publikacje

Wróć do listy

Jedno życie

Autorka opisuje losy Polaków na Kresach Wschodnich na przykładzie własnej rodziny. Urodziła się na terenach obecnej Białorusi, na osiedlu fabrycznym Rajówka koło Ilii (trzydzieści pięć kilometrów od Mińska, czterdzieści pięć kilometrów od Starej Wilejki), dokąd jej rodzice (z synkiem) sprowadzili się z Wilna. Ojciec był urzędnikiem i kapelmistrzem orkiestry fabrycznej, tu znalazł zatrudnienie w fabryce tektury i papieru Bogdanowicza. W 1935 r. urodziła się Apolonia. Dzieciństwo wspomina beztrosko do momentu wkroczenia wojsk sowieckich we wrześniu 1939 r.

publikacje

Wróć do listy

Moje wspomnienia z ostatnich lat nauki w Oszmianie

Jadwiga Paszkiewicz opowiada o tajnym nauczaniu w czasie okupacji w Oszmianie. We wrześniu 1939 r. była w trzeciej klasie gimnazjum. Gdy wkroczyły wojska radzieckie, dyrektor Antoni Łokuciewski powiedział do uczniów, że choć nie ma już państwa polskiego, to uczyć się trzeba. Wkrótce został aresztowany, losy uczniów były różne. W czerwcu 1941 r. Oszmiana znalazła się pod okupacją niemiecką.

publikacje

Wróć do listy

O profesorze Stanisławie Skowrońskim, nowe szczegóły

Jadwiga Paszkiewicz opisuje losy profesora oszmiańskiego Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego, Stanisława Skowrońskiego. Autorka spotkała go w domu swego stryja, Feliksa Wysockiego, na początku lat 50. Profesor wrócił właśnie po pięcioletnim pobycie na Syberii do Oszmiany, skąd ubiegał się o wyjazd do Polski. Profesor rozpoznał w Jadwidze dawną uczennicę szkoły powszechnej z Oszmiany (sprzed wojny). Opowiedział jej o swych losach wojennych. Po klęsce wrześniowej przedostał się na Litwę, gdzie przetrwał do okupacji niemieckiej. W czasie okupacji był w AK.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik Heleny Kozickiej

Wspomnienia rozpoczynają się od fragmentów o domu rodzinnym, gościach w domu Gostkowskich (Leon Walewski, Stanisław Menarski, Alfred Sulima Deyma). Z matką łączyła Helenę Kozicką chłodna, zdystansowana relacja. O ojcu autorka pisze przychylnie. Wspomina m.in., że Roman Gostkowski z radością przyjął wiadomość o śmierci papieża Piusa IX, gdyż był przeciwnikiem Kościoła. Dzięki ojcu interesowała się nauką, kształciła umiejętność logicznego myślenia. Twierdzi, że to sprawiło, że już we wczesnej młodości straciła wiarę.

publikacje

Wróć do listy

Szczęśliwe lata 1886–1908

Wspomnienia rozpoczynają się od wiadomości o dziadku autorki, Ignacym Bułhaku, właścicielu majątku Natalewsk i Rudnia, żonatym z panną Dobrowolską, ojcu pięciorga dzieci: Anieli (żony Edwarda Bronowskiego), Emilii (zamężnej Chmielewskiej), Helenie (zamężnej Kulikowskiej), Władysława (żonatego z Anielą Podhorską-Okołów) oraz Henryka, który był ojcem autorki.

publikacje

Wróć do listy

Podróż

Pamiętnik z podróży do Anglii, o narracji retrospektywnej, napisany z myślą o najbliższej rodzinie (być może przyjaciołach). Ma literacką, rozbudowaną formę, pełną porównań, metafor i szczegółowych opisów (opatrzonych czasami dialogami). Na podstawie wspomnienia o Jerzym Ostrowskim wnioskować można, że podróż do Anglii autorka odbyła w ramach studiów anglistycznych w 1939 r.

publikacje

Wróć do listy

Notatnik z Wrocławia

Autorką pamiętnika jest Zuzanna Borowicz, studentka Akademii Medycznej. Wspomnienia dotyczą okresu dwóch miesięcy 1945 r. i obejmują wspólne przeżycia autorki i jej najbliższej przyjaciółki, które w lipcu owego roku przyjechały do Wrocławia z myślą o studiowaniu medycyny. Zuzanna opisuje zarówno początki pobytu we Wrocławiu (m.in. zakwaterowanie w pustej sali w klinice), jak i początki formowania się uczelni medycznej po wojnie, np. pracę Straży Akademickiej.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik Zofii z Łączyńskich Macudzińskiej obejmujący okres od końca XIX w. do 1939 r.

Zofia z Łączyńskich Macudzińska w swoim pamiętniku spisała swoje losy oraz wspomnienia na temat rodziny, zarówno ze strony ojca, jak i matki. Przywołała dzieje ich rodów oraz historie związane z Hruszatycami – majątkiem Youngów. Rodzina ze strony matki autorki – Wandy Younga herbu de Lenie – pochodziła ze Szkocji, przybyła do Polski w XVI w. Ojciec autorki, Kazimierz Łączyński herbu Nałęcz, komendant VI Pułku Ułanów c.k. armii, z racji swej profesji często zmieniał miejsce pracy.

publikacje

Wróć do listy

Ostatni rok Domu Wychowawczo-Naukowego Sacré Coeur we Lwowie

Anna Mierzwińska opisuje swój pobyt w Domu Wychowawczo-Naukowym Sacré Coeur we Lwowie, gdzie ukończyła trzy klasy gimnazjum i potem ósmą klasę sowieckiej dziesięciolatki (1939/1940). Mieszkała we Lwowie w latach 1933–1944, do 1939 r. w domu oficerskim na ul. Gródeckiej, później na ul. Mączyńskiego. Jej ojciec do 1939 r. był dowódcą Żandarmerii Wojskowej we Lwowie, potem w Londynie. Do wybuchu II wojny światowej były to lata beztroskie. Szkoła prowadzona przez siostry zakonne cieszyła się dobrą opinią. Anna chodziła do klasy tzw. „Bananów”, która była bardzo zgrana.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie o Justynie Wichlińskiej (1878–1964)

Wspomnienie Justyny Wichlińskiej, działaczki i aktywistki społecznej, spisane przez jej córkę – Annę z Wichlińskich Drecką. Wichlińska już jako młoda dziewczyna pracowała społecznie, m.in. ucząc języka polskiego dzieci robotników rolnych na tajnych kursach. Po ślubie nadal była aktywna na terenie ówczesnego powiatu inowrocławskiego oraz w samym Inowrocławiu, założyła Towarzystwo Kobiet Pracujących, którego członkiniami były żony i córki włościan oraz robotników rolnych. W późniejszych latach udało się jej m.in.

Strony