publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Schönthal

15 lipca 1942 r. Anna Schönthal została przewieziona z Jaworzna do obozu pracy w Niemczech. Transport więźniarek liczył pięćset kobiet. Pracowały przymusowo w fabryce mundurów, otrzymywały raz na tydzień dwa kilogramy chleba, piętnaście dkg masła i marmolady. W obozie panował głód i epidemie. Następnie autorka trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz, wspomina, że więźniarki ukrywały różne przedmioty osobiste przed rewizjami. Duża część relacji dotycząca warunków życia w Auschwitz jest nieczytelna. Na początku stycznia 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heli Honigman

Hela Honigman szczegółowo opisuje obóz pracy w Gliwicach. W pierwszej części znajdują się dane dotyczące powstania obozu i transportach Żydów z Holandii, a w drugiej informacje o pracy w fabryce gumy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fryderyki Bratspiel

Fryderyka Bratspiel opisała utworzenie getta we Lwowie (1941) i przesiedlenia ludności żydowskiej. W marcu 1942 r. rozpoczęła się akcja likwidacyjna, w której brali udział żołnierze niemieccy, Ukraińcy i policja żydowska. W tym czasie autorka ukrywała się wraz z matką, dziadkiem, siostrami i braćmi; część rodziny przeżyła. Autorka wspomina, że jej wuj zginął w obozie janowskim. Rodzice zdobyli dla niej „aryjską” metrykę urodzenia i opuściła getto. W pociągu została rozpoznana jako Żydówka i wróciła do getta. Za drugim razem udało się jej uciec. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heleny Lewińskiej

W pierwszej części relacji Helena Lewińska opisuje przemarsz kilku tysięcy Żydów wysiedlonych najprawdopodobniej z Wawra i Anina. W czasie podróży pociągiem ze Świdra do Warszawy widziała w okolicach Falenicy ciała zastrzelonych. W drugiej części przywołuje opowieść koleżanki, która z okien mieszkania na Muranowie zobaczyła kilka samobójstw popełnionych w czasie likwidacji getta, m.in. matkę z dwójką dzieci, która wyskoczyła z czwartego piętra „prosto w ogień”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Kality

Janina Kalita opisuje zajęcie Lwowa przez wojska niemieckie. Jej mężem był Polak, przyjęła chrzest i otrzymała tzw. aryjskie papiery. W lipcu 1943 r. wraz z mężem wyjechała do Krakowa. Była tam szantażowana, często zmieniała miejsca pobytu. Potem przeniosła się do Warszawy. Po upadku powstania warszawskiego znalazła się w obozie w Pruszkowie. Doczekała wyzwolenia w Krakowie. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Franciszki Pomeranc

Franciszka Pomeranc w 1939 r. przebywała w Budapeszcie, po wybuchu wojny zaczęła pracować w Towarzystwie Polsko-Węgierskim. Pomagała węgierskim i polskim Żydom. W kwietniu 1944 r. została aresztowana i wysłana (jako „aryjka”) do Auschwitz. W obozie zginął jej mąż, ona doczekała wyzwolenia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rózi Wagner

Relacja sporządzona w roku 1945 w Krakowie.

Tekst obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1942 roku.

Relację otwiera opis pogromów, jakie miały miejsce we Lwowie po wejściu do miasta wojsk niemieckich. Autorka stosunkowo dużo miejsca poświęciła masowym egzekucjom i prześladowaniom, które nazywa "zabawą". Zapisała, że brali w nich udział zarówno gestapowcy, jak i Ukraińcy (z treści wynika, że chodzi zarówno o umundurowanych Ukraińców jak i cywili).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frani Schönberg

Frania Schönberg opisuje wysiedlenia i deportacje w getcie w Sosnowcu 13 sierpnia 1942 r. Autorka przypomina o cierpieniu i strachu ludności żydowskiej: „Jestem ogłuszona, stoję i patrzę, pchana przez tłum ciekawych”.

publikacje

Wróć do listy

Kartka z pamiętnika

Część I stanowią autobiograficzne wspomnienia z czasów II wojny światowej, spisane w grudniu 1945.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Weissberg

W pierwszej części relacji Anna Weissberg opisuje swoją ucieczkę z lwowskiego getta. Autorka wspomniała, że posługiwała się „krakowską metryką”. Druga część zawiera lakoniczne informacje o pracach, jakie wykonywała po opuszczeniu Lwowa. Na wsi była „kobietą do krów”, okazało się jednak, że jest to trudne i nieprzyjemne zajęcie. W Krakowie znalazła zatrudnienie jako służąca w rodzinie volksdeutschów. Pracodawcy odmówili jej pomocy w zameldowaniu się, a bez tego była narażona na aresztowanie podczas kontroli dokumentów.

Strony