele odwołań do Boga. Przepełnione są bólem i cierpieniem, mocno zaakcentowane przez autorkę (i w ten sposób nazwane) jest męczeństwo Polaków. Zbiór zawiera przypisy z objaśnieniami znaczeń słów z żargonu więziennego.

publikacje

Wróć do listy

Poezja wojenna: wiersze Stanisławy Pilowskiej

Zbiór pięciu wierszy o układzie stroficznym, z rymami parzystymi. Utwory są poświęcone wojnie, przesuwającemu się frontowi, a także byciu więźniarką obozów na Majdanku i Ravensbrück.

publikacje

Wróć do listy

Poezja wojenna i powojenna: wiersze Bogumiły Nadstazik

Wiersze nieprofesjonalnej autorki, stroficzne, z nieregularnymi rymami. Jednym z wątków poruszanych przez Bogumiłę Nadstazik jest liryczny powrót do krainy dzieciństwa i młodości – na Lubelszczyznę („Lublinianka”, „Gubernia”, „Moja ziemio”). Nie jest to rzut na miejskie tło przedwojennego regionu, lecz nostalgiczny wyobrażony powrót na wieś. W wierszach poetyckie opisy przyrody współgrają z obrazkami przedstawiającymi pracę na roli. Podmiot mówiący nie jest obserwatorem, tylko uczestnikiem, zdradza swoje chłopskie pochodzenie.

publikacje

Wróć do listy

Poezja powojenna: wiersz K. Melsztyńskiej

Wiersz stroficzny. Autorka skupia się na „polskim męczeństwie” w obozach koncentracyjnych, walce z okupantami i śmierci w komorach gazowych. W ostatniej strofie Melsztyńska – nadal w duchu dolorystycznym – podsumowuje, że Polaków uchroniło naród od zguby i „[n]a gruzach faszyzmu – [pozwoliło] wznieść Socjalizm”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fryderyki Bratspiel

Fryderyka Bratspiel opisała utworzenie getta we Lwowie (1941) i przesiedlenia ludności żydowskiej. W marcu 1942 r. rozpoczęła się akcja likwidacyjna, w której brali udział żołnierze niemieccy, Ukraińcy i policja żydowska. W tym czasie autorka ukrywała się wraz z matką, dziadkiem, siostrami i braćmi; część rodziny przeżyła. Autorka wspomina, że jej wuj zginął w obozie janowskim. Rodzice zdobyli dla niej „aryjską” metrykę urodzenia i opuściła getto. W pociągu została rozpoznana jako Żydówka i wróciła do getta. Za drugim razem udało się jej uciec. 

publikacje

Wróć do listy

b.t. [Liebe Stefa! Ich bin…]

Kolekcja kartek i listów pomiędzy Antoniną Sokolicz i jej siostrzenicą, Stefanią Lazarowicz, pisanych podczas pobytu Antoniny na Pawiaku w 1942 r. Korespondencja prowadzona jest w większości po niemiecku, częściowo tłumaczona na jęz. polski.

Strony