publikacje

Wróć do listy

List Karoliny Towiańskiej do Marii Towiańskiej, 14 grudnia 1853

Maria Towiańska miała zaledwie trzy lata, gdy w 1840 roku jej rodzice i najstarszy brat opuścili Litwę. Przez kolejne osiemnaście lat utrzymywała z nimi jedynie korespondencyjny kontakt. W 1853 roku Karolina Towiańska pisze do córki, która przeniosła się właśnie z Podola do Warszawy w związku ze śmiercią dotychczasowej opiekunki. Wyraża radość, że Maria trafiła do „portu zbawienia”, „błogosławionego domu, gdzie panuje miłość Boga, prawdy”, czyli pod opiekę towiańczyków Noskowskich wychowujących już czworo młodych Towiańskich.

publikacje

Wróć do listy

Listy Celiny Mickiewiczowej do Marii Mickiewiczówny [II],1852–1853

Cztery listy Celiny Mickiewiczowej do córki Marii ze zbiorów Muzeum Literatury w Warszawie to wyjątek z obszerniejszej korespondencji z okresu, gdy starsza Mickiewiczówna zwiedzała Włochy pod opieką ciotki, Zofii Szymanowskiej. Pozostałe rękopisy znajdują się w zbiorach Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu (sygnatury MAM 898 i MAM 1128 – niedawno wyodrębniona). Część warszawska obejmuje listy z 12 listopada 1852 r., 2 i 19 lutego oraz 17 marca 1853 r. Traktują one przede wszystkim o sprawach domowych, m.in.

publikacje

Wróć do listy

List Marii Towiańskiej do NN, b.d.

W brudnopisie lub kopii listu do niezidentyfikowanej „najdroższej pani” Marja Towiańska wyraża smutek, że nie zdążyła pożegnać jej przed wyjazdem. „Przyczyną tego by perkalik, a raczej żyd” (k. 1), który nie chciał zwrócić jej zadatku za zamówiony materiał; dyskusję zakończyło wezwanie oficera policyjnego. Autorka uważa, że przez opóźnienie „straciła wiele”, nie udało jej się bowiem opowiedzieć „żywym głosem o b. a b. ważnym zajściu” (k. 1).

publikacje

Wróć do listy

List Anny Guttowej do Michała Kulwiecia, b.d. [1877]

List, utrzymany w poufałym, serdecznym tonie („Już pozna pora oczy do snu skłonione i lampa wyciekła [...] Ściskam Ciebie a może i synek jak przy Tobie to i jego ściskam”), jest niemal pozbawiony elementów nowomowy charakterystycznej dla korespondencji w Kole Sprawy Bożej. Autorka nie opatrzyła go podpisem ani datą (podaje jedynie godzinę – „10 wieczór” – k. 1).

publikacje

Wróć do listy

Listy Ksawery Mainard do Władysława Mickiewicza, 1873–1874

Dwa listy Ksawery z Deyblów Mainard do Władysława Mickiewicza stanowią większość zachowanej spuścizny wieloletniej kochanki Adama Mickiewicza i opiekunki jego dzieci. 30 grudnia 1873 roku informuje ona dawnego wychowanka, że chciałaby „w duchu chrześcijańskim z Nim się rozmówić” (k. 1). Zdecydowała się na to „po tylu z obu stron boleśnych zajściach” (k. 1) – możemy się domyślać, że chodzi tu m.in. o odmowę wsparcia finansowego w wychowaniu nieślubnej córki poety – ponieważ słyszała wiele dobrych rzeczy o adresacie od towiańczyka Edmunda Różyckiego.

publikacje

Wróć do listy

Listy Celiny Mickiewiczowej do Marii Mickiewiczówny [I],1852

Sześć listów Celiny Mickiewiczowej do córki Marii z Archiwum Władysława Mickiewicza (Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu – element niedawno wyodrębnionej akcesji MAM 1128) to wyjątek z obszerniejszej korespondencji z okresu, gdy starsza Mickiewiczówna zwiedzała Włochy pod opieką ciotki, Zofii Szymanowskiej. Pozostałe rękopisy znajdują się pod sygnaturą MAM 898 oraz w Muzeum Literatury w Warszawie (102).

publikacje

Wróć do listy

Notatnik z brudnopisami i kopiami listów, 1864–1866

Trzeci, najpóźniejszy z notatników córki Andrzeja Towiańskiego przechowywanych w Archiwum Diecezji Sandomierskiej zawiera brudnopisy i kopie 13 listów z lat 1864–1866. Zeszyt odróżnia się od poprzednich części przede wszystkim gronem adresatów – zawiera jedynie dwa listy do członków rodziny. Prośba do ojca o błogosławieństwo (z 6 grudnia 1864 r.) stanowi ostatnią – nieudaną – próbę pogodzenia się z rodziną po tym, jak autorka wyrzekła się towianistycznych wierzeń.

publikacje

Wróć do listy

Notatnik z brudnopisami i kopiami listów, 1858–1864

Drugi z trzech notatników córki Andrzeja Towiańskiego przechowywanych w Archiwum Diecezji Sandomierskiej zawiera brudnopisy i kopie 48 listów z lat 1858–1864. Adresaci to przede wszystkim członkowie rodziny, także przybranej – autorka od 1854 roku przebywała w Warszawie pod opieką towiańczyków Amelii i Józefa Noskowskich. Do obojga opiekunów skierowane są dwa listy (z 8 lutego 1859 r.

publikacje

Wróć do listy

Notatnik z brudnopisami i kopiami listów, 1857–1858

Pierwszy z trzech notatników córki Andrzeja Towiańskiego przechowywanych w Archiwum Diecezji Sandomierskiej zawiera brudnopisy i kopie siedmiu listów z lat 1857–1858. Adresatką trzech (z 30 sierpnia oraz września 1857 roku i z początku 1858 roku) jest towianka Amelia Noskowska, pod której opieką autorka pozostawała od siedemnastego roku życia. Towiańska zwierza się jej z kłopotów w relacjach z członkami rodziny i innymi wyznawcami nauki ojca, wspomina o przemyśleniach na temat przyszłości. Nalega na powrót z Kielc, gdzie latem pomaga towiańczykom Andrzejowskim w opiece nad dziećmi.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik (t. 2)

Drugi tom dziennika Alicji Wahl powstawał w okresie  czerwiec 1965 – przełom lutego i marca 1969.  Otwiera go cytat z pism filozoficznych Stanisława Brzozowskiego, poświęcony irracjonalności życia zbiorowego, które nieświadomie współtworzy każdy człowiek, korespondujący z refleksją zapisaną na kolejnej stronie, z okazji wernisażu 17 czerwca 1965 roku: "Cały ten lepki gnój z którego powstałam i w którym obracam się to mój obornik, a że dbają o niego to może kiedyś, coś tam z niego wyrośnie" (sk. 3).

Strony