publikacje

Wróć do listy

b.t. [Jako uczestniczka wydarzeń…]

Jest to tekst o zawiązywaniu się ogniw władzy ludowej na ziemi piotrkowskiej. Po utworzeniu, głównie przez działaczy PPR-u, Krajowej Rady Narodowej (1.01.1944 r.), zaczynają powstawać, również w warunkach konspiracyjnych, Rady niższych szczebli. Odbywało się to w atmosferze zwalczania się dwóch wizji przyszłej Polski: komunistycznej i prawicowej. Autorka opisuje ten proces. Pisze także, podając przykłady, że miały wtedy miejsce liczne egzekucje na działaczach PPR, a także donoszenie na nich okupantowi. Wspomina również o działającej w Piotrkowie od 1942 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rywy i Cypy Szparberg

Relacja z datą dzienną: 9 czerwca 1945 r.

Tekst obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1944 roku.

Relację otwiera informacja o śmierci matki Autorek i reszty krewnych, poza ojcem. Rodzina przed wojną mieszkała w Aleksandrii. Po wejściu wojsk niemieckich w miejscowości dochodziło do rabunków dokonywanych przez ludność ukraińską.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rywy Szparberg

Relacja z datą dzienną: 8 czerwca 1945 r.

Tekst obejmuje wydarzenia z okresu od 1942 do 1944 roku.

Relację otwiera data 22 października 1942 roku wraz z informacją, że tego dnia zamordowana została matka Autorki wraz z pozostałymi (poza ojcem i siostrą) krewnymi.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heleny Lewińskiej

W pierwszej części relacji Helena Lewińska opisuje przemarsz kilku tysięcy Żydów wysiedlonych najprawdopodobniej z Wawra i Anina. W czasie podróży pociągiem ze Świdra do Warszawy widziała w okolicach Falenicy ciała zastrzelonych. W drugiej części przywołuje opowieść koleżanki, która z okien mieszkania na Muranowie zobaczyła kilka samobójstw popełnionych w czasie likwidacji getta, m.in. matkę z dwójką dzieci, która wyskoczyła z czwartego piętra „prosto w ogień”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Kality

Janina Kalita opisuje zajęcie Lwowa przez wojska niemieckie. Jej mężem był Polak, przyjęła chrzest i otrzymała tzw. aryjskie papiery. W lipcu 1943 r. wraz z mężem wyjechała do Krakowa. Była tam szantażowana, często zmieniała miejsca pobytu. Potem przeniosła się do Warszawy. Po upadku powstania warszawskiego znalazła się w obozie w Pruszkowie. Doczekała wyzwolenia w Krakowie. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Franciszki Pomeranc

Franciszka Pomeranc w 1939 r. przebywała w Budapeszcie, po wybuchu wojny zaczęła pracować w Towarzystwie Polsko-Węgierskim. Pomagała węgierskim i polskim Żydom. W kwietniu 1944 r. została aresztowana i wysłana (jako „aryjka”) do Auschwitz. W obozie zginął jej mąż, ona doczekała wyzwolenia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rózi Wagner

Relacja sporządzona w roku 1945 w Krakowie.

Tekst obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1942 roku.

Relację otwiera opis pogromów, jakie miały miejsce we Lwowie po wejściu do miasta wojsk niemieckich. Autorka stosunkowo dużo miejsca poświęciła masowym egzekucjom i prześladowaniom, które nazywa "zabawą". Zapisała, że brali w nich udział zarówno gestapowcy, jak i Ukraińcy (z treści wynika, że chodzi zarówno o umundurowanych Ukraińców jak i cywili).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frani Schönberg

Frania Schönberg opisuje wysiedlenia i deportacje w getcie w Sosnowcu 13 sierpnia 1942 r. Autorka przypomina o cierpieniu i strachu ludności żydowskiej: „Jestem ogłuszona, stoję i patrzę, pchana przez tłum ciekawych”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Reni Warszawskiej

Relacja sporządzona w roku 1945 w Krakowie – tekst obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1944 roku. Pierwszymi informacjami znajdującymi się w dokumencie są te dotyczące utworzenia getta w Stanisławowie. Renia opisuje m.in. poniżanie ludności żydowskiej, bicie, wyzwiska oraz szykany. Relacjonuje również masowe egzekucje Żydów na pobliskim cmentarzu oraz zabójstwo starszego rabina. Znaczną część poświęca także odbywającym się na terenie getta łapankom. Po jednej z nich Renia – wraz z bratem i jego córką – ucieka z miasta. Dostają się w okolice Tarnowa.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Reni Froelich

Relacja sporządzona w roku 1945 w Krakowie.

Tekst obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1943 roku.

Relację otwiera informacja, że od sierpnia 1941 roku Autorka mieszkała w Tarnowie. Utrzymywała się ze sprzedaży rzeczy, które zdołała wywieźć ze swojego krakowskiego mieszkania. W Tarnowie przebywała do czerwca 1942r.

Później lakoniczny opis życia w tarnowskim getcie. Najwięcej miejsca Autorka poświęciła łapankom przeprowadzanym w celu pozyskania robotników, strzelaninom i rewizjom.

Strony