publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Lempert

Anna Lempert została przesiedlona z Wiednia do getta w Rydze. Wśród 20 tys. osób przebywających w getcie znajdowali się Żydzi z Austrii, Niemiec i Czech. Po selekcji autorka znalazła się w grupie przeznaczonej do likwidacji. Stała na wykopanym dołem, a postrzelona kobieta obok, spadając, pociągnęła ją. Lempert udawała martwą, potem wydostała się z grobu i wróciła do getta. Widziała matkę w drodze na egzekucję. W listopadzie 1943 r. Lempert pracowała w fabryce mebli, a noce spędzała w wyludnionym getcie. Opisała swoją bezsilność i przerażenie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Olgi Goldfajn o jej wojennych przeżyciach

Tekst powstał w roku 1945, obejmuje okres 1941-1944.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Joanny Siegman

Joanna Siegman opisuje przesiedlenie Żydów z Katowic do getta w Sosnowcu w 1940 r. i likwidację getta dwa lata później. Pokrótce przypomina o swoim pobycie w obozie pracy w Neustadt i bardziej szczegółowo o obozie w Grünberg, w którym była więziona od marca 1944 do stycznia 1945 r. Kobiety pracowały dwanaście godzin, a dzienne racje żywnościowe wynosiły 33 dkg chleba i ¾ litra zupy, dodatkowo 1 dkg masła lub 2 dkg margaryny. Po koniec stycznia 1945 r. do Grünberg trafiło ok. 2 tys. Żydówek z Auschwitz, a w lutym nastąpiła ewakuacja obozu w głąb III Rzeszy.

publikacje

Wróć do listy

Wywiad Zierer Edyty

Edyta Zierer ukrywała się z rodziną na tzw. aryjskich papierach w Wieliczce i Krakowie. Wskutek donosu Ziererowie trafili do krakowskiego getta. Autorka została wywieziona do obozów pracy w Bieżanowie i Płaszowie. Ostatni z obozów opisała dokładniej. Następnie trafiła do obozu pracy w Skarżysku-Kamiennej, gdzie pracowała w fabryce amunicji. Wyzwolenia doczekała w obozie pracy w Częstochowie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Biny Miodownik

Bina Miodownik opisała wojenne losy swojej rodziny. Wraz z mężem i dziećmi trafiła do sosnowieckiego getta na Środuli (maj 1943). Ukrywali się w bunkrze z czterdziestoma innymi Żydami. Jej mąż zginął, a ona z dziećmi i teściową ukrywała się na tzw. aryjskich papierach w okolicznych miejscowościach wypoczynkowych. W zimie wrócili do getta. Niemiecki policjant pomógł jej uratować obie córki. Jedną z nich umieścił u rodziny niedaleko Rybnika, drugą wysłał do niemieckiego domu dziecka.

publikacje

Wróć do listy

Wywiad ze samą sobą

Hela Honigman opisała likwidację getta w Będzinie. Została wywieziona do obozu w Gliwicach i pracowała w fabryce gumy. Znajomy więzień (Żyd pochodzący z Francji) pomógł jej w ucieczce tuż przed ewakuacją obozu na początku 1945 r. 

publikacje

Wróć do listy

Wywiad z osobą, która ukrywała się bez żadnych dokumentów

Estera Cudzynowska opisuje członków swojej rodziny, podając informacje dotyczące wykonywanych zawodów i stopnia zamożności. Następnie przypomina o likwidacji getta w Działoszycach. Autorka ukrywała się w dziurze wykopanej w ziemi. Jej kryjówka została odkryta, kiedy przebywała na zewnątrz, wtedy zginęła jej matka. Cudzynowska symulowała chorobę psychiczną, starając się przeżyć po tzw. aryjskiej stronie. Udawała, że ma wizje religijne. Ludzie początkowo byli nieufni, ale później jej pomagali. Wiedzieli, że jest Żydówką, jednak uznali jej nawrócenie się – nazywali ją „zwariowaną Esterką”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Tauby Werbliner

Relacja dotyczy lat 1941-1944. Powstała najprawdopodobniej w roku 1945 bądź 1946, brak jednak na dokumencie zapisku potwierdzającego datę. W nagłówku zapis o współautorstwie osoby, która nie chciała podać swoich danych (nie wiadomo też jakiej była płci, choć treść wskazuje na osobę poznaną w jednym z obozów pracy, która dzieliła część przeżyć Autorki).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Itki Hering

Itka Hering opisuje zajęcie Zamościa przez Niemców, utworzenie getta, powołanie Judenratu i akcję likwidacyjną w getcie w 1942 r. Autorka uciekła do lasu. Ukrywała się w bunkrze wraz z rodziną i czterdziestoma innymi Żydami. Kiedy wyszła z kryjówki w poszukiwaniu jedzenia, wszyscy pozostali Żydzi zostali zastrzeleni. Autorka obarczyła winą za tę zbrodnię żołnierzy Armii Krajowej. Hering przyłączyła się potem do oddziału partyzantów radzieckich.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Feli Foerstman

Fela Foerstman opisała wydarzenia po wybuchu II wojny światowej, m.in. kampanię wrześniową w okolicach jej rodzinnych Bełżyc (pow. lubelski) oraz napływ przesiedleńców z obszarów działań wojennych. Po zajęciu Bełżyc przez Niemców rozpoczęły się prześladowania i pogromy ludności żydowskiej. Utworzono getto, gdzie trafiali Żydzi wysiedleni z Lublina i Szczecina.

Strony