publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Kochanowskiej

Tekst opowiada o tajnym nauczaniu w Wilnie podczas okupacji niemieckiej. Lekcje odbywały się w mieszkaniach uczennic (autorka podaje nazwy ulic). Brakowało podręczników, więc uczennice  dzieliły się nimi. Na lekcje religii, które prowadził  ks. Chalecki, chodziły do kościoła pw. św. Katarzyny. W 1943 r. autorka zdała małą maturę i kontynuowała naukę w liceum o profilu matematyczno–fizycznym. W 1944 r., po zdaniu egzaminów, dziewczęta zostały przyjęte do polskiego gimnazjum przy ul. Ostrobramskiej. Nie posiadały żadnych świadectw z okresu tajnego nauczania. W 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Co dalej?

Rozważania Haliny Martin nad kondycją i przyszłością Koła Byłych Żołnierzy Armii Krajowej w Londynie. Autorka stwierdziła, że po wojnie AK-owcy wnosili w emigracyjne środowiska kombatanckie „unikalną wielkość i powiew prawdziwej polskości”. Bycie żołnierzem AK było wielkim honorem. Mieli oni wiele pomysłów na funkcjonowanie organizacji: zbierali datki, utrzymywali kontakty z rozsianymi po świecie kolegami. Fundusz AK od samego początku istnienia koła - 1948 r. dbał o potrzeby byłych AK-owców w kraju. Kombatanci działali dopóki starczało im sił, których mieli coraz mniej.

publikacje

Wróć do listy

Na szalę zwycięstwa

Utwór przysłany na konkurs literacki „Dnia Polskiego” z 1936 r. Jest to zimowe opowiadanie o chłopcu przemierzającym drogę do ojczyzny. W fabułę wpleciono wiele opisów krajobrazów, są one napisane w poetyckim stylu. Bohatera utworu do powrotu zainspirowały opowiadania o kraju, które słyszał od wuja Macieja. Opowiadał on chłopcu o ojczyźnie, ale i o wojnie w taki sposób, że historie te wpływały na wyobraźnię chłopca. Wyobrażał on sobie siebie walczącego w okopach. Droga przez śnieg była dla bohatera wyjątkowo trudna.

publikacje

Wróć do listy

Jeden z pierwszych

Utwór przysłany na konkurs literacki „Dnia Polskiego” z 1936 r. Jest to opowiadanie napisane w duchu patriotycznym. Bohaterem jest młody chłopak mieszkający we wsi, w stodole. Tęskni za utraconą ojczyzną. Opowiadanie traktuje o tęsknocie chłopców za męskością. Pragną oni pójść na wojnę i walczyć o swoją ojczyznę. Imponują im „Panowie” – ładnie ubrani, bogaci i męscy. Bohater opowiadania marzy o tym by walczyć, by wypędzić wroga z ojczyzny (w żadnym momencie nie pojawia się informacja kto jest wrogiem i co rozumie on pod pojęciem ojczyzny).

publikacje

Wróć do listy

List Jadwigi Jeleniewskiej do Krzysztofa Jasiewicza

List adresowany do prof. Krzysztofa Jasiewicza z Instytutu Studiów Politycznych PAN – jednego z organizatorów konkursów Archiwum Wschodniego na wspomnienia Polaków ze Wschodu. Autorka, odpowiadając na komunikat w „Prawie i Życiu”, przesyła swoje wspomnienie na temat przesiedleń Polaków. Postrzega siebie jako osobę, która zna bardzo dobrze stosunki polsko-litewskie w związku z osobistą biografią. Wychowała się w Wilnie, w 1945 r. została przesiedlona do Krakowa. Dodaje, że może dosłać kopie dokumentów z tajnych studiów w Wilnie, gdzie studiowała medycynę i historię sztuki.

publikacje

Wróć do listy

Spod Sum nad Nysę

Dokument przedstawia ścieżkę zawodową i pracę oficera Wojska Ochrony Pogranicza, Franciszka Dziadykiewicza. Zgodnie z relacją autorki, mężczyzna pracował na terenach Ziemi Lubuskiej. Do rezerwy odszedł w stopniu pułkownika po trzydziestu trzech latach służby. Swoją karierę zawodową rozpoczął ją w Iwołżynie k. Sum, jako elew szkoły podoficerskiej. Po mianowaniu na kaprala został zastępcą dowódcy plutonu szkolnego. Żołnierzem tego pułku był do czasu pierwszych miesięcy po wojnie, kiedy zaczęto formować lokalną jednostkę WOP, do której dołączył. Kończąc swoją służbę otrzymał z rąk gen. bryg.

publikacje

Wróć do listy

Niektóre szczegóły z Powstania Narodu Polskiego w roku 1830. Zebrane z różnych źródeł przez Cecylię z Kościelca hr. Działyńską

Cecylia Działyńska relacjonuje wydarzenia, które rozegrały się tuż przed wybuchem powstania listopadowego i w pierwszych dniach jego trwania. Wpisy nie są regularne. Narracja rozpoczyna się przywołaniem wydarzeń z 17 listopada 1830 r., a kończy przyjęciem funkcji dyktatora powstania przez generała Józefa Chłopickiego 5 grudnia. Zamieszczane relacje dzienne różnią się długością, w zależności od wagi wydarzeń rozgrywających się w danym dniu.

publikacje

Wróć do listy

Halina Martin do NN, 8.07.1983

List Haliny Martinowej w sprawach związanych z tematyką Armii Krajowej. Nazwisko adresata nie jest podane, z treści wynika, że on także zajmuje się tym zagadnieniem, wydając Kronikę Historyczną w Chicago. Autorka podziękowała za zaproszenie do Chicago, ale obecnie nie mogła z niego skorzystać, ponieważ zajmowała się ciężko chorą matką.

publikacje

Wróć do listy

Halina Martin do Lecha Kaczyńskiego, 18.06.2005

List do ówczesnego prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego. Autorka pisała, że mimo iż od sześćdziesięciu lat przebywała poza granicami kraju, ciągle miała w pamięci przedwojenną „Warszawę w kwiatach” (Martin nawiązuje do odbywającego się w latach 1937-1938 konkursu na najefektowniejsze ukwiecenie obiektów miejskich). Widziała to miasto walczące - w okresie okupacji i powstaniu warszawskim, a także po zrównaniu z ziemią Mimo działań Niemców, zmierzających do jej zniszczenia stolica przetrwała.

publikacje

Wróć do listy

Ewa – Helena Górska – łączność

Autorka relacjonuje swoją działalność konspiracyjną w Tajnych Wojskowych Zakładach Wydawniczych, w których pracowała jako łączniczka, pod bezpośrednią komendą Jerzego Rutkowskiego ps. „Michał”.

Strony