publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Kahan

Dokument z roku 1945, obejmuje wydarzenia z okresu 1939-1944. Relację otwierają informacje dotyczące początku okupacji. Latem 1939 roku autorka przebywała w Krakowie, a stamtąd – po wybuchu wojny – postanowiła przedostać się do swojej siostry zamieszkałej w Kołomyi. Rachela zapisuje, że wówczas miejsce to było zajęte przez Rosjan. Po przybyciu Niemców kobieta wraz z rodziną znalazła się pod opieką chrześcijańskich znajomych siostry, którzy zgodzili się udzielić im schronienia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Judyty Miskin

Judyta Miskin wspomina o wyzwoleniu, którego doczekała w Reichsbeuern – niewielkim mieście w niemieckich Alpach. Następnie opisała wydarzenia z 23 kwietnia 1945 r., kiedy była więźniarką ewakuowanego obozu w Landsberg. Szła trzy dni w marszu do Dachau. Stamtąd (26 kwietnia) kolumna więźniarek wyruszyła w dalszą drogę. 2 maja kobiety zostały wyzwolone przez wojska amerykańskie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Eugenii Szykier

W październiku 1944 r. Eugenia Szykier została wywieziona z łódzkiego getta. W Oranienburgu znalazła się w grupie dwustu pięćdziesięciu kobiet skierowanych do obozu Ravensbrück. Autorka trafiła do bloku 22, gdzie przebywały więźniarki różnej narodowości. Zaczęła pracować w fabryce Siemensa, zmieniła barak, wspomina, że wraz ze zbliżaniem się frontu wschodniego wydzielano mniejsze racje żywnościowe, a apele były przedłużane. Kiedy więźniarki pracujące w fabryce wróciły na teren głównego obozu, ogłoszono, że Żydówki polskiego pochodzenia będą mogły opuścić Ravensbrück.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Stefanii Hirsch

Relacja pochodzi z 1945 roku, dotyczy okresu od 1942 do 1944 roku.

Na dokumencie nagłówek "protokół", miejsce na informacje o osobie składającej zeznania niewypełnione.

Tekst otwierają informacje dotyczące ostatnich pozostałych w przemyskim getcie Żydów. Wedle słów Autorki 2 lutego 1944 roku wywieziono z niego do obozu w Stalowej Woli ostatnich pięćdziesięciu mężczyzn, zaś dziesięć dni później do obozu w Płaszowie odesłano kobiety.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Mass

Anna Mass przebywała w getcie przemyskim i pracowała w ochronce dla dzieci, do której przylegał ośrodek opiekuńczy dla starców (dawne koszary przy ul. Czackiego). W sierocińcu znajdowało się ok. trzystu dzieci i niemowląt. W sąsiednim domu dla starców przebywało ok. czterdziestu osób. W sierpniu 1942 r., po pierwszej akcji likwidacyjnej w getcie, liczba nieletnich podopiecznych wzrosła do ponad czterystu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Reginy Almy

Relacja Reginy Almy (data dzienna: 2 lipca 1945) obejmuje wydarzenia z lat 1942-1943. Dokument sporządzono na zlecenie Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Przemyślu, w nagłówku umieszczono napis Protokół. Na początku znajdują się informacje dotyczące Benjamina Amly, który 3 sierpnia 1942 r. został wywieziony z getta przemyskiego w nieznanym kierunku. Autorka podejrzewa, że jej mąż trafił do obozu koncentracyjnego w Bełżcu, ponieważ w tym okresie deportowano tam ok. 12 tysięcy miejscowych Żydów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lidii Grünberg

Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Mościsk Lidia Grünberg ukrywała się z rodziną w szpitalu, którego dyrektorem był jej ojciec. 15 maja 1942 r. Niemcy wywieźli z Mościsk kilkuset Żydów do obozu we Lwowie i Jaktorowie. 12 października 1942 ok. 2 tys. miejscowych Żydów deportowano do obozu w Bełżcu, a pięciuset rozstrzelano na pobliskim cmentarzu. Po kilku dniach Grünbergowie przenieśli się ze szpitala do getta. W małej izbie mieszkało osiem osób, oprócz nich rodzina Wieslów. Autorka opisała losy Żydów z Mościsk – aptekarzy, prawników, lekarzy. Rodzina Grünbergów zdecydowała się na ucieczkę.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Boguszewskiej

Boguszewska opowiada o żydowskim sierocińcu w Lublinie i o Feli Stacher, która była jej podopieczną. Ojciec i starsza siostra dziewczynki pracowali w getcie, a czternastoletnia Fela ukrywała się w domu. Potem wszyscy trafili do obozu pracy w Kraśniku-Budzyniu. Autorka poinformowała, że po zakończeniu wojny nadal trwały poszukiwania rodziny Stacher. W dalszej części relacji Boguszewska przypomniała historię Chai Rotenberg z Kraśnika, dwunastolatki zaprzyjaźnionej z Felą, która mówiła: „Pani myśli, że ja się bałam? Śmiałam się tak jak teraz, kiedy mówię do pani. Co o co chodzi, proszę pani?

publikacje

Wróć do listy

Relacja Geni Ajdelman

Genowefa Ajdelman od grudnia 1941 do lipca 1942 r. przebywała w obozie pracy przymusowej w Bełżycach k. Lublina. Później została przeniesiona do Budzynia (k. Kraśnika). Następnie deportowano ją do Poniatowej, gdzie odnalazła dawnego przyjaciela i wyszła za mąż. Ślubu udzielił im więzień rabin. Potem oboje trafili do obozu w Białej Podlaskiej i Genowefa zaszła w ciążę. W 1944 r. znalazła się w obozie koncentracyjnym Auschwitz. Tam poddano ją pseudomedycznym eksperymentom, w wyniku których w styczniu 1945 r. zmarł jej nowo narodzony syn. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ewy Siwoschinsky

Teczka zawiera dwa dokumenty, pierwszy został zatytułowany Protokół, a drugi Protokół oględzin. W Protokole Ewa Siwoschinsky podała imię i nazwisko, datę urodzenia, wyznanie: mojżeszowe, narodowość: rosyjską. Opisała swoje losy od 1933 r., kiedy opuściła Berlin (wraz z rodzicami i bratem) i przeniosła się do Paryża. Do 1942 byli tam bezpieczni. Ojciec musiał się przekwalifikować – z dentysty na metalowca. W lipcu 1942 r. aresztowano wszystkich Żydów pochodzący spoza Francji.

Strony