publikacje

Wróć do listy

Kalendarium pierwszych dni września 1939 roku, przeżytych we wsi Kowala, pow. Radom województwo kieleckie

Wspomnienia pierwszych jedenastu dni II wojny światowej autorka rekonstruuje z perspektywy lat na podstawie kalendarza prowadzonego w tamtym czasie. We wstępie deklaruje, że jej doświadczenia miały charakter uniwersalny w skali kraju, ale opowiada  o walkach z ziemiańskiego i rodzinnego punktu widzenia. Przedstawia swój ówczesny stan emocjonalny i stwierdza, że wiadomość o wybuchu wojny wywołała jej zdziwienie.

publikacje

Wróć do listy

Twój czar nade mną. Wspomnienia. Sztambuch Babuni

Wspomnienia dotyczą dzieciństwa Józefiny Rogosz-Walewskiej. Autorka zaczyna swoją opowieść, opisując list, który dostała najprawdopodobniej od babki, na co wskazuje niebieska koperta z monogramem H.R. z hrabiowską koroną. Co prawda, jak wspomina, jej babka straciła prawa do tytułu po ślubie, jednak do końca życia kazała tytułować się hrabiną. Dalej opowieść toczy się z perspektywy dziecka, jest pisana w czasie teraźniejszym. Autorka opowiada o wycinanych z papieru gołąbkach (takich jak przy pieczęci pod monogramem na liście), które losuje wśród dzieci matka.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik z Powstania Warszawskiego

Dokument w postaci terminarza na rok 1944 zawiera krótkie, nieregularne wpisy dotyczące rozmaitych tematów. Od stycznia do końca lipca przeważają notatki o sytuacji finansowej autorki. Zapisuje ona kwoty, które zarobiła lub pożyczyła, oraz wydatki na odzież wraz z cenami poszczególnych rzeczy. Pojawiają się wiadomości o wizytach składanych różnym osobom, również adnotacje o wysyłanych i otrzymywanych paczkach. Od sierpnia autorka umieszcza dłuższe fragmenty odnoszące się do epizodów powstania warszawskiego, które spędza na Żoliborzu z matką.

publikacje

Wróć do listy

Jak byłam wychowywana i jak wychowałam swego syna

W swoich wspomnieniach Alina Bogart zawarła przemyślenia na temat wychowywania dzieci. Autorka zaznaczyła, że nikt jej nie nauczył tej umiejętności i pamięta z przeszłości, że rodzice, nauczyciele i katecheci powszechnie stosowali kary cielesne. Wspomina, że dorastała bez ojca, a wszystkie obowiązki spadły na jej matkę, wówczas niespełna dwudziestoletnią kobietę porzuconą przez męża. Matka samodzielnie utrzymywała dwie córki. Wychodząc do pracy, zamykała je w domu i nikt ich nie pilnował.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Basi Goldman

Basia Goldman przebywała w getcie łódzkim od 1940 r. W sierpniu 1944 r. wraz z rodziną trafiła do Auschwitz. Podczas selekcji ona i ojciec zostali skierowani do pracy w obozie, a matka i siostra do komory gazowej. Spędziła w Auschwitz pięć tygodni. 24 października wywieziono ją do obozu w Bergen-Belsen w grupie trzech tys. więźniarek. Dzień zaczynał się apelem o szóstej lub siódmej rano, później więźniarki dostawały ¾ litra zupy i dwadzieścia pięć dkg chleba. Stamtąd przeniesiono ją do obozu Elsnick, transport zajął dwa dni. Pracowała w fabryce amunicji. W kwietniu 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Lejman

Maria Lejman (w relacji adnotacja: „aryjka”) opisuje losy swojego męża, adwokata żydowskiego pochodzenia, aresztowanego przez gestapo 28 kwietnia 1942 r. w Krakowie. Podczas rewizji w mieszkaniu Lejmanów Niemcy wypytywali o brata męża (Bronisława), działającego w podziemiu, odpowiedzialnego za wystawianie fałszywych dokumentów i wysyłanie za granicę ludzi poszukiwanych przez okupanta. Niemcy zarekwirowali dokumenty i pieniądze, córka Lejmanów została popchnięta przez jednego z gestapowców, aż straciła przytomność, a męża Marii osadzono w więzieniu na Montelupich, następnie w Tarnowie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Irmy Laksberger

Irma Laksberger w 1940 r. wyjechała wraz z mężem z Krakowa do Prokocimia, a następnie do Wieliczki. Jej mąż pracował w niemieckiej firmie, która od 1942 r. zaczęła zatrudniać kobiety, ale część z nich, powyżej trzydziestego piątego roku życia, odsyłano do krakowskiego getta. Autorka pracowała w kuchni. Opisuje egzekucje w Julagach (niemieckich obozach pracy dla Żydów na terenie Krakowa) w Płaszowie, Prokocimiu, Bieżanowie, a także przypomina sylwetki komendantów i strażników tych obozów.

publikacje

Wróć do listy

Zamknięta księga. Wspomnienia

Autobiograficzne teksty Krystyny Sarwińskiej-Ligęzy, podzielone na niewielkie rozdziały, obejmują okres od dzieciństwa do późnej starości autorki. Wspomnienia rozpoczynają się od opisu przyklasztornej szkoły, w której Sarwińska jako sierota spędziła wczesne lata życia. Autorka odkreśla, że lubiła lekcje muzyki oraz występy teatralne, nie lubiła zaś wakacji, podczas których dzieci pracowały w polu. Często modliła się o to, żeby matka po nią wróciła. Wojnę przeżyła w Warszawie, przy ul. Hożej, gdzie przewieziono sieroty z ośrodka w Kostowcu.

publikacje

Wróć do listy

W cieniu twierdzy brzeskiej. Wspomnienia z czasów wojny

Wspomnienia Marii Dyszlewskiej rozpoczynają się od opisu rodzinnej fotografii z 1926 r. Autorka przypomina, że majątek Dyszlewskich w Józefowie na Białorusi został utracony wskutek zmiany granic po wojnie polsko-bolszewickiej, a jej ojciec, inżynier rolnictwa, zaczął pracować jako urzędnik w Grudziądzu. Zachorował i zmarł w 1927 r. i rodzina znalazła się w trudnej sytuacji życiowej. Wtedy z pomocą przyszedł brat matki, Władysław Plejewski, który był pułkownikiem saperów i stacjonował w Brześciu nad Bugiem.

publikacje

Wróć do listy

Echa z przeszłości

Tekst podzielony na rozdziały: I. Wstęp, II. Z pomroki czasu, II. [sic] Owczary, III. Pisklęta wyfrunęły z gniazda, IV. Portrety rodzinne. We wstępie autorka pisze o swej fascynacji przeszłością oraz potrzebie ocalenia opowieści, których słuchała od najmłodszych lat. Jest to „próba spisania fragmentów dziejów naszej rodziny i związanych z nią ludzi”. Do maszynopisu załączona jest obszerna bibliografia – historyczna, heraldyczna etc. – mimo to autorka podkreśla, że praca „nie usiłuje być traktatem historycznym i nie wnosi /niestety/ niczego nowego do badań w tej dziedzinie”.

Strony