publikacje

Wróć do listy

Relacja Heli Wolkenberg

Hela Wolkenberg opisała akcję likwidacyjną białostockiego getta w 1943 r. Autorka przypomina, że ukraińska policja tropiła ukrywających się Żydów, a także przedstawia sylwetkę gestapowca Friedla. Podczas akcji eksterminacyjnej wywieziono do Auschwitz tysiąc dwieście żydowskich dzieci wraz z nauczycielami.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Łai Rozenberg

Relacja sporządzona w 1945 roku.

Krótki tekst obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1942 roku.

Autorka skoncentrowała się na swoim pobycie w getcie w Dyneburgu. Tekst rozpoczynają informacje o scenach rozgrywających się w mieście po wkroczeniu do niego wojska niemieckiego – masowe egzekucje ludności żydowskiej, prześladowania, wprowadzanie praw antyżydowskich, zabór mienia, wyrzucanie z zajmowanych mieszkań, przesiedlenia do getta.

Autorka opisała pobieżnie utworzenie getta w Dyneburgu. Opisała panujące w nim warunki – głód, biedę, strach, choroby.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Stasi Wajntraub

Relacja sporządzona w 1945 roku.

Na dokumencie brak datacji, relacja obejmuje jednak w przybliżeniu okres od 1939 do 1945 roku.

Relacja ma formę wspomnień dotyczących przeżyć młodej dziewczyny w niemieckich obozach koncentracyjnych. Autorka pobieżnie opisywała kolejne miejsca, realia życia w nich i prace, do których była przydzielana. Dużo miejsca zajmują informacje o głodzie, złych warunkach, chorobach i zachowaniu strażników.

Kobieta opisała przede wszystkim Auschwitz i obóz w Lipsku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sary Berman

Relacja z datą dzienną 13 lipca 1945 roku.

Tekst obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1945 roku.

Autorka rozpoczęła od informacji o getcie w Kownie. Opisała panujące w nim warunki skupiając się na głodzie, chorobach i strachu. Skoncentrowała się przede wszystkich na schyłkowym okresie jego funkcjonowania – roku 1944.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Karoliny Loew-Marek

Karolina Loew-Marek opisuje działalność esesmana Franza Konrada, który przejmował majątki Żydów zabitych podczas wielkiej akcji likwidacyjnej w getcie warszawskim. Autorka informuje o rozstrzelaniu siedmiu żydowskich pracowników SS-Werterfassung w styczeniu 1943 r. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gizy Beller

Giza Beller po wybuchu wojny została wywieziona do dziadków w Dąbrowie Tarnowskiej. W 1942 r. przebywała z matką w nowosądeckim getcie, a następnie w getcie tarnowskim. Autorka opisała akcje likwidacyjne. W październiku 1943 r. przekonała matkę do wyjazdu z wysiedlanymi Żydami (zamiast ukrywania się po tzw. aryjskiej stronie) i wtedy obie trafiły do obozu w Płaszowie. Stamtąd zostały wywiezione do Auschwitz-Birkenau (październik 1944). Autorka była przekonana, że zginą. Wspomina o selekcjach przeprowadzonych przez Josefa Mengele, podczas których matka ukrywała ją pod stertą ubrań.

publikacje

Wróć do listy

Badania antropologiczne

Autorka zdaje szczegółową relację z badań ginekologicznych przeprowadzonych w 1941 i 1942 r. przez niemiecki Urząd Zdrowia. Negatywnie ocenia zarówno procedurę, jak i lekarzy. Dodaje, że udało się jej uniknąć trzeciego badania.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Grety Feiner

Greta Feiner przebywała w getcie krakowskim, potem w obozie Płaszów. Jej matka została wywieziona z getta i zginęła. Autorka opisała Amona Götha, komendanta Płaszowa, który strzelał do pracujących więźniarek. Z Płaszowa została ewakuowana i pieszo przez trzy dni i noce szła do Auschwitz-Birkenau. Podczas drugiej ewakuacji w 1945 r. (pieszo i pociągiem) trafiła do Ravensbrück: „Policjantki lagrowe przyjęły nas pałkami”. Przypomina o brutalności więźniarek, bijatykach o jedzenie i braku solidarności między kobietami.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rosy Nass o pobycie w obozie w Płaszowie

Relacja dotyczy pojedynczego zdarzenia podczas pobytu Autorki w obozie w Płaszowie.

Jest to opis próby gwałtu na więźniarce obozu przez więźnia wyższej rangi – capo. W relacji pojawiają się rysopisy i nazwiska obojga. Autorką jest świadkini tychże wydarzeń – również więźniarka obozu w Płaszowie. Jedna z więźniarek namawiana jest do odbycia stosunku seksualnego z więźniem i musi mu wielokrotnie odmawiać.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Belli Lerman

Bella Lerman przypomina o zajęciu Płocka przez Niemców i swojej ucieczce do Lwowa, gdzie przebywała do wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w 1941 r. Po wkroczeniu niemieckich oddziałów do miasta opisuje pogrom ludności żydowskiej, który uzasadniano „tym, że Żydzi, przy wycofywaniu się wojsk rosyjskich zabijali Polaków i Ukraińców, którzy znajdowali się w więzieniu”. W sierpniu 1942 r. trafiła do lwowskiego getta wraz z przybranymi rodzicami. Podczas akcji likwidacyjnej zdołała się ukryć. Rodzina została wywieziona.

Strony