publikacje

Wróć do listy

Relacja Toni Szwarc-Ajzenberg

Relacja z datą dzienną 14 września 1945 roku, obejmuje wydarzenia z okresu od 1942 do 1944 roku.

Autorka praktycznie pominęła wcześniejsze wydarzenia, przechodząc bezpośrednio do informacji o likwidacji getta w Brodach w grudniu 1942 roku. Pobieżnie opisała jej przebieg, skupiając się przede wszystkim na losie swoim i swoich najbliższych.

Razem z siostrą i synkiem zdołała zbiec. Znalazły schronienie w Hajach Dubińskich. Autorka pobieżnie zrelacjonowała warunki w bunkrze, opisała problemy związane ze zdobywaniem żywności i opieką nad dzieckiem.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Adeli i Indy Liberman

Adela i Inda Liberman informują o wkroczeniu wojsk niemieckich do Równego (ob. Ukraina) 30 czerwca 1941 r. Niedługo potem zarządzono spis ludności, ze szczególnym uwzględnieniem liczebności Żydów. Szybko utworzono zarząd gminy (Judenrat), składający się ze stu osób. Na gminę nałożono kontrybucję. Żydzi starali się znaleźć pracę, ponieważ brak zatrudnienia oznaczał obowiązek podjęcia ciężkich robót – kopania rowów i sprzątania domów po remontach (po dwanaście godzin dziennie). Wszyscy Żydzi musieli nosić opaski z Gwiazdą Dawida (później zastąpione łatami).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Joselson

Relacja z 1945 roku, obejmuje wydarzenia z 1943 roku. Tekst rozpoczyna informacja o aresztowaniu kobiety przez polskiego policjanta „po aryjskiej stronie”. Funkcjonariusz zaprowadził ją na Nowolipie, a następnie osadzono ją na Befehlstelle i umieszczono w celi z innymi Żydami, również pojmanymi „po aryjskiej stronie” oraz w bunkrach na terenie getta. Od nich Rachela dowiedziała się o istnieniu „szesnastki” – grupy młodych Żydów, którzy współpracowali z Niemcami przy przeszukiwaniu bunkrów i wyłapywaniu ukrywających się. Po dwóch dniach autorkę zaprowadzono na Umschlagplatz.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Blumy Rosenfeld

Bluma Rosenfeld opowiada o transporcie z łódzkiego getta do Auschwitz (25 lipca 1944). Żydom odebrano bagaże i zapędzono ich do wagonów. W obozie oddzielono kobiety od mężczyzn, autorka przeszła selekcję i trafiła do bloku 31 w lagrze C. Jej barak mieścił ok. stu więźniarek. Rosenfeld relacjonuje selekcje przeprowadzane przez Josefa Mengele. W obozie pracowała przy budowie dróg i kopaniu rowów.  

 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Rabinowicz o obozie Stutthof

Fania Rabinowicz została wywieziona z ryskiego getta do obozu w Stutthof. Opisuje brutalne traktowanie więźniarek, ich wyczerpującą pracę oraz głód i choroby panujące w obozie, podając, że co dzień umierało ok. dziewięćdziesięciu kobiet.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lili Hirschsprung

Relacja została podzielona na dwie części. W pierwszej Więzienie na Łąckiego – ukrycie Lili Hirschsprung opisała aresztowanie męża, który był torturowany i zginął w lwowskim więzieniu przy ul. Łąckiego. W drugiej części pt. Ukrycie autorka wspomina, że w październiku 1941 r. wyjechała do Brzeska. Mieszkała ze swoją siostrą do czasu likwidacji getta, potem ukrywała się (wraz z synem) na wsi. Pomagał jej Polak Józef Topolski. Lato spędzała w ziemiance, a okres zimowy w stodole.

publikacje

Wróć do listy

Relacja NN

Relacja powstała w 1945 roku, obejmuje wydarzenia z okresu od 1944 do 1944 roku.

Dokument koncentrujący się na obozach: Płaszów, Gundelsdorf, Ravensbrück, Rechlin i Auschwitz. Anonimowe zeznania obrazujące los więźniarek żydowskich.

publikacje

Wróć do listy

Relacja NN

Relacja powstała w 1945 roku.

Dokument otwierają informacje dotyczące spotkania informacyjnego Komisji Historycznej, po którym Autorka tekstu zrozumiała konieczność dzielenia się posiadanymi informacjami.

Tekst dotyczy losów kuzyna Autorki (proszącej o zachowanie anonimowości), nazywanego w tekście "panem J.", który ukrywał się we Lwowie "na aryjskich papierach". Wedle kobiety miał wygląd mogący zapewnić mu względne bezpieczeństwo.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Matyldy Löw

Matylda Löw opisuje funkcjonowanie żydowskiego szpitala w getcie krakowskim. Szpital był przebudowywany przed wybuchem wojny, a po utworzeniu getta mieścił się w dawnym budynku policji. Prace adaptacyjne trwały rok. W szpitalu odbywały się konsylia (z udziałem polskich lekarzy), była porodówka i sale operacyjne.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mani Leider

Mania Leider opisuje getto i akcje likwidacyjne w Przemyślanach oraz w okolicach Świrza. Jej babcia (akuszerka) zginęła po odmowie przeniesienia się do getta, a matka podczas transportu do obozu w Bełżcu – kiedy wyskoczyła z wagonu, została zastrzelona. Autorkę wyrzucono z pociągu i przeżyła, ale odniosła rany. Spotkała inne uciekinierki i razem ruszyły do obozu pracy przymusowej w Kurowicach, gdyż „tam byli Żydzi a my nie miałyśmy gdzie być”. Ukrywała się w lagrze. Po ucieczce z obozu szukała wuja, który „mieszkał w lesie” niedaleko Świrza.

Strony