publikacje

Wróć do listy

Ostatnie Życzenie – Ostatni Rozkaz

List napisany w krakowskim getcie, którego autorkami były uczennice i nauczycielki szkoły żydowskiej Beit Jakow. Pierwsza część zawiera przemyślenia z „ostatnich czterech miesięcy”. Autorki stwierdziły, że umiały dumnie żyć, więc będą godnie umierać. List spisała jedna z dziewcząt, na kilka godzin przed śmiercią ich wszystkich, w czasie akcji likwidacyjnej getta (27 lipca 1942). List-testament był adresowany do rabina dra Izaaka Lewina w Nowym Jorku (przez Szwajcarię). Stamtąd miał być przesłany do Palestyny i opublikowany w miesięczniku „Pardes".

publikacje

Wróć do listy

Relacja Berty Lichtig (1939–1942)

Berta Lichtig informuje o położeniu Borowej –  „16 km od Mielca, a 28 km od Radomyśla Wielkiego”. Przed wojną mieszkało tutaj ok. pięciuset Żydów. Po przesiedleniach (z Mielca i okolic Borowa) liczba ludności żydowskiej podwyższyła się do 1,500 osób. 15 lipca 1942 r. Niemcy rozpoczęli akcję likwidacyjną. Wszyscy Żydzi przeszli do Radomyśla Wielkiego, wielu z nich zginęło lub odniosło rany w trakcie marszu. Likwidację w Radomyślu przeprowadzono 19 lipca 1942 r. Egzekucja odbyła się na miejscowym cmentarzu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sabiny Lunefeld

Relacja bez daty, dotyczy wydarzeń z okresu od 1942 do 1943 roku. Tekst otwierają informacje o przewiezieniu autorki do Auschwitz, skąd wraz z matką została odesłana do obozu Stutthof. Sabina zapisała, że barak, w którym je zakwaterowano, był przeludniony. Więźniarki spały na podłodze, bez prycz, koców czy pościeli. Dopiero po jakimś czasie kobietom dano kilka sztuk „worków ze soli amoniakalnej”, które miały służyć zarówno do przykrywania się (2 worki na 5 osób), jak i zastępować zniszczoną odzież.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Moniki Jankowskiej

Relacja Marii Moniki Jankowskiej jest częścią listu jej siostrzeńca albo bratanka, Michała Rudnickiego, który skierował list do Ośrodka Karta na prośbę swej ciotki. W jej imieniu miał dać świadectwo martyrologii Polaków na Litwie w czasie II wojny światowej. Nadawca listu ma dosłownie cytować wspomnienia ciotki, która jest ostatnim żyjącym świadkiem bestialskiego mordu Litwinów na dwóch polskich księżach w miasteczku Nowe Święciany (ob. Švenčionėliai).

publikacje

Wróć do listy

Ostatni tydzień przed powstaniem warszawskim

Hanna Hugon spisała wspomnienie w formie dziennika, opowiadające o ostatnich dniach przed wybuchem powstania warszawskiego. Autorka była blisko spokrewniona z gen. Grotem Roweckim (poprzez matkę, Halinę Królikowską z d. Chrzanowską).

publikacje

Wróć do listy

Przeżycie wojenne

Autorka opisuje po krótce swoje życie oraz zesłanie na Syberię.

Urodziła się w 1924 r. w Grudzielcu Nowym. Tam ukończyła 4 klasy szkoły podstawowej. W 1936 r. wyjechała do siostry, która mieszkała z mężem i synkiem w miejscowości Gliniszcze, pow. Kosów Poleski. Pomagała siostrze w gospodarstwie. W 1939 r. urodziła im się córka.

publikacje

Wróć do listy

Ludwika Siankowska do Żanny Kormanowej, 19.01.1986

List do Żanny Kormanowej, w którym autorka informuje, że 15.01.1986 r. zmarła nagle jej siostra Albina Wojtowicz. Pisze, że Kormanowa była dla niej bardzo serdecznym przyjacielem, za co bardzo dziękuje.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik z okresu PRL-u i do dnia dzisiejszego tj. 1960-1994 r.. Równocześnie skarga i wołanie o ratunek

Autorka opisuje swoją walkę z wymiarem sprawiedliwości i prześladowania przez milicję od lat 60. Prześladowania te spowodowane były jej staraniami o ukaranie winnych śmierci jej ojca. J. Raś został zamordowany 15 lipca 1960 r. przez sąsiadów. Sprawcy zostali zatrzymani, ale po kilku godzinach wypuszczono ich. Autorka opisuje powiązania sprawców z ówczesną władzą i metody ich działania. Była zastraszana i nękana przez milicję w Mielcu, aresztowana i przetrzymywana po kilka dni bez podania przyczyny. Kilkakrotnie wywożono ją do więzienia w Rzeszowie, gdzie poddawana była różnym szykanom.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Poli Glick

Relacja bez daty (można jednak przyjąć, że spisano ją jesienią 1945 roku) dotyczy wydarzeń z okresu od września 1942 do 28 marca 1944 roku. Tekst otwierają informacje o deportacji autorki z Będzina do obozu przejściowego w Sosnowcu i dalej do obozu pracy w Zebrzydowicach. W następnej kolejności autorka przechodzi do szczegółowego opisu miejsca, w którym się znalazła. Zanotowała, że w zebrzydowskim obozie przebywało 310 mężczyzn i 8 kobiet, które zajmowały się pracami biurowymi i zajęciami „domowymi”. W biurze, gdzie pracowała, zgodnie z jej relacją pomagali również Żydzi z Holandii.

publikacje

Wróć do listy

Aniela Mieczysławska do Haliny Martin, 8.10.1983

List z kondolencjami dla Haliny Martin z powodu śmierci jej matki. Autorka solidaryzowała się z nią w najcięższych chwilach po stracie ukochanej osoby. Pociechą dla Haliny miał być fakt, że była dobrą córką, która otoczyła miłością najbliższą istotę. Wyrazy współczucia przesyłała w imieniu swoim i swego męża, prezydenta Edwarda Raczyńskiego.

Strony