publikacje

Wróć do listy

Relacja Róży Geisler

Relacja powstała w 1945 roku, obejmuje wydarzenia z 1942 roku.

Tekst otwiera informacja dotycząca siostry Autorki, która we wrześniu 1942 roku miała poznać Żyda mogącego przewieźć obie kobiety do Krakowa. Wywiązał się z umowy, dowożąc obie w pewnym odstępie czasu. W Krakowie kobiety zdołały się odnaleźć i jakiś czas błąkały po noclegowniach. Autorka znalazła pracę w mleczarni – z ogłoszenia w gazecie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mali Hollaender

Mala Hollaender opisała sytuację Żydówek podczas okupacji niemieckiej. Nie były traktowane przez Niemców jako pełnowartościowe robotnice. Kiedy w Krakowie utworzono Julagi (Julag – Judenlager) w Płaszowie, Prokocimiu, Bieżanowie, zaczęły w nich pracować kobiety. Autorka podała, że było ok. trzystu robotnic. Przyjmował je szef Julagów „krwawy Müller” (SS-Oberscharführer Franz Josef Müller). Gdy wyrażał zgodę, uprzedzał, że kolejna kobieta, która się zgłosi, zostanie rozstrzelana. Wielokrotnie rozkazywał zabijać te Żydówki, które z własnej woli zgłaszały się do Juglagu I (w Płaszowie).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Luizy Grüner

Luiza Grüner przed wojną mieszkała w Berlinie. W czerwcu 1939 r. rodzina wyjechała do Jarosławia – autorka podróżowała z ojcem, później dołączyła do nich matka. W czasie okupacji niemieckiej autorka z matką uciekły do Krakowa, a ojciec do Lwowa. Przebywała w krakowskim getcie, uniknęła śmieci podczas akcji likwidacyjnych. Pracowała przy lepieniu kopert.

publikacje

Wróć do listy

Drewniak

Tekst opowiada o wydarzeniach związanych z działaniem tajnej drukarni W-1, działającej w ramach struktur Tajnych Wojskowych Zakładów Wydawniczych. Relacja Korzeniowskiej (ps. „Teresa”) obejmuje lata 1942-1943. Opowiada o „Drewniaku”, sąsiedzie Korzeniowskiej, który szpiegował na rzecz Niemców. Określenie „Drewniak” wzięło się stąd, że mężczyzna ten handlował w czasie okupacji drewnem (także mięsem). Autorka była właścicielką willi przy ul. Morszyńskiej 35 na Sadybie w Warszawie, w której ukryta była drukarnia i jednocześnie była tzw. maską tej drukarni.

publikacje

Wróć do listy

b.t. [Szanowna Pani! Me już napisane…]

List do Marii Rutkowskiej-Mierzejewskiej w sprawie działalności Tajnych Wojskowych Zakładów Wydawniczych. Autorka napisała wspomnienia ze swej pracy w prowincjonalnym kolportażu w tej organizacji. Swój tekst chciałaby zakończyć szkicem historii tej komórki konspiracyjnej. Aby uwypuklić wysiłek kolporterek, chce podać informację o nakładach prasy BIP KG AK, które woziły po całym kraju.

publikacje

Wróć do listy

b.t. [Szanowny Panie! Aczkolwiek nie zna mnie Pan…]

List do Jana Jubczyka ze Szczecina, który w czasie okupacji pracował w Tajnych Wojskowych Zakładach Wydawniczych. Autorka pisze, że adresat pewnie nic nie wiedział o jej istnieniu, ale ona zna go bardzo dobrze z okresu okupacji z tytułu pełnionej wówczas funkcji sekretarki TWZW i opowiadań brata, „Michała Kmity” (Jerzego Rutkowskiego) oraz innych kolegów. Michał Wojewódzki przekazał jej jego relację, która ją bardzo zainteresowała, ponieważ pewne szczegóły, których nie znała. Ponieważ z relacji wynika, że Jubczyk chciałby nawiązać kontakt z kolegami z tamtych czasów, podaje ich adresy.

publikacje

Wróć do listy

b.t. [Ob. Kowalczyk Edward…]

Relacja Marii Rutkowskiej-Mierzejewskiej o udziale Edwarda Kowalczyka, ps. „Edward” w Powstaniu Warszawskim.

Edward Kowalczyk, ur. 7.03.1911 r. był zatrudniony od 1.08.1944 r. do 4.10.1944 r. w Wojskowych Zakładach Wydawniczych jako kolporter prasy powstańczej. Ósmego dnia Powstania, w czasie przenoszenia prasy w rejonie pl. Grzybowskiego, został ranny w lewe udo. Po dwudniowym pobycie w powstańczym szpitalu polowym (przy ul Boduena 4) powrócił do swych obowiązków. Z powodu ponownego otworzenia się rany, był leczony przez sanitariat WZW do 4.10.1944 r.

publikacje

Wróć do listy

b.t. [ Wielce Szanowna Pani! Oczywiście…]

Mierzejewska odpowiada na list Bartoszewskiej w sprawie uwag do książki Michała Wojewódzkiego „W tajnych drukarniach Warszawy 1939-1944”, w którym Bartoszewska poprosiła ją o wyrażenie zgody na publikację jej uwag szczegółowych jako uzupełnienie recenzji książki, którą Mierzejewska już wcześniej napisała na jej prośbę, a która ma się ukazać w „Roczniku Warszawskim”.

publikacje

Wróć do listy

b.t. [Wielce Szanowna Pani! Ponieważ...]

List do Marii Rutkowskiej-Mierzejewskiej w sprawie uwag adresatki do książki Michała Wojewódzkiego „W tajnych drukarniach Warszawy 1939-1944”. Mierzejewska przesłała jej mężowi, Władysławowi Bartoszewskiemu szczegółowy wykaz błędów zawartych w.w. książce. Bartoszewska, jako zastępca redaktora naczelnego PIW, chciałaby zaproponować jej opublikowanie tych uwag w „Roczniku Warszawskim”, do którego Mierzejewska pisała recenzję książki. Omówiła tę sprawę z prof. Gieysztorem, redaktorem naczelnym „Rocznika” i on również jest za uzupełnieniem tej recenzji uwagami szczegółowymi.

publikacje

Wróć do listy

b.t. [Szanowny Panie! Jestem…]

Jest to odpowiedź na list Władysława Bartoszewskiego z dn. 27.12.1976 r [znajduje się w tej samej teczce], dotyczącym książki Michała Wojewódzkiego „W tajnych drukarniach Warszawy 1939-1944”. Bartoszewskiego interesuje sprawa tej książki ponieważ oboje z żoną w dużym stopniu przyczynili się do jej zamówienia i wydania. Wojewódzki zapewniał ich, że całość szczegółowo przekonsultował z Mierzejewską i jej bratem Jerzym Rutkowskim i że wszystkie ich uwagi uwzględnił. Tym bardziej zasmuciła go wiadomość, że tak się nie stało.

Strony