publikacje

Wróć do listy

Listy rodzinne do Jana Działyńskiego

Ostatni list Anny Sapieżyny do Jana Działyńskiego, męża jej ukochanej wnuczki, Izabeli Czartoryskiej, napisany kilka miesięcy przed śmiercią autorki. List został napisany przez inną osobę, ale podyktowany i podpisany osobiście przez księżną. Podpis ujawnia słabą kondycję fizyczną Anny (niepewne pismo, niekształtne litery). Główną intencją autorki listu jest uregulowanie spraw spadkowych i majątkowych żony Jana. Wyjaśnia, że przed śmiercią pragnie uporządkować majątek Izabeli, aby po jej zgonie nie było żadnych sporów między jej dziećmi i wnukami.

publikacje

Wróć do listy

Relacja z działalności konspiracyjnej

Autorka słowami wstępu wnosi, że w czasie okupacji hitlerowskiej mieszkała z rodziną na wsi. Prowadzili wydzierżawione gospodarstwo rolne w Pomorzach w powiecie radomski. Swoją pierwszą styczność z ruchem podziemnym miała w roku 1939; przewoziła wówczas tajne dokumenty i prasę podziemną z Warszawy (a odbierała je z ulicy Zgoda) do Radomia i Sandomierza. Dzieli się informacją, że kontakt uzyskała dzięki nieżyjącej już M. Wojciechowskiej. Potem jej działalność rozszerzyła się o współpracę z lokalnymi ugrupowaniami partyzanckimi, dowódcami AK, BCh oraz AL.

publikacje

Wróć do listy

Zbieg okoliczności – wspomnienia z czasów okupacji austro-węgierskiej

Notatki pochodzą z 29 lipca 1934 r. Rozpoczyna je swobodna refleksja Komackiej, w której wspomina opowiadania babki o „niezwykłych przygodach” powstańców z roku 1863. Autorka opisuje tytułowy zbieg okoliczności, posiłkując się przykładem historii powstańca (tożsamość nieznana) z rozbitego oddziału, wygłodniałego i przemieszczającego się po obcych miastach, który „ścigany był jak zwierzę”. Kobieta notuje, że przez jakiś czas ukrywał się pod stertą desek, każdego ranka budziło go parskanie koni należących do kozackich oddziałów gęsto rozmieszczonych po okolicy.

publikacje

Wróć do listy

Dzienniki (t. 16)

Diarystka wiosną 1919 r. cały miesiąc spędziła w Wierzenicy u Augusta Cieszkowskiego („pana Gugi”). Potem wróciła do Poznania, gdzie spotkała się z powracającym z Warszawy mężem. Święta wielkanocne spędzili w Dobrojewie. Potem w Oporowie spotkali się z Kwileckimi. Doszła do nich wiadomość o odbiciu Wilna z rąk bolszewików przez wojsko polskie. Janina Żółtowska wyrzucała sobie, że nie starała się skontaktować z matką. Autorka była zaangażowana w kwestie polityczne.

publikacje

Wróć do listy

Dzienniki Jadwigi Rapackiej (teczka VII)

W zapiskach z tego okresu Jadwiga Rapacka koncentruje się przede wszystkim na refleksjach osobistych, wspomnieniach i relacjach ze spotkań ze znajomymi. W zeszytach znajdują się notatki na temat historii, czytanych książek i oglądanych sztuk teatralnych. Autorka cały czas pracuje przy obsłudze teleksu w Banku Rotszyldów. Jest zmęczona pracą, nie może jednak z niej zrezygnować, gdyż sama emerytura nie wystarczyłaby jej na utrzymanie. W marcu 1964 r.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik Władysławy Knosałowej

Tekst Knosałowej to urywki wspomnień z różnych okresów jej życia. Najwięcej miejsca autorka poświęca pracy w szkolnictwie. Zaczyna od swojego dzieciństwa. Opowiada, że w młodości często przechodziła przez „zieloną granicę”, by przenosić paczki książek, gazet i ilustracji, mimo że ojciec ostrzegał ją przed niemieckimi strażnikami. Ten także dostarczał dzieciom wiele lektur, w tym między innymi „Pielgrzyma” czy „Gazetę Grudziądzką”. Uczył ich różnych wierszy. Matka Knosałowej kochała śpiewać.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik życia Joanny Żubr, dymissyowaney w randze Podporucznika Woysk Polskich i ozdobioney krzyżem „pro virtute militari” z r. 1828

Pamiętnik życia Joanny Żubr… jest opisem wydarzeń z życia autorki, która postanowiła walczyć w wojsku o wolność ramię w ramię ze swoim mężem. Pamiętnik został własnoręcznie spisany przez Żubrową w 1828 r. i obejmuje wydarzenia od 1782 (narodzin Joanny) do 1828, czyli momentu spisania.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 31.12.1931–1.01.1933

Zeszyt dwudziesty dziennika Romualdy Baudouin de Courtenay obejmuje okres od 31 grudnia 1931 do 1 stycznia 1933 r., wpisy są nieregularne, rzadki. Pierwszy wpis pochodzi z ostatniego dnia roku 1931. Radio za chwilę ogłosi Nowy Rok, autorka właśnie słucha mazura z Halki Stanisława Moniuszki. 5 września 1932 r. diarystka przebywa w Krzemieńcu. Wspomina przodków (ze strony mamy), dziadka Alojzego Głuchowskiego i Joannę Osiecką z Kochanówki. Pisze o miejscowościach Mieziurzyńce i Krzyżówka, z której pochodzili jej przodkowie.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 4.11.1922–28.08.1923

Piętnasty zeszyt dziennika Romualdy Baudouin de Courtenay obejmuje okres od 4 listopada do 28 sierpnia 1923 r. 4 listopada autorka przebywała w Wilnie i zajmowała się wnukami. Córka Cezaria wraz z mężem wyjechała do Warszawy, gdzie miała odbyć się jej habilitacja – została docentką etnologii Uniwersytetu Warszawskiego. W Wilnie tymczasem kwitnie życie towarzyskie. Odbywają się uroczyste defilady z udziałem Józefa Piłsudskiego oraz jego wykłady na Uniwersytecie Wileńskim, w których autorka również uczestniczy. Jest pod wrażeniem Ostrej Bramy, pisze, że odczuwa cudowną moc obrazu.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z lat 1861–1863

Wspomnienia z lat 1861–1863 Antoniny Machczyńskiej otwiera kilkustronicowe sprawozdanie z ostatnich chwil życia Adama Jerzego Czartoryskiego, zatytułowane Zwycięstwo w ostatniej walce. O dawnym prezesie Rządu Narodowego Machczyńska mówi z nabożnym szacunkiem – w jej oczach to „człowiek wszechstronnie niezwykłej miary” i jedno „z ogniw łańcucha dziejowego, na którym zaznaczono stulecie narodu”.

Strony