Szczegółowy życiorys Haliny Martin.

Życiorys autorki.

Halina Martin urodziła się 20.08.1911 r. w Warszawie. Jej ojcem był Aleksander Duma de Vajda Hunyad. Matka Lidia z d. Starkmeth wyszła ponownie za mąż za Wiktora Przedpełskiego, którego Halina uważała za swego wychowawcę i mentora.

Autorka w swojej relacji wspomina powojenne życie przy ulicy Konwiktorskiej. Jej mąż, jako jeden z pierwszych, przystąpił do odbudowy ocalałego w okolicy gmachu szkoły graficznej i fotograficznej. Dostał upoważnienie władz szkolnych do zajęcia się organizacją uruchomienia placówki. Dzięki jego pracy w czerwcu 1945 r. roczniki, którym wybuch powstania warszawskiego przerwał naukę, mogły ją ukończyć (a kolejni uczniowie rozpocząć rok szkolny 1945/1946). Wyremontowano także skrzydło mieszkalne, w którym osiedliła się autorka wraz z mężem i synem.

Autorka opowiada o Warszawie, jaką pamięta ze stycznia 1945 r. – określa ją „ bezkreśnie makabrycznym oceanem gruzów”, w którym nie potrafi odnaleźć znanych sobie dawnych ulic i domów. Opisuje wędrówkę z dopiero co poznanym mężczyzną po Śródmieściu. Jest mroźna i śnieżna zima, na śniegu natrafiają na ślady dużych męskich butów, idąc ich tropem dochodzą do ul. Freta na Rynku Starego Miasta. Tutaj, obok zniszczonego budynku zauważają żołnierza.

Autorka opowiada o budowie Cmentarza Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich przy ulicy Żwirki i Wigury w Warszawie. Znalazła się w grupie około 100 osób, które w czynie społecznym pomagały w pracach ziemnych. Było to w marcu 1950 r., robotnicy i ochotnicy starali się, by zdążyć przed 1 maja. Autorka przytacza rozmow, toczące się pomiędzy uczestnikami robót. Wspominają poległych, ich poświęcenie dla walki o wolność. Wymieniają konkretnych chłopców, których los był im znany.

Wspomnienia autorki dotyczące Mokotowa z przełomu lat 40. i 50. XX w. zostały ujęte w zbiór krótkich opowiadań. Zapis rozpoczyna się od przedstawienia domu Lucyny Penciakowej, zlokalizowanego przy alei Niepodległości 138, wraz z jego bliższymi i dalszymi okolicami. Autorka po raz pierwszy zobaczyła Mokotów w 1941 r. podczas odwiedzin u swojej koleżanki z Wolnej Wszechnicy Polskiej. Znajoma - Maria - była żoną Feliksa B., znanego redaktora prohitlerowskiego pisma.

Relacja z 1945 roku, obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1945 roku.

Tekst otwiera wyjaśnienie spisującego dotyczące tematu relacji. Zanotował on, że Autorka w chwili sporządzenia relacji miała jedenaście lat, a dokument stanowi przykład przeżyć dzieci zamkniętych w gettach.

Estera Trajster opisuje wywiezienie z będzińskiego getta do obozu pracy przymusowej w Gabersdorfie (ob. Libeč, Czechy) w maju 1942 r. Wspomina, że więźniarki ciężko pracowały fizycznie i ograniczano im racje żywnościowe. Strażnicy bili i znęcali się nad uwięzionymi. Autorka w obozie doczekała wyzwolenia przez Armię Czerwoną.

Relacja bez daty, wiadomo jedynie, że powstała w 1945 roku, obejmuje wydarzenia z okresu od 1939 do 1944 roku.

Nagłówek: Protokół.

Tekst otwiera opis dziewczynki składającej zeznania. Dr Haupt zapisał, że była wysoka jak na swój wiek, miała "nie semicki wygląd", piwne oczy i melancholijne spojrzenie. Mówiła po polsku, jednocześnie nie panując nad gestykulacją i ruchami ciała. Spisujący relację dodał: "inteligencja dość znaczna".

Lea Kurftag opisała ewakuację obozu Ludwigsdorf I. Więźniarki dziesięć dni spędziły w wagonach. Autorka próbowała oszacować liczbę zmarłych i zabitych kobiet.