publikacje

Wróć do listy

Wyjazd z Oświęcimia

Halina Smoleńska opisuje ewakuację więźniarek i więźniów. Po długim pobycie w obozie narratorka zachwyca się widokiem lasów i pól, uświadamiając sobie, że zapomniała, jak może wyglądać szczęście. Więźniarki są transportowane w bydlęcym wagonie i nie wiedzą, dokąd zmierzają. Przez sześć dni pociąg stoi w tunelu; w tym czasie nikt nie dostarcza im jedzenia ani wody. Gdy docierają do celu, autorka po wyjściu z wagonu znowu widzi drut kolczasty i baraki.

publikacje

Wróć do listy

Apel oświęcimski

Na zasób składają się wspomnienia trzech więźniarek obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu: Wandy Patoczki, Haliny Smoleńskiej i Celiny Śliwińskiej-Neville, które spisały swoje teksty po wyzwoleniu. Wszystkie utwory odznaczają się walorami literackim, narracja jest zindywidualizowana, a opis życia w Auschwitz wielowymiarowy. W opowiadaniu Śliwińskiej-Neville zmarznięte więźniarki podczas nocnego apelu zaczynają się kłócić o to, którego dnia wypada Boże Narodzenie. Jedna z nich mówi, że w ich sytuacji to już nie ma żadnego znaczenia.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z Powstania Warszawskiego

Zofia Kruszewska opisuje wydarzenia związane z powstaniem warszawskim na terenie Śródmieścia. W zapiskach koncentruje się na ucieczce z ogarniętej walkami Warszawy i swojej późniejszej tułaczce.

Wybuch powstania zaskoczył autorkę w trakcie wizyty u znajomej. Kruszewska podejmuje desperacką próbę powrotu do domu, w czasie której musi kryć się i chować, aby uniknąć zastrzelenia. Napotyka grupę powstańców, którzy pomagają jej przedostać się na ulicę Hożą. Autorka wspomina także wspólne śpiewy warszawiaków, które były formą wspierania powstańców.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Schiffówny

Janina Schiff opisuje prześladowania ludności żydowskiej w czasie okupacji niemieckiej w Tarnowie: spalenie synagog, wysiedlenia, transporty do obozów koncentracyjnych oraz utworzenie getta w 1942 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Małki Krajnowicz

Małka Krajnowicz opisuje utworzeniu getta we Włodawie. Poprzedziła ją akcja wysiedlenia, której celem było zwolnienie odpowiedniej liczby mieszkań. W dalszej części mówi o Żydach przywożonych do getta m.in. z Wiednia. Podczas drugiej akcji likwidacyjnej trafiła wraz z mężem do budynku kina, gdzie zgromadzono wszystkich Żydów. Udaje jej się przekupić wartowników i uciec. Nie zdołała wykupić męża, którego wywieziono do obozu w Sobiborze.

publikacje

Wróć do listy

Niemcy w Borysławiu

Nelli Liphart przypomina, że w Borysławiu (ob. Ukraina) doszło do pogromu, kiedy do miasta wkroczyły wojska niemieckie w lipcu 1941 r. Jej mąż ukrył się przed Ukraińcami i Niemcami w kanale, dzięki czemu przeżył. W czasie okupacji niemieckiej masowe egzekucje odbywały się w pobliskim lasie, ludność żydowska była wywożona do obozów zagłady. Autorka wraz z rodziną przebywała w getcie, potem trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau (1944). Następnie przebywała w obozie pracy przymusowej w Kratzau, gdzie doczekała wyzwolenia w maju 1945 r. W czasie wojny straciła całą rodzinę.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Goldy Birger

Golda Birger opisuje pogromy, łapanki i egzekucje Żydów po wkroczeniu Niemców do Borysławia. Jej mąż z córką ukryli się wtedy w lesie, ona została w mieście (miała „aryjski” wygląd). W getcie odbywały się akcje likwidacyjne, po trzeciej akcji autorka wraz z rodziną znalazła tymczasowe schronienie u Polki. Podczas czwartej akcji Birger została wywieziona (z dzieckiem) do Płaszowa, a stamtąd do Auschwitz. Rzeczywistość obozową nazwała gehenną. Potem przebywała w obozie Kratzau, gdzie pracowała w fabryce masek gazowych, następnie w obozie w Zitau do czasu wyzwolenia. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Wiery Pietroczuk

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1941-1945.

Autorka podczas wojny mieszka w Białymstoku, gdzie sprzedaje żywność mieszkańcom getta. Wspomina ona sąsiada Polaka, który był agentem gestapo, lecz nie zameldował o żydowskim pochodzeniu jej matki. W 1943 roku jednak, ten sam sąsiad złapał ją podczas jednej z akcji pociągowych i zaprowadził na komisariat. Autorka bezskutecznie próbowała ratować się próbą przekupienia go. Na komisariacie posądzono ją o kontakt z partyzantką oraz o przechowywanie matki Żydówki. Wywieziono ją do obozu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Lipińskiej

Fania Lipińska opisuje akcję likwidacyjną i przebieg powstania w getcie białostockim – była jedną z bojowniczek. Wszyscy Żydzi zostali potem wywiezieni do Auschwitz.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Hanki (Nechamy) Szpiler

Hanka Szpiler po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej wyjechała wraz z rodziną z Białegostoku do Różany. Opisuje prześladowania ludności żydowskiej, powstanie getta w Różanie i jego likwidację oraz przesiedlenia Żydów do obozu przejściowego w Wołkowysku, a także trudne warunki życia w obozie. Podczas likwidacji obozu w grudniu 1942 r. uciekła i uniknęła wywiezienia do Treblinki. Potem ukrywała się po tzw. aryjskiej stronie.

Strony