publikacje

Wróć do listy

Relacja Ludwiki Lady

Ludwika Lady opisuje wkroczenie Niemców do Pabianic, utworzenie getta i przesiedlania. Wymienia nazwiska członków Judenratu i policjantów żydowskich. Wspomina  o śmierci ojca, lecz była zbyt mała, aby dokładnie to zapamiętać. Po likwidacji pabianickiego getta znalazła się w getcie w Łodzi (wraz z matką). Warunki życia znacznie się pogarszyły. W sierpniu 1944 r. została wywieziona do Auschwitz. W trakcie selekcji rozdzielono ją z siostrą, która prawdopodobnie zginęła. Następnie autorka trafiła do Stutthof, gdzie panowały głód i epidemia tyfusu. Na początku 1945 r. nastąpiła ewakuacja.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frani Godlewicz

Frania Godlewicz po zakończeniu wojny znalazła się w Domu Dziecka w Chorzowie. Opisała swoje przeżycia z czasów okupacji niemieckiej, wspominając, że przed wojną jej ojciec miał skład rowerowy w Gdyni. We wrześniu 1939 r. rodzina przeprowadziła się do Warszawy i mieszkali po tzw. aryjskiej stronie, a potem w getcie, gdzie zmarła jej babcia. Po wyjściu z getta autorka traci ojca i matkę, o dziewczynkę troszczy się ciotka, która płaci za jej dalsze ukrywanie i utrzymanie. Po upadku powstania warszawskiego Frania zostaje wywieziona do obozu w Pruszkowie, a po wyzwoleniu wraca do Warszawy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rity Rek

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1939-1945.

Relację rozpoczyna informacja o zniszczeniu synagog w Bielsku i Białej po wejściu hitlerowców. Autorka opisuje poszczególne represje spotykające Żydów bialskich.

Opisuje kolejne przesiedlenia i wyjątek, kiedy posiadając dokumenty o konieczności przesiedlenia Żydom można było jechać koleją.

Wraz z ojcem udaje się do Oświęcimia. Na tym relacja się urywa.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fajgi Zobermann

Fajga Zobermann i jej siostra zgłosiły do pracy w Niemczech, posługując się fałszywmi dokumentami. W Monachium skierowano je do do pracy w fabryce BMW. Zobermann pracowała także jako tłumaczka języka niemieckiego. Po zadenuncjowaniu została wysłana do Auschwitz (wraz z siostrą). Po ewakuacji obozu trafiła do obozu Bergen-Belsen, pracowała w fabryce samolotów. W czasie marszu śmierci doczekała wyzwolenia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gustawy Grawe

Gustawa Grawe została wywieziona z łódzkiego getta (wraz z mężem i córką) podczas ostatecznej likwidacji (sierpień 1944). W getcie pracowała w pralni odzieży po zamordowanych. Autorka trafiła z córką do Auschwitz i następnego dnia do obozu w Saksonii. Pracowała w fabryce amunicji. Zaznaczyła, że niemieccy majstrowie byli „lewicowych przekonań” i nie szykanowali więźniów. Strażnicy nie zabijali robotników przymusowych, ponieważ traktowano ich jako własność „firmy Hildebrau i Frey”. Po dziewięciu miesiącach została przewieziona z dwoma tysiącami więźniarek do obozu w Mauthausen.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Zofii Minc

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1939-1945.

Autorka rozpoczyna informacją o tym, że po rozpoczęciu wojny rodzice wraz z nią chcieli dostać się do Rosji, lecz im się to nie udało. Rodzina rozdzieliła się i wraz z matką trafiła do Chełmna. Opisuje tam pogrom na Żydach, który odbył się po wycofaniu się z miasta wojsk radzieckich.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gołdy Orlańskiej

Gołda Orlańska opisuje wysiedlenia ludności żydowskiej w Międzyrzecu Podlaskim i Białej Podlaskiej. W tym czasie autorka wraz z innymi osobami ukryła się w stajni i uniknęła wywiezienia do obozu koncentracyjnego. Potem ścięła włosy i w męskim przebraniu pracowała w obozie „Vineta” na przedmieściu Białej Podlaskiej. Na wieść o likwidacji obozu wróciła do getta w Białej Podlaskiej. Potem trafiła na Majdanek.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik z 1944 (Warszawa-Praga)

Dziennik rozpoczyna się od informacji o wybuchu powstania w Warszawie. Larysa Zajączkowska-Mitznerowa zanotowała, że dowiedziała się o tym podczas rodzinnego obiadu, bardzo się ucieszyła i miała nadzieję, że okupanci zostaną pokonani. Autorka nadmienia, że Niemcy byli wówczas zdezorientowani i w obawie przed ofensywą sowiecką przygotowują się do opuszczenia miasta. Mieszkańcy Saskiej Kępy, biorąc pod uwagę możliwość wysadzenia mostów, masowo uciekali na lewą stronę Wisły, przerażeni przypuszczeniem, że front przejdzie przez prawobrzeżną część Warszawy.

publikacje

Wróć do listy

Historia jednego życia 1939–1945

Zofia Polanowska opisuje swoje pobyty w obozach pracy przymusowej podczas II wojny światowej i przeżycia z tym związane. Wspomnienia są próbą autobiografii; stanowią część dziejów pokolenia wojennego. Pośrednim celem jej tekstu było ujawnienie i upowszechnienie wiedzy o łódzkim obozie pracy, w którym przebywała. Dzięki informacjom Polanowskiej Instytut Pamięci Narodowej zweryfikował zgromadzoną dokumentację, ustalając, że w tym obozie działała szkoła z internatem.

publikacje

Wróć do listy

Wyjątki z pamiętnika pisanego po ucieczce z Oświęcimia

Spośród trzech umieszczonych w teczce tekstów relacja Wandy Patoczki ma najbardziej osobisty charakter. Autorka skupia się na przeżyciach związanych z uwięzieniem. Melancholijnie przywołuje czasy przedwojenne, zestawiając je z warunkami, w których znajduje się obecnie. Rozpamiętuje przeszłość i wspomina najbliższych. Stwierdza, że Bóg odwrócił się od uwięzionych w Auschwitz.

Strony