publikacje

Wróć do listy

Dwa rozdziały wspomnień

„Zakopane 1914–15” („Mój domek, wrzesień 1967” – moment pisania). Fragment wspomnień dotyczący pobytu Andrzeja i Olgi Małkowskich w Zakopanem na początku pierwszej wojny światowej. Wybuch wojny zastał Małkowskich w obozie na Hurkotnem. Po otrzymaniu wiadomości o rozpoczęciu działań wojennych oboje wrócili do Zakopanego, gdzie ściągnęły tłumy uciekinierów, chcących wydostać się przez Tatry z Galicji.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik Zofii Kosterkiewicz z czasów szkolnych w Krakowie od 20 X 1859 do 7 II 1860 r.

Dziennik panieński uczennicy pensji przyklasztornej w Krakowie. Z treści wynika, że Kosterkiewiczówna przebywała na naukach w klasztorze od dwóch lat. W dzienniku opisuje codzienne zajęcia (spacery, lekcje), spotkania z opiekunami i koleżankami. Zresztą najpewniej dziennik ten był czytany przez inne bliskie autorce uczennice  (m.in. Helena Bobrowska, Aniela Wolańska) – w notatce z 26 października wspomina o gniewie koleżanki o imieniu Zosia (prawdopodobnie Trembecka) za to, wspomniała o niej w swoich zapiskach.

publikacje

Wróć do listy

Szkolne czasy w Krzemieńcu 1939–1940

Autorka opisuje początek II wojny światowej i pierwsze miesiące okupacji sowieckiej. Miała wtedy 14 lat. Mieszkała z rodzicami w Krzemieńcu. W pierwszych dniach wojny przez Krzemieniec przewinęła się masa uciekinierów, w tym personel prawie wszystkich ambasad w drodze do Rumunii. Potem nastąpiły bombardowania, a na podwórzu należącym do rodziny autorki zbudowano schron przeciwlotniczy. Ojciec autorki zdecydował, żeby wywieźć rodzinę do Podhajec, do zaprzyjaźnionej rodziny pp. Kurzejów.

publikacje

Wróć do listy

Głód, zimno i strach

Autorka opisuje swój pobyt na Uralu, dokąd została deportowana razem z rodzicami i czterema braćmi z Turzyska (powiat Kowel) w dniu 10 lutego 1940 r. Relację rozpoczynają i kończą krótkie informacje o rodzinie przed i po powrocie z zesłania.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik 1839–1841

Nostalgiczny powrót Kai Chaborskiej do przeszłości, dedykowany jej braciom – Zenonowi i Florianowi – przebywającym na polistopadowej emigracji we Francji. Pamiętnik podzielony jest na dziesięć rozdziałów, poprzedzonych wprowadzeniem (datacja umieszczona w nagłówku jest błędna; treść w części końcowej dotyczy powrotu Chaborskiej z zesłania w Saratowie, co – jak odnotowuje Wiktoria Śliwowska w książce Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim – nastąpiło w 1842 r.). Sześć pierwszych rozdziałów (Biały dworek nad Tykiczem, Wielkanoc, Szkoły bazylianów.

publikacje

Wróć do listy

Papiery osobiste. Wspomnienia młodości

Wspomnienia z dzieciństwa i młodości Marii Ostrożyńskiej, podzielone na dwadzieścia jeden krótkich rozdziałów, posiadających osobną tytulaturę. Ostatnie rozdziały, tj. Mój brat Władzio i Pan Solicki, zostały opatrzone datacją (1925–1926), ale w początkowych fragmentach znajdują się dopiski ołówkiem (prawdopodobnie nieautorskie) z wcześniejszym datowaniem, wskazującym najpewniej na okres, którego dotyczą najwcześniejsze wspomnienia z dzieciństwa, przypadający na lata 1870–1871 (przy fragmencie o małżeństwie siostry Zosi widnieje data ołówkiem: 1872).

publikacje

Wróć do listy

Jedno życie

Autorka opisuje losy Polaków na Kresach Wschodnich na przykładzie własnej rodziny. Urodziła się na terenach obecnej Białorusi, na osiedlu fabrycznym Rajówka koło Ilii (trzydzieści pięć kilometrów od Mińska, czterdzieści pięć kilometrów od Starej Wilejki), dokąd jej rodzice (z synkiem) sprowadzili się z Wilna. Ojciec był urzędnikiem i kapelmistrzem orkiestry fabrycznej, tu znalazł zatrudnienie w fabryce tektury i papieru Bogdanowicza. W 1935 r. urodziła się Apolonia. Dzieciństwo wspomina beztrosko do momentu wkroczenia wojsk sowieckich we wrześniu 1939 r.

publikacje

Wróć do listy

Moje wspomnienia z ostatnich lat nauki w Oszmianie

Jadwiga Paszkiewicz opowiada o tajnym nauczaniu w czasie okupacji w Oszmianie. We wrześniu 1939 r. była w trzeciej klasie gimnazjum. Gdy wkroczyły wojska radzieckie, dyrektor Antoni Łokuciewski powiedział do uczniów, że choć nie ma już państwa polskiego, to uczyć się trzeba. Wkrótce został aresztowany, losy uczniów były różne. W czerwcu 1941 r. Oszmiana znalazła się pod okupacją niemiecką.

publikacje

Wróć do listy

O profesorze Stanisławie Skowrońskim, nowe szczegóły

Jadwiga Paszkiewicz opisuje losy profesora oszmiańskiego Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego, Stanisława Skowrońskiego. Autorka spotkała go w domu swego stryja, Feliksa Wysockiego, na początku lat 50. Profesor wrócił właśnie po pięcioletnim pobycie na Syberii do Oszmiany, skąd ubiegał się o wyjazd do Polski. Profesor rozpoznał w Jadwidze dawną uczennicę szkoły powszechnej z Oszmiany (sprzed wojny). Opowiedział jej o swych losach wojennych. Po klęsce wrześniowej przedostał się na Litwę, gdzie przetrwał do okupacji niemieckiej. W czasie okupacji był w AK.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik Heleny Kozickiej

Wspomnienia rozpoczynają się od fragmentów o domu rodzinnym, gościach w domu Gostkowskich (Leon Walewski, Stanisław Menarski, Alfred Sulima Deyma). Z matką łączyła Helenę Kozicką chłodna, zdystansowana relacja. O ojcu autorka pisze przychylnie. Wspomina m.in., że Roman Gostkowski z radością przyjął wiadomość o śmierci papieża Piusa IX, gdyż był przeciwnikiem Kościoła. Dzięki ojcu interesowała się nauką, kształciła umiejętność logicznego myślenia. Twierdzi, że to sprawiło, że już we wczesnej młodości straciła wiarę.

Strony