publikacje

Wróć do listy

Relacja Natalii Balickiej cz.2

Relacja dotyczy wydarzeń z roku 1943.

Jest to ciąg dalszy relacji Natalii Balickiej (3012) z getta kieleckiego. Autorka skupia się we wspomnieniu na akcjach likwidacyjnych. Wiele uwagi poświęca akcji, w której wpierw od rodziców oddzielono, a później zamordowano dzieci mieszkające w getcie. Autorka szczegółowo opisuje przebieg wydarzeń. Wspomina też, że w trakcie pisywania relacji w Kielcach został wystawiony pomnik upamiętniający to zdarzenie (pomnik stoi nadal na cmentarzu żydowskim w Kielcach przy ulicy Kusocińskiego).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Adeli Neufeld

Adela Neufeld opisuje wkroczenie Wehrmachtu do Sosnowca. Mówi o kłopotach z aprowizacją oraz regulacjach i ograniczeniach kupna oraz sprzedaży wielu artykułów. Autorka pracowała jako referentka zakupów w hurtowni przy sosnowieckiej gminie żydowskiej (Cross Verteilerstelle), zajmującej się zaopatrzeniem zamkniętych dzielnic żydowskich

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Jacobi

Ojciec Anny Jacobi został aresztowany, a matka oddała ją pod opiekę Polce, która uznała, że dziewczynka powinna udawać chorą, dlatego zwykle spędzała czas w łóżku. Opiekunka próbowała nauczyć ją pacierzy, lecz Jacobi była przerażona, gdy kazano jej modlić się przy obcych i popełniała błędy, np. żegnała się lewą ręką. Wraz z nimi mieszkał syn Polki, uliczny grajek, niechętny Żydom, który w niedziele wracał do domu pijany i groził dziewczynce śmiercią.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Cesi Goldberg

Cesia Goldberg opisała selekcję, która odbyła się 8 października 1944 r. w Auschwitz-Birkenau. Zachorowała na odrę i trafiła do obozowego szpitala, a w tym samym dniu pojawił się Josef Mengele. Autorka dokładnie zrelacjonowała przebieg selekcji, którą kierował. W zakończeniu Goldberg dzieli się przemyśleniami na temat życia i śmierci. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frydy Koch

Fryda Koch opisuje pogromy w Borysławiu po wkroczeniu wojsk niemieckich. Jej ojciec został zastrzelony, a matka zdecydowała się uciec z dziećmi z getta. Przez pewien czas ukrywali się po tzw. aryjskiej stronie, jednak wrócili do getta (mężczyzna, która przynosił jedzenie, przestał przychodzić do ich kryjówki). Potem Fryda znalazła schronienie u znajomej Polki, która otrzymywała za to pieniądze. W getcie zginęli jej matka i brat. Dziewczynka została wysłana do wuja, który przebywał w obozie pracy niedaleko Drohobycza.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Laury Dientenfass

Laura Dientenfass opisała sytuację Żydów w krakowskim getcie: prześladowania, przesiedlenia, prace przymusowe, łapanki i egzekucje. Po akcji likwidacyjnej (marzec 1943) została wywieziona do obozu w Płaszowie. Wspomina o szczegółowych rewizjach osobistych Żydówek. Następnie przebywała w obozie pracy w Pionkach. Ukraiński strażnik pobił ją do nieprzytomności, gdy odkrył, że przemyca chleb. Potem trafiła do Auschwitz-Birkenau (lipiec 1944). Po dwóch dniach przeprowadzono selekcję i połowa więźniarek straciła życie. Pozostałe nosiły kamienie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mali Połoseckiej

Mala Połosecka opisuje getto w Adamowie: prześladowania, kontrybucje, roboty przymusowe, transporty do obozów w Dęblinie i Bełżcu. We wrześniu 1940 r. nastąpiły aresztowania inteligencji żydowskiej i polskiej. Do Adamowa przybywały transporty Żydów z innych miejscowości. W czasie likwidacji getta w Adamowie (październik 1942) autorka została wywieziona do warszawskiego getta. Uciekła i ukrywała się po tzw. aryjskiej stronie, dzięki pomocy Polaków. Po upadku powstania warszawskiego trafiła do Wrocławia, a następnie do Głogowa, gdzie doczekała wyzwolenia przez Armię Czerwoną.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lorki Schorr

Lorka Schorr opisała trzy akcje likwidacyjne w getcie krakowskim w 1942 r. Została wywieziona do obozu w Płaszowie, a po siedemnastu dniach zgłosiła się do transportu personelu medycznego i trafiła do obozu pracy w Szebniach (marzec 1943). Przedstawiła warunki życia w obozie i swoją pracę w ambulatorium. Wspomina o napływających transportach więźniów i selekcjach, a także o grobie jeńców radzieckich w pobliskim lesie. W zakończeniu przypomina o ewakuacji obozu i wysłaniu 2,500 więźniów (wymienia nazwiska kilku lekarzy) do Auschwitz.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Berty Lichtig o majątku Berdechów i volksdeutschu Baumbergerze

Berta Lichtig opisuje los grupy Żydów pracujących w majątku Berdechów nieopodal Mielca. Zarządcą był miejscowy leśniczy i volksdeutsch Baumberger. Jego żona zmarła w czasie wojny – była Polką, „porządną osobą”, ale mąż „źle się z nią obchodził”. Baumberger bił gumową pałką, batem lub drągiem tych żydowskich robotników, którzy, jego zdaniem, pracowali zbyt opieszale. Zdarzało się, że znęcał się nad Żydami i Żydówkami w obecności swojej kochanki, która „siedziała w powozie i zaśmiewała się”. Autorka przypomina także próbę ucieczki podjętą przez Żydów.

publikacje

Wróć do listy

[List Marii Szendzielosz do Michała Hórnika w Bauzen]

List rozpoczyna się od życzeń błogosławieństwa i pomyślności dla księdza Michała. Autorka listu dziękuje za przesłaną książkę, prawdopodobnie do nabożeństwa - jest szczęśliwa, ponieważ wcześniej nie miała swojej i musiała korzystać z modlitewnika innej służącej. Dodatkowo list od księdza ucieszył ją, bo podtrzymywanie korespondencyjnego kontaktu jest dowodem na to, że nie żywi on do niej żadnej urazy, a tego się obawiała. Wspomina, że odczytywała listy od księdza znajomym służącym, które radowały się z faktu, że prowadzi on korespondencję z jedną z nich.

Strony