publikacje

Wróć do listy

List Karoliny Towiańskiej do Marii Towiańskiej, 14 grudnia 1853

Maria Towiańska miała zaledwie trzy lata, gdy w 1840 roku jej rodzice i najstarszy brat opuścili Litwę. Przez kolejne osiemnaście lat utrzymywała z nimi jedynie korespondencyjny kontakt. W 1853 roku Karolina Towiańska pisze do córki, która przeniosła się właśnie z Podola do Warszawy w związku ze śmiercią dotychczasowej opiekunki. Wyraża radość, że Maria trafiła do „portu zbawienia”, „błogosławionego domu, gdzie panuje miłość Boga, prawdy”, czyli pod opiekę towiańczyków Noskowskich wychowujących już czworo młodych Towiańskich.

publikacje

Wróć do listy

Notatnik z brudnopisami i kopiami listów, 1857–1858

Pierwszy z trzech notatników córki Andrzeja Towiańskiego przechowywanych w Archiwum Diecezji Sandomierskiej zawiera brudnopisy i kopie siedmiu listów z lat 1857–1858. Adresatką trzech (z 30 sierpnia oraz września 1857 roku i z początku 1858 roku) jest towianka Amelia Noskowska, pod której opieką autorka pozostawała od siedemnastego roku życia. Towiańska zwierza się jej z kłopotów w relacjach z członkami rodziny i innymi wyznawcami nauki ojca, wspomina o przemyśleniach na temat przyszłości. Nalega na powrót z Kielc, gdzie latem pomaga towiańczykom Andrzejowskim w opiece nad dziećmi.

publikacje

Wróć do listy

Denník, zápisy z r. 1922–1925, 1937

Dziennik z lat 1922–1925 (oraz pojedyncze wpisy z roku 1937 i 1945) autorka opatrzyła tytułem Chaos myšlienok na nálad (Chaos myśli i nastrojów). Zapiski pochodzą z okresu, kiedy Mária Rázusová-Martáková rozpoczynała swoją pierwszą pracę jako nauczycielka w szkole ludowej w miejscowości Dolné Srnie. Dziennik zawiera autorskie komentarze: „Bože, aká skvostná naivita a nádherná nevedomosť” / „Boże, jaka niebywała naiwność i nieprzeciętny brak świadomości” (s. 106), często negatywne, oceniające, dopisane po latach (?).

publikacje

Wróć do listy

Dziennik, czyli wszystkie myśli oraz wszelkie inne rzeczy

Wpis z 1 stycznia 1920 r. rozpoczyna informacja autorki, że powzięła postanowienie, by od Nowego Roku pisać codziennie. Żali się jednak na złe samopoczucie i niechęć do sporządzenia rzeczonej notatki. Jest to podyktowane faktem, że poprzedniego dnia umarła jej koleżanka z uniwersytetu, dziewiętnastoletnia „Myszka” Pyzikowska (tożsamość nieznana). Kolejnego dnia miał odbyć się jej pogrzeb. Pierwsze zapisy ubogie są w elementy faktograficzne. Opis w dużej mierze opiera się na sercowych rozterkach twórczyni zeszytu związanych z „Wikiem” i „Funiem”.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik Emilii Beniowskiej (Wróblewskiej) 1850–1855

Dziennik z czasów panieńskich Emilii Wróblewskiej z Beniowskich. Na początku tekstu autorka wzmiankuje, że zaczęła prowadzić diariusz już rok wcześniej, jednak zrezygnowała i wydarła zapisane strony. Wspomina o zmianach, jakie zaszły w niej w tym czasie.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik Anny Oskierczanki z r. 1837

Dziennik osobisty, miejscami o charakterze intymnym, przedstawiający losy rodziny autorki i jej emocje związane z nawracającym poczuciem niedostosowania, wywołanym m.in. tym, że zmuszona była, także z powodu choroby, do przemieszkiwania u różnych członków rodziny. Oskierczanka miała dwóch braci i pięć sióstr, pochodziła z zamożnej szlachty, obecnie zubożałej – szkicuje swoją sytuację rodzinną. Odbyła edukację w klasztorze Wizytek – relacja w dzienniku wskazuje na to, że w klasztorze przebywała w 1830 r., wspomina o trudnościach w korespondowaniu w czasie „rewolucji”.

publikacje

Wróć do listy

Denník, zápisy z r. 1920

Dziennik obejmuje zapiski z roku 1920 (od lutego do września). Mária Rázusová (później Mária Rázusová-Martáková) była w tym czasie uczennicą Państwowego Instytutu Pedagogicznego dla Dziewcząt w Preszowie. W dzienniku porządkowała emocje, kontrolowała i oceniała samą siebie, powtórnie czytała swoje notatki i komentowała ich charakter: „Dnes, po opätovnom prečítaní nenachádzam v celom obsahu len prílišnú sentimentalitu a hlúposť” /„Dziś, po ponownym przeczytaniu, całość nie wydaje mi się ani zbyt sentymentalna, ani głupia” (s.

publikacje

Wróć do listy

Dzienniki (t. 6)

Diarystka zaczęła ten tom dziennika od opisów życia codziennego w Bolcienikach, relacji rodzinnych i towarzyskich. Odwiedziła m.in. rodzinę ojca w Rakliszkach (Paulinę Houwalt z d. Puttkamer i jej syna Witolda). Przy tej okazji przytoczyła negatywną opinię swojego ojca na temat Witolda: „Witusia Papa nazywa »degeneratem« i mówi o nim – że tego wyrostka trzeba za płot wyprowadzić i tam mu kulę w łeb wsadzić.

publikacje

Wróć do listy

Dzienniki (t. 5)

Autorka na początku dziennika opisała pobyt w Leonopolu, w pałacu Łopacińskich. Dużo miejsca poświęciła rodzinom inflanckim, m.in. Gustawowi i Marii Broel-Platerom z Krasławia. Wspomniała, że Euzebiusz Łopacinski nie darzył ich sympatią ze względu na polityczne animozje: „Była między nimi jakaś walka o mandat do Rady Państwowej, a jeden drugiemu zarzucał przekonania polityczne […]. Dla mnie p. Gustaw bardzo miły – ma postać rasową i ciekawą, on to żonę wykształcił, a sam doskonale i rozumnie rozmawia o sztuce oraz o Hiszpanii […]. Jak później się dowiedziałam, że Platerowie na p.

publikacje

Wróć do listy

Dzienniki (t. 4)

Dziennik prowadzony od lutego do sierpnia 1908 r. W lutym 1908 r. autorka wyjechała z matką na wycieczkę do Włoch. Zatrzymały się po drodze w Warszawie, gdzie spotkały się z rodziną, a potem na kilka dni w Krakowie. Diarystka opisała oglądane z okna pociągu górskie krajobrazy Alp. Turystki najpierw odwiedziły Florencję, gdzie zwiedzały muzea, klasztory, spotykały się też z Gieczewiczami. Florencja kojarzyła się Janinie ze zmarłą ciotką Isią (Jadwigą Lubańską): „Na każdym kroku we Florencji staje mi przed oczami duch Cioci Isi.

Strony