publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Keil

Anna Keil wspomina, że po wybuchu II wojny światowej jej rodzina nie uzyskała pozwolenia na dalsze przebywanie w Krakowie. Przeprowadzili się do Woli Duchackiej, po upływie roku wrócili do Krakowa i trafili do getta. Keil opisuje akcje wysiedlania – podczas jednej z nich zabrano jej siostrę. Mąż autorki był pracownikiem Judenratu i to uratowało ich oboje przed wywiezieniem. W 1943 r. dostała się (wraz z mężem) do obozu w Bieżanowie, a pół roku później do Płaszowa.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lilii Lam

Lilia Lam informuje, że w Stanisławowie latem 1941 r. przebywały wojska rosyjskie, potem przez miesiąc w mieście stacjonowali Węgrzy, ostatecznie w czerwcu wkroczyli Niemcy. Ojciec autorki został przewodniczącym Judenratu. W Stanisławowie rozpoczęły się akcje likwidacyjne Żydów. W październiku utworzono getto i masowo zabijano ludność żydowską. Osoby, które uniknęły śmierci, „już tylko wegetowały psychicznie”, stwierdziła Lam. 

publikacje

Wróć do listy

Płaszów (Fakler), Skarżysko-Kamienna

Dziunia Przechadzka przypomina swój wyjazd z Międzyrzeca Podlaskiego do Krakowa. Jej podróż była ryzykowna, gdyż nie miała kenkarty. W Krakowie zdobyła dokumenty dzięki pomocy znajomego Polaka. Przebywała w krakowskim getcie. W czerwcu 1943 r. została wywieziona do obozu w Płaszowie. Opisuje ciężkie warunki życia i pracy w obozie, skąpe racje żywnościowe i brutalne traktowanie więźniów. W listopadzie 1943 r. trafiła do obozu w Skarżysku-Kamiennej i pracowała w zakładach zbrojeniowych przy produkcji granatów i trotylu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Kornilo

Halina Kornilo opisuje prześladowania Żydów po zajęciu Tarnowa przez Niemców i pierwszą akcję likwidacyjną w tamtejszym getcie. W tym dniu mieszkańców getta zgromadzono na placu Wolności, gdzie odbyła się selekcja. Rodzina Kornilo uniknęła wtedy egzekucji i wszyscy wrócili do getta. Autorka wyszła z getta i ukrywała się do końca wojny w Drohobyczu u znajomej Polki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Penner

Halina Penner przebywała wraz z rodziną w krakowskim getcie. Podczas jednej z akcji likwidacyjnych jej rodziców wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu. Autorka i jej siostra pracowały pod koniec 1942 r. w fabryce „Kabel”, w 1944 zostały przeniesione do obozu w Płaszowie, a następnie w październiku trafiły do Auschwitz-Birkenau. Penner opisuje warunki życia w obozie i selekcje przeprowadzane przez Josefa Mengele. W styczniu 1945 r. nastąpiła ewakuacja obozu. Autorka i jej siostra szły trzy dni w tzw. marszu śmierci.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Franciszki Mandelbaum

Franciszka Mandelbaum opisała sytuację ludności żydowskiej po wkroczeniu Niemców do Lublina – żołnierze Wehrmachtu zabierali wszystko, co znaleźli i opróżniali nawet portmonetki. Autorka straciła pierścionek. W mieście utworzono getto, represje nasilały się, a granice getta ścieśniały. Zbiegła z getta wraz z córką, potem pomagał im miejscowy ksiądz. Mandelbaum wspomina o obozie żołnierzy polskich żydowskiego pochodzenia i transporcie Żydów ze Szczecina, którzy zamarzli w wagonach. Przez dwa i pół roku mieszkała na wsi, gdzie nikt jej nie znał.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Notik

Maria Notik opisuje wydarzenia po zajęciu Wilna przez Niemców w czerwcu 1941 r. Jej męża aresztowano i niedługo potem rozstrzelano prawdopodobnie w Ponarach. Rozpoczęły się prześladowania Żydów: łapanki, aresztowania, egzekucje. Autorka przebywała w getcie, wspomina o akcjach likwidacyjnych, podczas jednej z pierwszych straciła większość rodziny. Została bibliotekarką, aby uzyskać kartę pracy i uratować siebie oraz dzieci. Okazało się, że biblioteka działa nielegalnie i wydawane zaświadczenia nie chronią pracowników przed akcjami likwidacyjnymi. We wrześniu 1943 r. zlikwidowano getto.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Bach

Anna Bach przypomina okres po wybuchu II wojny światowej. W jej lubelskim domu zatrzymywali się Żydzi uciekający z Warszawy. Po wkroczeniu Niemców do Lublina, zgromadzono ludność żydowską na ulicy Lipowej i spisano. Autorka próbowała podać mężowi paczkę z jedzeniem, ale niemiecki żołnierz rzucił pakunek w jej stronę, mówiąc, że gdyby Żydzi wiedzieli, co ich czeka, to już teraz powinni popełniać samobójstwa. W mieście wprowadzono ustawy antyżydowskie. Sprawy przybrały zły obrót, kiedy pojawiły się oddziały SS.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Idy Lewitańskiej

Ida Lewitańska opisuje losy ludności żydowskiej i swojej rodziny podczas okupacji niemieckiej w Białymstoku. W mieście spalono kilka budynków i synagogę, w której zamknięto Żydów, nieliczni zdołali się uratować. 3 lipca 1941 r. Niemcy spędzili kilka tysięcy Żydów, część z nich zabito, inni zostali wywiezieni na roboty przymusowe, a wielu rozstrzelano. Autorka wymienia miejsca egzekucji i nazwiska zamordowanych, których znała.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Brzezińskiej

Fania Brzezińska opisuje Knyszyn i Białystok podczas okupacji niemieckiej oraz prześladowania ludności żydowskiej w getcie knyszyńskim. W relacji zawarła przemyślenia dotyczące losu Żydów w czasie II wojny światowej. Podczas akcji wysiedleńczej uciekła wraz z braćmi i ojcem, unikając wywiezienia do obozu koncentracyjnego.

Strony