publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Kroch

Janina Kroch opisuje sytuację Żydów po zajęciu Lwowa przez wojska niemieckie. Sporo miejsca poświęciła volksdeutschowi Robertowi Rupowi, który skonfiskował dużą część majątku Krochów i zaoferował rodzinie ochronę w zamian za pieniądze. Propozycja nie została przyjęta, lecz Krochowie musieli zapłacić za milczenie Rupa. Zdzisław Stroński, wiceprezydent Lwowa, pomógł zdobyć Janienie, jej matce oraz dziadkowi (Lucjanowi Kildwurnowi) „aryjskie papiery”.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia o Krzysztofie Baczyńskim i jego rodzicach

Władysława Cuszlakowa poznała trzyletniego Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w 1923 r. W tym samym roku Stefania Baczyńska rozpoczęła pracę w szkole Katolickiego Związku Polek na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. Autorka podczas wizyt w domu Baczyńskich bawiła się z chłopcem, nosiła go na ramionach, a Krzyś nazywał ją „wielbłądem”. Autorka zapamiętała go jako dziecko nerwowe, co mogło być spowodowane gwałtownym charakterem ojca, Stanisława Baczyńskiego, który powiedział Władysławie, że wyrzucił żonę z dzieckiem z mieszkania, gdyż miał dość „tej gudłajki i jej rozkapryszonego synka”.

publikacje

Wróć do listy

Ze wspomnień o moim ojcu Stanisławie Grabskim

Stanisława Grabska wspomina, że wybuch II wojny światowej zastał jej rodzinę we Lwowie. Ojciec autorki przeczuwał klęskę ze względu na słabe przygotowanie polskiej armii. Do wyjazdu z kraju namawiał Stanisława Grabskiego jego asystent Wojciech Bem, który specjalnie w tym celu wrócił z Rumunii. Grabski nie chciał jednak wyjeżdżać, a przewidując swoje aresztowanie, prosił córkę, aby zaopiekowała się rodziną. Po pewnym czasie ojciec autorki został aresztowany, przewieziony do Moskwy, oskarżony o działania kontrrewolucyjne i skazany na pobyt w obozie.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik Hanny Nałkowskiej

Autorka zaczyna prowadzić dziennik 14 czerwca 1942 r., ponad tydzień po śmierci matki. Jest on przejmującym zapisem przeżyć i uczuć związanych z żałobą autorki: rozpaczy, osamotnienia, tęsknoty. Często pisze o swoich snach. Nałkowska cierpi na bezsenność, ma myśli samobójcze, nie może rzeźbić. Obwinia się za to, że ostatnie tygodnie przed śmiercią matki spędziła w pracowni, zamiast poświęcić jej ten czas. Nie jest w stanie pogodzić się z utratą.

publikacje

Wróć do listy

Kalendarium pierwszych dni września 1939 roku, przeżytych we wsi Kowala, pow. Radom województwo kieleckie

Wspomnienia pierwszych jedenastu dni II wojny światowej autorka rekonstruuje z perspektywy lat na podstawie kalendarza prowadzonego w tamtym czasie. We wstępie deklaruje, że jej doświadczenia miały charakter uniwersalny w skali kraju, ale opowiada  o walkach z ziemiańskiego i rodzinnego punktu widzenia. Przedstawia swój ówczesny stan emocjonalny i stwierdza, że wiadomość o wybuchu wojny wywołała jej zdziwienie.

publikacje

Wróć do listy

Twój czar nade mną. Wspomnienia. Sztambuch Babuni

Wspomnienia dotyczą dzieciństwa Józefiny Rogosz-Walewskiej. Autorka zaczyna swoją opowieść, opisując list, który dostała najprawdopodobniej od babki, na co wskazuje niebieska koperta z monogramem H.R. z hrabiowską koroną. Co prawda, jak wspomina, jej babka straciła prawa do tytułu po ślubie, jednak do końca życia kazała tytułować się hrabiną. Dalej opowieść toczy się z perspektywy dziecka, jest pisana w czasie teraźniejszym. Autorka opowiada o wycinanych z papieru gołąbkach (takich jak przy pieczęci pod monogramem na liście), które losuje wśród dzieci matka.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik z Powstania Warszawskiego

Dokument w postaci terminarza na rok 1944 zawiera krótkie, nieregularne wpisy dotyczące rozmaitych tematów. Od stycznia do końca lipca przeważają notatki o sytuacji finansowej autorki. Zapisuje ona kwoty, które zarobiła lub pożyczyła, oraz wydatki na odzież wraz z cenami poszczególnych rzeczy. Pojawiają się wiadomości o wizytach składanych różnym osobom, również adnotacje o wysyłanych i otrzymywanych paczkach. Od sierpnia autorka umieszcza dłuższe fragmenty odnoszące się do epizodów powstania warszawskiego, które spędza na Żoliborzu z matką.

publikacje

Wróć do listy

Jak byłam wychowywana i jak wychowałam swego syna

W swoich wspomnieniach Alina Bogart zawarła przemyślenia na temat wychowywania dzieci. Autorka zaznaczyła, że nikt jej nie nauczył tej umiejętności i pamięta z przeszłości, że rodzice, nauczyciele i katecheci powszechnie stosowali kary cielesne. Wspomina, że dorastała bez ojca, a wszystkie obowiązki spadły na jej matkę, wówczas niespełna dwudziestoletnią kobietę porzuconą przez męża. Matka samodzielnie utrzymywała dwie córki. Wychodząc do pracy, zamykała je w domu i nikt ich nie pilnował.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Basi Goldman

Basia Goldman przebywała w getcie łódzkim od 1940 r. W sierpniu 1944 r. wraz z rodziną trafiła do Auschwitz. Podczas selekcji ona i ojciec zostali skierowani do pracy w obozie, a matka i siostra do komory gazowej. Spędziła w Auschwitz pięć tygodni. 24 października wywieziono ją do obozu w Bergen-Belsen w grupie trzech tys. więźniarek. Dzień zaczynał się apelem o szóstej lub siódmej rano, później więźniarki dostawały ¾ litra zupy i dwadzieścia pięć dkg chleba. Stamtąd przeniesiono ją do obozu Elsnick, transport zajął dwa dni. Pracowała w fabryce amunicji. W kwietniu 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Lejman

Maria Lejman (w relacji adnotacja: „aryjka”) opisuje losy swojego męża, adwokata żydowskiego pochodzenia, aresztowanego przez gestapo 28 kwietnia 1942 r. w Krakowie. Podczas rewizji w mieszkaniu Lejmanów Niemcy wypytywali o brata męża (Bronisława), działającego w podziemiu, odpowiedzialnego za wystawianie fałszywych dokumentów i wysyłanie za granicę ludzi poszukiwanych przez okupanta. Niemcy zarekwirowali dokumenty i pieniądze, córka Lejmanów została popchnięta przez jednego z gestapowców, aż straciła przytomność, a męża Marii osadzono w więzieniu na Montelupich, następnie w Tarnowie.

Strony