Polonistka, wersolożka, pisarka, poetka i wykładowczyni. Jej zainteresowania badawcze obejmowały zagadnienia od fonetyki i prozodii języka polskiego, przez historię i teorię wersyfikacji, po poetykę historyczną i literaturę staropolską.
Urodziła się 24 marca 1900 roku w Kursku, w Rosji. Pochodziła z inteligencji, rodziny polskich emigrantów. Jej matka, Maria z Bednarskich, była wykształconą w Polsce i w Rosji pianistką, ojciec zaś, Aleksander Dłuski, chemikiem i farmaceutą. Prowadził w Kursku aptekę. Miała starszą siostrę, Janinę, malarkę, ilustratorkę i pilotkę, zmarłą przedwcześnie w katastrofie lotniczej w Wilnie, w czerwcu 1932. Maria Dłuska po urodzeniu została ochrzczona w obrządku rzymskokatolickim w Kościele Polskim w Kursku. Początkowo pobierała lekcje w domu, udzielane przez nauczycielkę Polkę. Wakacje spędzała z rodziną w Królestwie Polskim, pierwszy raz w Krakowie była w wieku lat 8. Rok szkolny 1911/1912 spędziła w Warszawie, w tzw. „Szkole na Wiejskiej”, czyli elitarnej pensji dla dziewcząt prowadzonej przez Jadwigę Kowalczykównę i Jadwigę Jawurkównę. Tam najprawdopodobniej poznała Kazimierza Wóycickiego i otrzymała od niego w podarunku Formę dźwiękową prozy polskiej i wiersza polskiego. Niektóre z zawartych w tych latach znajomości utrzymywała przez wiele lat, m.in. z Zofią Steinberg (Siostrą Katarzyną z Lasek). Dokończyła edukację w Kursku w gimnazjum żeńskim, tam w wieku lat 18 zdała maturę. I wojnę światową i Rewolucję w Rosji spędziła wraz z rodziną w Kursku. Od lat nastoletnich była zaangażowana w działalność patriotyczną jako drużynowa kurskiej drużyny żeńskiej, będącej częścią Tajnego Harcerstwa Polskiego z centralą w Kijowie. Debiutowała wierszem Dzwony na łamach moskiewskiego wydawnictwa emigracyjnego „Warownia” w roku 1916. We wrześniu 1918 roku przez Kijów i Mohylów Podolski przedostała się do Krakowa, aby rozpocząć studia wyższe.
Zapisała się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego, wybierając polonistykę jako główny kierunek. Przed Komisją Ministerialną w Warszawie zdała egzaminy uzupełniające i od roku akademickiego 1919/1920 rozpoczęła studia. Latem 1920 roku w trakcie wojny polsko-bolszewickiej wstąpiła na kilka miesięcy do Ochotniczej Legii Kobiet. Stacjonowała w koszarach na Marymoncie, a także w pobliżu frontu w Będzinie. Po odbyciu służby powróciła do studiów polonistycznych, wybierając jako kierunek dodatkowy romanistykę. Na zajęcia z literaturoznawstwa uczęszczała do Ignacego Chrzanowskiego, z językoznawstwa zaś do Jana Łosia i Kazimierza Nitscha. Romanistykę studiowała m.in. na zajęciach Stanisława Wędkiewicza. Od roku 1925 na zaproszenie Kazimierza Nitscha objęła asystenturę w Studium Słowiańskim UJ, pełniąc obowiązki przede wszystkim przy porządkowaniu księgozbioru. W roku 1927 pod kierunkiem Ignacego Chrzanowskiego obroniła pracę doktorską Charakter polski w świetle literatury XVI wieku i otrzymała tytuł doktora.
W następnych latach stopniowo coraz więcej koncentrowała się na wersologii, poświęcając się studiom z zakresu fonetyki eksperymentalnej. Otrzymała stypendium zagraniczne z Funduszu Kultury Narodowej i lata akademickie 1929/1930 oraz 1930/1931 spędziła w pracowniach fonetycznych w Pradze, Hamburgu oraz Paryżu. W Pradze zapoznała się z pismami Jana Baudouina de Courtenay i Ferdinanda de Saussure’a rekomendowanymi przez Kazimierza Piekarskiego. Od roku 1930 zaczęła publikować artykuły naukowe dotyczące współczesnej polszczyzny opisowej, stopniowo koncentrujące się coraz ściślej na fonetyce. Debiutowała artykułem Przyczynek do zbierania polskich form hipokrystycznych („Język Polski” 1930, nr 3). Po zakończeniu wyjazdów stypendialnych powróciła na poprzednio zajmowane stanowisko na UJ oraz dodatkowo objęła zajęcia dydaktyczne z fonetyki, a także lektorat języka rosyjskiego. W roku 1934 na podstawie prac z wersologii i fonetyki artykulacyjnej uzyskała habilitację w zakresie językoznawstwa ogólnego.
Na prośbę władz Uniwersytetu Jana Kazimierza i za zgodą Ministerstwa w roku 1935 przeniosła się do Lwowa, aby objąć kierownictwo pierwszego w Polsce Laboratorium Fonetyki Eksperymentalnej, utworzonego z inicjatywy Zygmunta Czernego. Tam również prowadziła zajęcia dydaktyczne z fonetyki oraz publikowała kolejne prace językoznawcze i wersologiczne. Ponownie otrzymała stypendium na wyjazd zagraniczny z Funduszu Kultury Narodowej (od 1937 pod patronatem Józefa Piłsudskiego) i w lutym 1939 roku wyjechała na rok do Paryża.
Gdy 1 września 1939 roku dotarły do niej informacje o wojnie, nie chcąc ryzykować pozostania na emigracji, powróciła wraz z matką do Lwowa okrężną drogą przez południową Francję, , Jugosławię, Bułgarię i Rumunię. Gdy w październiku 1939 roku Uniwersytet Jana Kazimierza został przekształcony w Uniwersytet im. Iwana Franki Dłuska pozostała na nim (jak wielu innych polskich uczonych) na stanowisku docentki w Katedrze Językoznawstwa Ogólnego, prawdopodobnie jako jedna z niewielu przedstawicielek polskiej kadry akademickiej władająca w wystarczającym stopniu obowiązkowym językiem ukraińskim. Po wkroczeniu Niemców do Lwowa w roku 1941 została usunięta z pracy na uniwersytecie i podjęła się tajnego nauczania, prowadząc zajęcia z fonetyki, na konspiracyjnym Uniwersytecie Jana Kazimierza. W tym samym czasie jawnie pracowała przez krótki czas jako nauczycielka w starszych klasach jednej ze lwowskich szkół podstawowych, a także przy sortowaniu wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami Rudolfa Weigla. Latem 1944 roku z matką i parą przyjaciół opuściła Lwów i spędziła kilka miesięcy nieopodal Sandomierza, w majątku ziemiańskiej rodziny Jabłońskich, w miejscowości Usarzów. Pod koniec roku 1944, w okresie repatriacji, utrzymywała się z lekcji prywatnych. W styczniu 1945 trafiła do Lublina, gdzie objęła stanowisko profesora języka polskiego w Katedrze Języka Polskiego i Filologii Słowiańskiej KUL, prowadzonej przez Władysława Kuraszkiewicza. Pozostała tam zatrudniona do końca roku akademickiego 1949/1950.
W tym okresie Dłuska poświęciła się intensywnej pracy dydaktycznej i pisarskiej, wydając kilka pozycji o charakterze popularnonaukowym (m.in. Język żyje. Pogadanki o słowie). Poprowadziła na KUL-u pierwsze w Polsce seminarium magisterskie z wersyfikacji. W latach 1948-50 dojeżdżała do Warszawy, by prowadzić zajęcia wymowy i deklamatoryki w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Od 1945 do 1950 wygłaszała odczyty na posiedzeniach Komisji Językoznawczej Polskiej Akademii Umiejętności. W roku 1948 ukazał się pierwszy tom Studiów z historii i teorii wersyfikacji polskiej, w środowisku przyjęty z zainteresowaniem, choć nie bez zastrzeżeń (tom drugi ukazał się w roku 1950). Książka została nominowana do Nagrody „Odrodzenia”. W 1950 roku na prośbę Stanisława Pigonia i z rekomendacji Kazimierza Nitscha powróciła do Krakowa i otrzymała stanowisko profesora nadzwyczajnego UJ, obejmując kierownictwo nad Zakładem Nauk Pomocniczych w Zespołowej Katedrze Historii Literatury. W tym samym roku rozpoczęła współpracę z Instytutem Badań Literackich PAN, opracowując dział wersologiczny do projektowanego słownika terminów literackich. Tu nawiązała znajomość z Marią Renatą Mayenową, co zaowocowało jej współpracą z działem III (Wersyfikacja) serii Poetyka. Zarys Encyklopedyczny, dla którego przygotowała artykuły wstępne i hasła szczegółowe do tomów Sylabizm i Sylabotonizm. W tomie Sylabizm były to hasła Jednozgłoskowiec, Dwuzgłoskowiec, Trójzgłoskowiec, Czterozgłoskowiec, Pięciozgłoskowiec i Siedmiozgłoskowiec; w tomie Sylabotonizm: Stopa i Kataleksa (współautorstwo z Tadeuszem Kurysiem) oraz Amfibrach i Peon. Była również członkinią Komitetu Redakcyjnego serii i współredaktorką (z Władysławem Strzeleckim) tomu Metryka grecka i łacińska. We wrześniu 1952 Senat UJ uchwalił pierwszy wniosek o nadanie Dłuskiej tytułu profesora zwyczajnego, przepadł on jednak na szczeblu ministerialnym. W 1954 roku po śmierci matki podjęła decyzję rezygnacji z pracy uniwersyteckiej i wstąpiła do klasztoru sióstr Karmelitanek Bosych w Krakowie. Spędziła tam 5 tygodni, po czym zrezygnowała i wróciła do działalności naukowej na UJ. Powrót ten utrudniano, ponieważ od jesieni 1954 do wiosny 1956, pomimo wypłacania pensji, nie przydzielano jej żadnych zajęć dydaktycznych.
Od 1955 roku Dłuska była zatrudniona jako profesor nadzwyczajny w Dziale Zagadnień Języka Literackiego IBL PAN. W latach 1956-1957 dwukrotnie stanowczo zabierała głos w tzw. sporze o polski sylabotonizm, polemizując z Kazimierzem Budzykiem. W 1958 roku po raz pierwszy po wojnie wyjechała za granicę, na IV Międzynarodowy Zjazd Slawistów w Moskwie, na którym poznała m.in. Wiktora Żyrmunskiego i Romana Jakobsona. 26 maja 1959 otrzymała – po prawie siedmiu latach od uchwalenia pierwszego wniosku – tytuł profesora zwyczajnego. W 1962 roku ukazała się Próba teorii wiersza polskiego. W tymże roku za pośrednictwem Zbigniewa Siatkowskiego, przebywającego na stypendium w USA, poznała powojenną twórczością Kazimierza Wierzyńskiego, a także nawiązała z nim korespondencję.
W roku 1966 poznała go osobiście w Rzymie, przebywając na stypendium we Włoszech, gdzie badała poetykę wierszy Jana Kochanowskiego w kontekście tradycji włoskiego renesansu. Później spotkała się jeszcze z poetą dwukrotnie, również we Włoszech, w roku 1967 i 1968. W tym czasie starała się nakłonić Wierzyńskiego do powrotu do kraju, równocześnie publikując interpretacje jego najnowszej poezji i podejmując starania o ich krajowe wydanie. Do publikacji doprowadziła ostatecznie trzy lata po śmierci poety, w 1972 roku, gdy ukazały się pod jej redakcją, choć okrojone o wstęp, Poezje wybrane 1951-1964 Kazimierza Wierzyńskiego. W tym czasie ukazały się także jej ostatnie wydawnictwa książkowe – trzy tomy Studiów i rozpraw, dwa pierwsze zawierające przedruki, tom trzeci w całości poświęcony interpretacjom twórczości autora Wiosny i wina – w latach 1970-1972 . W 1970 roku przeszła na emeryturę, pozostała jednak aktywna jako dydaktyk. W roku 1972 otrzymała nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego za całokształt pracy naukowej. W roku 1973 za osiągnięcia w dziedzinie wiedzy z zakresu wersologii otrzymała doktorat honoris causa University of Chicago, który odebrała osobiście. Do 1975 pozostawała aktywnym członkiem Rady Naukowej IBL. W październiku 1974 reaktywowano jej członkostwo w Związku Literatów Polskich (należała do niego wcześniej, jednak usunięto ją w roku 1950). W styczniu 1976 dołączyła do protestu środowisk intelektualnych przeciwko zmianom w Konstytucji PRL i podpisała Memoriał 101. We wrześniu tego samego roku uchwałą Rady Państwa przyznano jej Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. W sierpniu 1978 dołączyła do Polskiego Oddziału PEN-Clubu.
Na przełomie lat 70. i 80. była bliżej związana ze środowiskiem Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach Warszawskich. W roku 1982 ukazała się drukiem jej ostatnia praca językoznawcza – miniatura filologiczna Pani prymariusz. Opowieść o języku. Jesienią 1983 udzieliła wywiadu Stanisławowi Dziedzicowi, który ukazał się drukiem cztery lata później. Od roku 1984 była pensjonariuszką w domu ss. albertynek w Rząsce niedaleko Krakowa. Zmarła 30 marca 1992 roku. Została pochowana na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Do najważniejszych prac Dłuskiej z zakresu wersologii należą Studia z historii i teorii wersyfikacji polskiej oraz Próba teorii wiersza polskiego, jej podręcznik Fonetyka polska do dziś pozostaje jednym z dwóch opracowań tego rodzaju, zaś monografia wersyfikacji Marii Konopnickiej Pod znakiem sylabotonizmu. Rzecz o wierszu Konopnickiej stanowi jedyną tak wyczerpującą pracę w literaturze przedmiotu. Przez całe życie równolegle do pracy naukowej uprawiała także twórczość literacką. Jest autorką około 130 wierszy, krypto-autobiograficznego opowiadania Słowiki, a także kilku dramatów prozą. Twórczość ta, pomijając debiut oraz pośmiertne wydanie wierszy w okrojonym wyborze Stanisława Dziedzica, nigdy nie była przedmiotem publikacji.
