publikacje

Wróć do listy

Relacja Małki Krajnowicz

Małka Krajnowicz opisuje utworzeniu getta we Włodawie. Poprzedziła ją akcja wysiedlenia, której celem było zwolnienie odpowiedniej liczby mieszkań. W dalszej części mówi o Żydach przywożonych do getta m.in. z Wiednia. Podczas drugiej akcji likwidacyjnej trafiła wraz z mężem do budynku kina, gdzie zgromadzono wszystkich Żydów. Udaje jej się przekupić wartowników i uciec. Nie zdołała wykupić męża, którego wywieziono do obozu w Sobiborze.

publikacje

Wróć do listy

Niemcy w Borysławiu

Nelli Liphart przypomina, że w Borysławiu (ob. Ukraina) doszło do pogromu, kiedy do miasta wkroczyły wojska niemieckie w lipcu 1941 r. Jej mąż ukrył się przed Ukraińcami i Niemcami w kanale, dzięki czemu przeżył. W czasie okupacji niemieckiej masowe egzekucje odbywały się w pobliskim lasie, ludność żydowska była wywożona do obozów zagłady. Autorka wraz z rodziną przebywała w getcie, potem trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau (1944). Następnie przebywała w obozie pracy przymusowej w Kratzau, gdzie doczekała wyzwolenia w maju 1945 r. W czasie wojny straciła całą rodzinę.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Goldy Birger

Golda Birger opisuje pogromy, łapanki i egzekucje Żydów po wkroczeniu Niemców do Borysławia. Jej mąż z córką ukryli się wtedy w lesie, ona została w mieście (miała „aryjski” wygląd). W getcie odbywały się akcje likwidacyjne, po trzeciej akcji autorka wraz z rodziną znalazła tymczasowe schronienie u Polki. Podczas czwartej akcji Birger została wywieziona (z dzieckiem) do Płaszowa, a stamtąd do Auschwitz. Rzeczywistość obozową nazwała gehenną. Potem przebywała w obozie Kratzau, gdzie pracowała w fabryce masek gazowych, następnie w obozie w Zitau do czasu wyzwolenia. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Lipińskiej

Fania Lipińska opisuje akcję likwidacyjną i przebieg powstania w getcie białostockim – była jedną z bojowniczek. Wszyscy Żydzi zostali potem wywiezieni do Auschwitz.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Hanki (Nechamy) Szpiler

Hanka Szpiler po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej wyjechała wraz z rodziną z Białegostoku do Różany. Opisuje prześladowania ludności żydowskiej, powstanie getta w Różanie i jego likwidację oraz przesiedlenia Żydów do obozu przejściowego w Wołkowysku, a także trudne warunki życia w obozie. Podczas likwidacji obozu w grudniu 1942 r. uciekła i uniknęła wywiezienia do Treblinki. Potem ukrywała się po tzw. aryjskiej stronie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Pietruszki

Halina Pietruszka opisuje utworzeniu getta w Warszawie i swój wyjazd do Wohynia. Pod koniec 1942 r., po zlikwidowaniu tamtejszego getta wraca do Warszawy i ukrywa się po tzw. aryjskiej stronie. Jest sanitariuszką podczas powstania warszawskiego, a po upadku powstania zostaje wywieziona do Bergen-Belsen, potem do Ravensbrück (numer obozowy: 59107), następnie pracuje w fabryce amunicji w Lipsku. W kwietniu 1945 r. następuje ewakuacja więźniarek. Autorka doczekała wyzwolenia na terenie Niemiec.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Miriam Koryskiej

Miriam Koryska trafiła z wileńskiego getta do obozu pracy HKP („Hakape”). Przebywało tam ok. tysiąca więźniów. Obóz został zlikwidowany 2 lipca 1944 r. W tym czasie autorka ukrywała się z matką w schronie. Potem pomógł im Polak, Józef Cielecki. Umieścił je na strychu swojego domu, a kiedy zaczęło się bombardowanie Wilna, trafiły do schronu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Blanki Goldman

Blanka Goldman opisuje pogrom, który odbył się w dniu wypowiedzenia wojny Niemcom przez Stany Zjednoczone. Autorka wspomina, że podczas tej akcji Polacy współdziałali z Niemcami i dobrowolnie wskazywali im Żydów. Po ukazaniu się rozporządzenia o wysiedleniu części Żydów z Tarnowa do pracy „w innych miejscach” udaje się jej uzyskać odpowiednią pieczątkę i pozostaje w mieście. Ucieka z getta tarnowskiego i ukrywa się na tzw. aryjskich papierach u znajomych.  

publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Gorodejskiej

Estera Gorodejska opisuje wkroczenie wojsk niemieckich do wsi Kryniczna w 1941 r. Wtedy wraz z rodziną opuszcza majątek ziemski, gdzie mieszkała i pracowała. Ukrywa się w lasach w okolicach Miru (ob. Białoruś). Z powodu nasilających się łapanek i obław prowadzonych przez niemieckie wojsko oraz donosów i szantaży rodzina ucieka do Puszczy Nalibockiej. Dołączają do partyzanckiego oddziału żydowskiego Keslera.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Szajn

Estera Szajn opisuje akcję likwidacyjną getta w Samborze (ob. Ukraina). Wspomnia o ściganiu ukrywających się Żydów i ich tragicznych losach. Wraz z rodzicami schowała się na terenie getta, potem została przekazana pod opiekę rodziny Kumernickich. Jej następną kryjówką (z powodu denuncjacji) była ziemianka w lesie. Po wojnie osiercocona autorka przebywała w Domu Dziecka w Bielsku-Białej.

Strony