publikacje

Wróć do listy

Zostali z nami

Autorka opowiada o budowie Cmentarza Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich przy ulicy Żwirki i Wigury w Warszawie. Znalazła się w grupie około 100 osób, które w czynie społecznym pomagały w pracach ziemnych. Było to w marcu 1950 r., robotnicy i ochotnicy starali się, by zdążyć przed 1 maja. Autorka przytacza rozmow, toczące się pomiędzy uczestnikami robót. Wspominają poległych, ich poświęcenie dla walki o wolność. Wymieniają konkretnych chłopców, których los był im znany.

publikacje

Wróć do listy

Mieszkam na Mokotowie - 1948 r.

Wspomnienia autorki dotyczące Mokotowa z przełomu lat 40. i 50. XX w. zostały ujęte w zbiór krótkich opowiadań. Zapis rozpoczyna się od przedstawienia domu Lucyny Penciakowej, zlokalizowanego przy alei Niepodległości 138, wraz z jego bliższymi i dalszymi okolicami. Autorka po raz pierwszy zobaczyła Mokotów w 1941 r. podczas odwiedzin u swojej koleżanki z Wolnej Wszechnicy Polskiej. Znajoma - Maria - była żoną Feliksa B., znanego redaktora prohitlerowskiego pisma.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Renaty Trau

Relacja z 1945 roku, obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1945 roku.

Tekst otwiera wyjaśnienie spisującego dotyczące tematu relacji. Zanotował on, że Autorka w chwili sporządzenia relacji miała jedenaście lat, a dokument stanowi przykład przeżyć dzieci zamkniętych w gettach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Trajster

Estera Trajster opisuje wywiezienie z będzińskiego getta do obozu pracy przymusowej w Gabersdorfie (ob. Libeč, Czechy) w maju 1942 r. Wspomina, że więźniarki ciężko pracowały fizycznie i ograniczano im racje żywnościowe. Strażnicy bili i znęcali się nad uwięzionymi. Autorka w obozie doczekała wyzwolenia przez Armię Czerwoną.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rózi Leichter

Relacja bez daty, wiadomo jedynie, że powstała w 1945 roku, obejmuje wydarzenia z okresu od 1939 do 1944 roku.

Nagłówek: Protokół.

Tekst otwiera opis dziewczynki składającej zeznania. Dr Haupt zapisał, że była wysoka jak na swój wiek, miała "nie semicki wygląd", piwne oczy i melancholijne spojrzenie. Mówiła po polsku, jednocześnie nie panując nad gestykulacją i ruchami ciała. Spisujący relację dodał: "inteligencja dość znaczna".

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lei Kurftag

Lea Kurftag opisała ewakuację obozu Ludwigsdorf I. Więźniarki dziesięć dni spędziły w wagonach. Autorka próbowała oszacować liczbę zmarłych i zabitych kobiet.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Toni Szwarc-Ajzenberg

Relacja z datą dzienną 14 września 1945 roku, obejmuje wydarzenia z okresu od 1942 do 1944 roku.

Autorka praktycznie pominęła wcześniejsze wydarzenia, przechodząc bezpośrednio do informacji o likwidacji getta w Brodach w grudniu 1942 roku. Pobieżnie opisała jej przebieg, skupiając się przede wszystkim na losie swoim i swoich najbliższych.

Razem z siostrą i synkiem zdołała zbiec. Znalazły schronienie w Hajach Dubińskich. Autorka pobieżnie zrelacjonowała warunki w bunkrze, opisała problemy związane ze zdobywaniem żywności i opieką nad dzieckiem.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Adeli i Indy Liberman

Adela i Inda Liberman informują o wkroczeniu wojsk niemieckich do Równego (ob. Ukraina) 30 czerwca 1941 r. Niedługo potem zarządzono spis ludności, ze szczególnym uwzględnieniem liczebności Żydów. Szybko utworzono zarząd gminy (Judenrat), składający się ze stu osób. Na gminę nałożono kontrybucję. Żydzi starali się znaleźć pracę, ponieważ brak zatrudnienia oznaczał obowiązek podjęcia ciężkich robót – kopania rowów i sprzątania domów po remontach (po dwanaście godzin dziennie). Wszyscy Żydzi musieli nosić opaski z Gwiazdą Dawida (później zastąpione łatami).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Joselson

Relacja z 1945 roku, obejmuje wydarzenia z 1943 roku. Tekst rozpoczyna informacja o aresztowaniu kobiety przez polskiego policjanta „po aryjskiej stronie”. Funkcjonariusz zaprowadził ją na Nowolipie, a następnie osadzono ją na Befehlstelle i umieszczono w celi z innymi Żydami, również pojmanymi „po aryjskiej stronie” oraz w bunkrach na terenie getta. Od nich Rachela dowiedziała się o istnieniu „szesnastki” – grupy młodych Żydów, którzy współpracowali z Niemcami przy przeszukiwaniu bunkrów i wyłapywaniu ukrywających się. Po dwóch dniach autorkę zaprowadzono na Umschlagplatz.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Blumy Rosenfeld

Bluma Rosenfeld opowiada o transporcie z łódzkiego getta do Auschwitz (25 lipca 1944). Żydom odebrano bagaże i zapędzono ich do wagonów. W obozie oddzielono kobiety od mężczyzn, autorka przeszła selekcję i trafiła do bloku 31 w lagrze C. Jej barak mieścił ok. stu więźniarek. Rosenfeld relacjonuje selekcje przeprowadzane przez Josefa Mengele. W obozie pracowała przy budowie dróg i kopaniu rowów.  

 

Strony