publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Schoenfeld

W pierwszej części relacji Anna Schoenfeld opisuje przesiedlenia z getta w Drohobycza do obozu w Płaszowie. Zakwaterowano po tysiąc osób w jednym baraku. Trzypiętrowe prycze pomieściły zaledwie część więźniarek. Autorka przypomina warunki życia i pracy w obozie, wymienia nazwiska strażników, komendanta i innych osób. W drugiej części wspomina o akcji likwidacyjnej, która odbyła się 14 maja 1944 r. Nocna zmiana więźniów i więźniarek nie poszła do pracy, a w niedzielę rano baraki, w których przebywały dzieci poniżej dziesiątego roku życia (Kinderheim) zostały otoczone.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ali Dychtward

Relacja Ali Dychtward została podzielona na trzynaście części, w początkowych fragmentach pojawia się dużo dat i szczegółów. W pierwszej części (Wysiedlenie Warszawy) pod datą 22 lipca 1942 r. autorka opisała akcję likwidacyjną w getcie warszawskim: łapanki, spanikowanych ludzi, zwłoki leżące na ulicach. Dokumenty zaświadczające o pracy nie chroniły wszystkich zatrudnionych przed deportacją i eksterminacją. Odnotowała, że z ok. sześciuset tysięcy pracowników do szopów wróciło kilkadziesiąt tysięcy. Kolejne warsztaty były zamykane.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik Hanny Nałkowskiej

Autorka zaczyna prowadzić dziennik 14 czerwca 1942 r., ponad tydzień po śmierci matki. Jest on przejmującym zapisem przeżyć i uczuć związanych z żałobą autorki: rozpaczy, osamotnienia, tęsknoty. Często pisze o swoich snach. Nałkowska cierpi na bezsenność, ma myśli samobójcze, nie może rzeźbić. Obwinia się za to, że ostatnie tygodnie przed śmiercią matki spędziła w pracowni, zamiast poświęcić jej ten czas. Nie jest w stanie pogodzić się z utratą.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Basi Goldman

Basia Goldman przebywała w getcie łódzkim od 1940 r. W sierpniu 1944 r. wraz z rodziną trafiła do Auschwitz. Podczas selekcji ona i ojciec zostali skierowani do pracy w obozie, a matka i siostra do komory gazowej. Spędziła w Auschwitz pięć tygodni. 24 października wywieziono ją do obozu w Bergen-Belsen w grupie trzech tys. więźniarek. Dzień zaczynał się apelem o szóstej lub siódmej rano, później więźniarki dostawały ¾ litra zupy i dwadzieścia pięć dkg chleba. Stamtąd przeniesiono ją do obozu Elsnick, transport zajął dwa dni. Pracowała w fabryce amunicji. W kwietniu 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Powrót

Tekst Teresy Bieleckiej został przesłany na konkurs literacki pt. „Warszawa moich wspomnień”, ogłoszony przez tygodnik „Stolica”. Autorka w swojej relacji wspomina czasy II wojny światowej; w szczególności okres okupacji Warszawy. W tekście pisze: „Nikt nie myślał, że dni sąsiadujących z sobą domów są policzone, że lada dzień zamienią się w kupę gruzu, mieszkańcy pójdą na tułaczkę, a wielu z nich już nigdy nie będzie oglądać umiłowanego miasta”. Bielecka koncentruje swoją uwagę na kwestiach religijnych, sporo miejsca poświęcając opisowi kościoła pw. św.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Amalii Bertgram

Relacja Amalii Bertgram składa się z trzech części (Kraków-Podgórze, SkarżyskoOświęcim) zapisanych na osobnych kartach. Pierwszy fragment zawiera informacje o rodzinie. Od 1941 r. przebywali w krakowskim getcie i niemal wszyscy zginęli (matka, ojciec, rodzeństwo, krewni). Po akcji likwidacyjnej autorka trafiła do obozu pracy w Skarżysku-Kamiennej. Towarzyszył jej syn, który uciekł z innego transportu. Autorka sądziła, że ich los został przesądzony, ale mimo wszystko miała nadzieję, że przeżyją. Była skłonna zrobić wszystko dla swojego dziecka.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Dority Bouscholbe

Dorita Bouscholbe przypomina o wprowadzeniu ustaw norymberskich w Holandii i podaje przykłady reakcji ludności „aryjskiej”, która zachowywała się życzliwie i demonstracyjnie uprzejmie wobec Żydów. W obszernym ustępie relacjonuje sytuację prawną małżeństw mieszanych. Bouscholbe przebywała w obozie przejściowym Westerbrok, później została wywieziona do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Opisała okrucieństwa ukraińskich strażników w Birkenau. Z pięćdziesięciu ośmiu holenderskich Żydówek zakończenia wojny doczekały trzy lub cztery więźniarki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Chany Grynszpan

Chana Grynszpan próbowała w 1941 r. wyjechać w głąb Związku Radzieckiego. Pociąg zatrzymano, wielu Żydów nie miało paszportów, niektórzy usiłowali nielegalnie przekroczyć granicę i zostali zabici. 24 czerwca 1941 r. armia niemiecka znajdowała się blisko uchodźców i większość z nich postanowiła wrócić do rodzinnych miejscowości. Autorka wraz z innymi przez sześć dni szła z powrotem do Wilna. Opisała prześladowania ludności żydowskiej (grabieże mienia, łapanki i pogromy) przez Niemców i Litwinów. W Ponarach odbywały się masowe egzekucje. 6 sierpnia 1941 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Itki Hering

Itka Hering opisuje zajęcie Zamościa przez Niemców, utworzenie getta, powołanie Judenratu i akcję likwidacyjną w getcie w 1942 r. Autorka uciekła do lasu. Ukrywała się w bunkrze wraz z rodziną i czterdziestoma innymi Żydami. Kiedy wyszła z kryjówki w poszukiwaniu jedzenia, wszyscy pozostali Żydzi zostali zastrzeleni. Autorka obarczyła winą za tę zbrodnię żołnierzy Armii Krajowej. Hering przyłączyła się potem do oddziału partyzantów radzieckich.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Dwojry Szczucińskiej

Dwojra Szczucińska opisuje prowokację gestapo (sprawa Hotelu Polskiego) i rolę, jaką odegrał żydowski agent gestapo Lolek Skokowski. Na przełomie 1941 i 1942 r. z inspiracji szwajcarskich organizacji żydowskich na terenie Generalnej Guberni Żydzi mogli ubiegać się o paszporty państw, z którymi III Rzesza nie była w stanie wojny (głównie dokumenty wystawione przez kraje Ameryki Południowej) i uzyskać pozwolenie na wyjazd z Europy.

Strony