publikacje

Wróć do listy

Lidia Przedpełska do Wiktora Martina, 9.01.1942

Lidia Przedpełska pisze do swego zięcia, Wiktora Martina. Żałuje, że ich korespondencja się ostatnio psuje, coraz rzadziej przychodzą listy. Od Hali zupełnie niczego się nie może spodziewać [córka, Halina Martin, została w okupowanej Polsce].

Autorka bardzo cierpi z powodu śmierci swego męża, Wiktora Przedpełskiego. Teraz rozumie zwyczaj palenia żon po śmierci męża. Wtedy wiedzieli, że lepsza śmierć od powolnego konania.

publikacje

Wróć do listy

M. Królikiewicz do Haliny Martin, 29.09.1976–17.01.1983

Listy do Haliny Martin, pisane z Nowego Jorku. Autorka jest znajomą matki p. Martin i często ją odwiedza. W listach zdaje relację z tego, co dzieje się u Lidii Przedpełskiej. Autorka podpisuje się Dziunia.

29.09.1976 r - List w sprawie śmierci Heleny Rapackiej, siostry autorki. Jest wzruszona, że p. Martin napisała o tym do Dziennika.  Siostrzeniec Nuny Ruckerowej wysłał telegram, a potem list, ale nie znał szczegółów. W międzyczasie otrzymała list od koleżanki ze Szwajcarii, która opisała jej okoliczności śmierci Heli (nowotwór, przerzuty do żołądka).

publikacje

Wróć do listy

b.t. [Kochana Halino, Wiadomość…]

List do Haliny Martin. Autorka pisze, że wiadomość o śmierci Witka, męża Haliny, była dla niej szokiem, bo nie wiedziała o jego chorobach. Pamięta go uśmiechniętego, w pełni zdrowia. Miał w jej sercu szczególną pozycję nie tylko ze względu na osobistą sympatię, ale też z uwagi na pamięć, jakim uczuciem obdarzał go jej mąż.

Autorka dzieli się swoimi refleksjami nad smutną koleją rzeczy, która powoduje coraz większą pustkę wokół. To normalne, że ludzie umierają, ale w niej budzi to stale uczucie buntu.

publikacje

Wróć do listy

Halina Dodek do Haliny Martin, 1971–1973

List i dwie kartki do Haliny Martin.

Kartki pochodzą z 1971 i 1972 r. Obie zostały napisane w okresie wielkanocnym, zawierają życzenia świąteczne. W pierwszej autorka pisała o nieokreślonej niespodziance, którą otrzymała pocztą. W drugiej wyraziła swój niepokój z powodu długiego milczenia Haliny. Zastanawiała się, co mogło być tego przyczyną i czy wszystko było u niej w porządku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Adeli i Indy Liberman

Adela i Inda Liberman informują o wkroczeniu wojsk niemieckich do Równego (ob. Ukraina) 30 czerwca 1941 r. Niedługo potem zarządzono spis ludności, ze szczególnym uwzględnieniem liczebności Żydów. Szybko utworzono zarząd gminy (Judenrat), składający się ze stu osób. Na gminę nałożono kontrybucję. Żydzi starali się znaleźć pracę, ponieważ brak zatrudnienia oznaczał obowiązek podjęcia ciężkich robót – kopania rowów i sprzątania domów po remontach (po dwanaście godzin dziennie). Wszyscy Żydzi musieli nosić opaski z Gwiazdą Dawida (później zastąpione łatami).

publikacje

Wróć do listy

Zapiski lewicowej eserówki, skazanej na śmierć przez sąd niemiecki na Ukrainie. 1918–1919

 

Zapiski Kachowskiej mają charakter dziennika –  zostały ułożone w porządku chronologicznym, a kolejne wpisy opatrzono datą dzienną. Pomiędzy nimi znajdują się również brudnopisy jej listów do bliskich. Pierwszy wpis pochodzi z 22 sierpnia (1918 r.), wkrótce po osadzeniu autorki w więzieniu i skazaniu jej na karę śmierci (za współorganizację zamachu na Hermana von Eichhorna, niemieckiego feldmarszałka dowodzącego siłami okupacyjnymi na Ukrainie). 

publikacje

Wróć do listy

List Sabiny Dutkowskiej do Janusza Przewłockiego

List kierowany jest do Janusza Przewłockiego ze Związku Sybiraków. Autorka wcześniej przesłała mu swoje wspomnienia z zesłania na Syberię. Starała się opisać najważniejsze wydarzenia, m.in. śmierć jej dziecka i ojca. Podaje też dane swojego brata przyrodniego, Zygmunta Tyzenhauza, oraz jego żony i synów. Daje wyraz przypuszczeniom co do genealogii jej samej i bliskich. Podejrzewa, że prawdopodobnie pochodzi z gałęzi rodziny inflanckiej, nie posiada jednak żadnych dokumentów na potwierdzenie tego faktu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Jadwigi Paszkiewicz

Rodzina autorki mieszkała w Średnicy (ob. woj. białostockie). Ojciec przez osiem lat służył w wojsku carskim, a po wejściu Sowietów na teren Polski w 1939 r. dołączył do ruchu oporu. Został zdradzony przez jednego z rodaków. NKWD przyszło w nocy do domu rodzinnego autorki i oświadczyło, że za wrogą działalność ojca cała rodzina zostaje skazana na zesłanie. Pozwolono im spakować ciepłe ubrania i żywność na kilka tygodni. Jeden z cywilów podpowiedział matce, by spakowała też maszynę do szycia. Sąsiad odwiózł ich do punktu zbiorczego w Czyżewie. W tłumie zesłańców były same kobiety i dzieci.

publikacje

Wróć do listy

Los Żydów Ostrowi-Mazowieckiej podczas okupacji niemieckiej

Helena Najmark powiedziała, że 10 września 1939 r. do Ostrowi Mazowieckiej wkroczyły oddziały niemieckie. Trzy dni wcześniej miasto opuściły polskie władze wojskowe i cywilne oraz mężczyźni zdolni do noszenia broni. W czasie okupacji rozpoczęły się akcje antyżydowskie. Niemcy spędzili starszych Żydów do budynku szkolnego. Tam obcięli im brody, kilku mężczyzn zastrzelili, a pozostali musieli czyścić sanitariaty. W tym czasie rozpoczął się rabunek żydowskiego mienia. Część rzeczy wyrzucono ze sklepów i domów na ulice, a niektóre z nich zabierali Polacy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Mass

Anna Mass przebywała w getcie przemyskim i pracowała w ochronce dla dzieci, do której przylegał ośrodek opiekuńczy dla starców (dawne koszary przy ul. Czackiego). W sierocińcu znajdowało się ok. trzystu dzieci i niemowląt. W sąsiednim domu dla starców przebywało ok. czterdziestu osób. W sierpniu 1942 r., po pierwszej akcji likwidacyjnej w getcie, liczba nieletnich podopiecznych wzrosła do ponad czterystu.

Strony