publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Rekuciowej z zajść studenckich na USB w Wilnie w listopadzie 1931 r.

Relacja obejmuje wydarzenia z 9 i 10 listopada 1931 r. Dotyczy zajść antysemickich, jakie miały miejsce na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W owym czasie, wśród społeczności studenckiej, istniał wyrażny podział na „studentów chrześcijan” i „studentów Żydów”. Sytuacja doprowadziła do zamieszek i zajść antysemickich, a także do formowania sie demonstracji studenckich. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Walentyny Horoszkiewiczówny z zajść studenckich na USB w Wilnie w listopadzie 1931 r.

Relacja obejmuje wydarzenia z okresu 8-14 listopada 1931 r.; opis dotyczy sytuacji, z jaką mierzyła się kadra Uniwersytetu Stefana Batorego. W owym czasie, wśród społeczności studenckiej istniał wyraźny podział na „studentów Żydów” oraz „studentów chrześcijan”. Doprowadziło to do manifestacji i zajść o charakterze antysemickim, które z terenu uczelni przeniosły się na ulice miasta. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Brandly Fajn

Brandla Fajn opisuje wysiedlenie rodzin żydowskich z Lubomirki (k. Puław) do getta w Opolu Lubelskim. Jej rodzina (mąż, ojciec, kuzyni) uciekła i ukrywała się w pobliskich wsiach, a po donosach wszyscy skryli się w lesie. Potem znaleźli bezpieczną kryjówkę u chłopa, najpierw w jego domu, następnie w ziemiance. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Adeli Bay

Adela Bay przypomina o początkach niemieckiej okupacji Wilna. Oceniła, że w 1941 r. w mieście mieszkało ok. 80–100 tys. Żydów. Po zajęciu Wilna przez Niemców zmuszona była zamieszkać u obcych ludzi, którzy nie pozwalali jej korzystać z kuchni. Nie mogła wykonywać swojej pracy – przed wojną grała na pianinie w restauracji – ponieważ zabraniały tego nowe przepisy. Jej sytuacja finansowa bardzo się pogorszyła. Sporo miejsca poświęciła omówieniu antyżydowskich rozporządzeń (m.in. obowiązek noszenia łat, a później opasek, przesiedlenia).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Grete Schultz

Grete Schultz opisuje przyjazd i etapy przyjmowania do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie trafiła w grupie stu dziewięćdziesięciu dziewcząt: selekcja, odbieranie bagażu i rzeczy osobistych, niszczenie dokumentów tożsamości, kąpiel, golenie głów, tatuowanie numerów. Autorka przedstawia warunki życia obozowego i przemoc wobec więźniarek. W zakończeniu wspomina o ewakuacji obozu 17 stycznia 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Keil

Anna Keil wspomina, że po wybuchu II wojny światowej jej rodzina nie uzyskała pozwolenia na dalsze przebywanie w Krakowie. Przeprowadzili się do Woli Duchackiej, po upływie roku wrócili do Krakowa i trafili do getta. Keil opisuje akcje wysiedlania – podczas jednej z nich zabrano jej siostrę. Mąż autorki był pracownikiem Judenratu i to uratowało ich oboje przed wywiezieniem. W 1943 r. dostała się (wraz z mężem) do obozu w Bieżanowie, a pół roku później do Płaszowa.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lilii Lam

Lilia Lam informuje, że w Stanisławowie latem 1941 r. przebywały wojska rosyjskie, potem przez miesiąc w mieście stacjonowali Węgrzy, ostatecznie w czerwcu wkroczyli Niemcy. Ojciec autorki został przewodniczącym Judenratu. W Stanisławowie rozpoczęły się akcje likwidacyjne Żydów. W październiku utworzono getto i masowo zabijano ludność żydowską. Osoby, które uniknęły śmierci, „już tylko wegetowały psychicznie”, stwierdziła Lam. 

publikacje

Wróć do listy

Płaszów (Fakler), Skarżysko-Kamienna

Dziunia Przechadzka przypomina swój wyjazd z Międzyrzeca Podlaskiego do Krakowa. Jej podróż była ryzykowna, gdyż nie miała kenkarty. W Krakowie zdobyła dokumenty dzięki pomocy znajomego Polaka. Przebywała w krakowskim getcie. W czerwcu 1943 r. została wywieziona do obozu w Płaszowie. Opisuje ciężkie warunki życia i pracy w obozie, skąpe racje żywnościowe i brutalne traktowanie więźniów. W listopadzie 1943 r. trafiła do obozu w Skarżysku-Kamiennej i pracowała w zakładach zbrojeniowych przy produkcji granatów i trotylu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Kornilo

Halina Kornilo opisuje prześladowania Żydów po zajęciu Tarnowa przez Niemców i pierwszą akcję likwidacyjną w tamtejszym getcie. W tym dniu mieszkańców getta zgromadzono na placu Wolności, gdzie odbyła się selekcja. Rodzina Kornilo uniknęła wtedy egzekucji i wszyscy wrócili do getta. Autorka wyszła z getta i ukrywała się do końca wojny w Drohobyczu u znajomej Polki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Penner

Halina Penner przebywała wraz z rodziną w krakowskim getcie. Podczas jednej z akcji likwidacyjnych jej rodziców wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu. Autorka i jej siostra pracowały pod koniec 1942 r. w fabryce „Kabel”, w 1944 zostały przeniesione do obozu w Płaszowie, a następnie w październiku trafiły do Auschwitz-Birkenau. Penner opisuje warunki życia w obozie i selekcje przeprowadzane przez Josefa Mengele. W styczniu 1945 r. nastąpiła ewakuacja obozu. Autorka i jej siostra szły trzy dni w tzw. marszu śmierci.

Strony