publikacje

Wróć do listy

Relacja Gołdy Teichman

Gołda Teichman opisała obóz pracy przymusowej w Starachowicach, przede wszystkim selekcje i zbiorowe egzekucje. Z powodu zbliżającego się frontu wschodniego obóz był ewakuowany przez Auschwitz na terytorium Niemiec (do Ravensbrück, Malchow i Lipska).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Beli Ajzykowicz

Bela Ajzykowicz opisała likwidację getta wileńskiego. Przekazała informacje dotyczące ofiar, deportacji, a także skoncentrowała się na emocjach towarzyszących tych wydarzeniom (strach, zagrożenie, rozłąka). Kolejna część relacji dotyczy obozów pracy na terenie dzisiejszej Estonii, w tym Azeri, Wiwikanji i Narwy. Ogólnie przedstawiła warunki życia i pracy. Autorka w 1939 r. miała osiem lat, w czasie likwidacji getta ok. dwunastu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fajgi Lewin

Fajga Lewin opisuje likwidację wileńskiego getta we wrześniu 1943 r. Autorka była deportowana do obozu pracy dla kobiet w Kaiserwald pod Rygą, potem wywieziona do ryskiego getto, następnie trafiła do obozu w Stutthof, a później do Bydgoszczy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Simy Szachnowicz

Relacja spisana w 1945 roku, obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1944.

Autorka skoncentrowała się na opisie wydarzeń, których była świadkiem, lub o których słyszała. W relacji znajduje się dużo informacji dotyczących getta w Kownie, do którego Autorka została wysiedlona z Janowa Litewskiego.

Opisała odbywające się w dzielnicy żydowskiej akcje, wymierzone w przesiedloną w jej obręb ludność. Omówiła także pobieżnie pogarszające sie warunki mieszkaniowe i aprowizacyjne. Dość szczegółowo przedstawiła dokonanie podziału getta na tak zwane getto małe i getto duże.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Gewürz

Anna Gewürz opisała transport z Lipska do getta w Rydze w 1942 r. Następnie zrelacjonowała okres do 1944 r., który spędziła w ryskim getcie. Nieco miejsca poświęciła także obozowi pracy przymusowej Stutthof, do którego została deportowana w 1944, a także obozowi Gdańsk-Kokoszki (podobóz Stutthof) – stanowił on zaplecze gdańskich stoczni. Więźniowie i więźniarki pracowali po dwanaście godzin dziennie przy budowie schronów przeciwlotniczych i okrętów podwodnych dla III Rzeszy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Schütz

Rodzina Haliny Schütz wyjechała z Lwowa do Krakowa w połowie 1941 r. (po zajęciu Lwowa przez Niemców i przed utworzeniem getta), wszyscy mieli tzw. „aryjskie papiery” i zamieszkali osobno (autorka, matka, ojciec, babcia). Byli szantażowani przez szmalcowników. 1 sierpnia 1943 r. Halina Schütz odwiedziła babcię i obie zostały aresztowane. Podczas przesłuchań przyznały się, że są Żydówkami, jednak zataiły pokrewieństwo, a Halina, wypytywana o miejsce zamieszkania rodziców, podawała zmyślone adresy. Autorkę i jej babcię wywieziono do obozu w Płaszowie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Berty Rachmil

Berta Rachmil została wywieziona z getta w Szawlach do obozu pracy Stutthof (Sztutowo) latem 1944 r. Opisała akcję likwidacyjną osób niezdolnych do pracy – starszych i chorych więźniów. W grupie liczącej tysiąc więźniarek trafiła następnie do podobozu Stutthof w Melken (Małki, k. Brodnicy) w listopadzie 1944 r. Przebywała tam do stycznia 1945. W czasie ewakuacji obozu próbowała uciec. W zakończeniu relacji krótko informuje o obozie pracy przymusowej w Pruszczu Gdańskim. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Niusi Białoszer

Relacja powstała w roku 1945, obejmuje wybrane wydarzenia z wileńskiego getta z roku 1941.

Tekst otwierają informacje dotyczące zajęcia Wilna przez armię niemiecką. Autorka opisała konfiskaty żydowskich domów i sklepów, zrelacjonowała przypadki grabieży i dewastacji. Skupiła się na wprowadzaniu antyżydowskich praw, opisała pojawienie się zarządzenia nakazującego noszenie łat i nakładane na Żydów kontrybucje.

Pobieżnie zrelacjonowała nastroje panujące wśród wileńskich Żydów. Opisała pojawienie się informacji dotyczących planów założenia w mieście getta.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Łucji Stuczyńskiej

Na dokumencie tytuły dzielące go na dwie części, nieuwzględnione w katalogach archiwalnych: "Lud sądzi" i "Z getta w Strzegowie".

Relacja powstała w dniach 26-28 czerwca 1945 roku.

 

"Lud sądzi"

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lei Romanowskiej

Leja Romanowska opisuje utworzenie getta w Łachwie w okresie Wielkanocy 1942 r. Niedługo później w getcie powstała młodzieżowa organizacja samoobrony. Jej celem była walka z Niemcami i próba skontaktowania się z partyzantką działającą nad rzeką Prypeć. W relacji znalazł się tekst przysięgi członków samoobrony. W czasie akcji likwidacyjnej członkowie/członkinie organizacji podpalili budynek Judenratu i uciekli z getta do lasu (ok. sześciuset osób). Zbiegowie napotkali partyzantów radzieckich i kilkunastu z nich mogło się przyłączyć do oddziału im. Kirowa.

Strony