publikacje

Wróć do listy

Relacja Anieli Gelbart na temat szpitala żydowskiego w Warszawie

Aniela Gelbart opisała wojenny okres działalności szpitala żydowskiego w Warszawie. Była lekarką w klinice neurologicznej przy Uniwersytecie Warszawskim. W listopadzie 1939 r. przeprowadzono czystkę w jej jednostce, usunięto członków personelu medycznego i pacjentów pochodzenia żydowskiego. Trafili do Szpitala Starozakonnych na Czystem. W styczniu 1941 r. oddział, gdzie pracowała, przeniesiono na Leszno, a w kwietniu na Stawki. Autorka wspomina o epidemiach tyfusu plamistego w getcie warszawskim. Od 1942 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Leokadii Bachner

Leokadia Bachner uciekła z lwowskiego getta w kwietniu 1942 r. Pomogli jej w tym znajomi Polacy. Półtora roku ukrywała się we wsi Kaliki oraz w różnych innych miejscach. Autorka opisała losy innych Żydów: szantaże, denuncjacje i morderstwa. Wymienia nazwiska osób, które brały w tym udział, m.in. wójta Błożynowa, który lubił „strzelać do Żydów”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Kolonisty

Relacja Marii Kolonisty została podzielona na cztery części. W pierwszej (Majdanek, Lublin, St. Georgenthal) pojawiają się dane autorki i opis pobytu w getcie warszawskim – do 1942 r. Podczas kolejnej akcji likwidacyjnej Kolonista i jej mąż ukryli się w bunkrze wraz z siedemdziesięcioma innymi osobami. W kryjówce było światło i kanalizacja, nie brakowała wody ani żywności. Wskutek donosu jednego z Żydów wszystkich złapano i wysłano do obozu na Majdanku. Druga część (Majdanek) zawiera informacje o tym, co działo się po przybyciu transportu do obozu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Epsztejn

Estera Epsztejn opisuje getto w Łodzi i kolonię rolniczą w dzielnicy Marysin, którą zajmowała się jej organizacja syjonistyczna Djon Akiba. Działki zlikwidowano w marcu 1942 r. i autorka wróciła do getta, w którym nasilały się akcje likwidacyjne. Jej matka zmarła w lipcu 1942, a ojciec w zimie tego samego roku. W tym czasie podjęła decyzję o ukryciu dwunastoletniego brata na terenie Marysina, gdzie przebywała jej siostra. Na początku września 1942 r. w getcie trwała tzw. Wielka Szpera (z niem.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lei Akerman

Lea Akerman opisuje utworzenie getta w Kownie i powołanie Judenratu – jego przewodniczącym został dr Elkis, a zastępcą adwokat Gurfinkiel. Ojciec autorki był członkiem Judenratu. Akerman przypomina, że 20 sierpnia 1941 r. getto zostało zamknięte i warunki życia uległy pogorszeniu, Żydów wywożono do obozów pracy przymusowej, a ich mienie rekwirowano. 27 listopada 1941 r. na jednym z placów przeprowadzono selekcję. Część ludności żydowskiej trafiła do małego, a część do dużego getta. Policja żydowska i Judenrat pomogła ukryć ok. 2 tys. Żydów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janki Kenigsberg

Relacja Janiny Kenigsberg została podzielona na części zatytułowane Arnstadt i Auschwitz. W pierwszej autorka opisuje wyjazd z siostrą do fabryki Siemensa w Arnstadt. Podawały się za Polki, lecz po denuncjacji Ukrainki wpierw przewieziono je na przesłuchanie do Weimaru, następnie wysłano do Auschwitz. W drugiej części Kenigsberg wspomina o sadystycznych nadzorcach i nadzorczyniach (Tauber, Dreksler).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heleny Berman

Helena Berman musiała opuścić mieszkanie w Krakowie i tułała się po podkrakowskich miejscowościach. Opisała likwidację getta w Proszowicach. Wróciła na krótko do Krakowa, w lutym 1943 r. została aresztowana wraz z mężem i synem. Oskarżono ich o działalność antyniemiecką i podrabianie dokumentów. Mąż zginął, a jej syn popełnił samobójstwo w więzieniu. Autorka trafiła do Auschwitz i szczegółowo przedstawiła warunki życia w obozie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Elizy Weinheben

Eliza Weinheben opisuje sytuację ludności żydowskiej w Wiedniu w pierwszych miesiącach II wojny światowej. Wspomina o wysiedleniach Żydów austriackich i niemieckich do Generalnej Guberni i na Łotwę w 1941 r. Żydzi byli gromadzeni w budynkach szkolnych, a później wywożeni do Opola, Kielc i Łodzi. Autorka przedstawia warunki życia w ryskim getcie, a także w obozie pracy w Kaiserwald pod Rygą. W obozie uśmiercano słabych i niezdolnych do pracy więźniów za pomocą zastrzyków – jedni umierali w ciągu kilku godzin, inni poważnie chorowali, a większość konała w długich męczarniach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ireny Kohn

Irena Kohn wraz z trojgiem dzieci została wywieziona w transporcie Żydów do Auschwitz-Birkenau. Opisuje bliźnięta poddawane eksperymentom pseudomedycznym i selekcje w obozie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mily Hornik

Zanim utworzono getto w Rzeszowie, Mila Hornik wraz z rodziną wyjechała do Radomyśla Wielkiego. Żydzi byli deportowani do obozów pracy w Pustkowiu i Międzyrzeczu. W 1943 r. przebywała w getcie bocheńskim, skąd próbowała przedostać się na tzw. aryjską stronę. Potem opisała obóz w Płaszowie, z którego Żydzi uciekali do Krakowa. Ona wydostała się kanałami na dworzec kolejowy, gdzie pomogli jej polscy kolejarze. Następnie opuściła Kraków i pracowała w getcie w Bochni. Na powrót znalazła się w Płaszowie. Wspomina „katów obozowych”, wymieniając ich nazwiska.

Strony