publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia repatriantki

Pochodzącej z terenu dzisiejszej Ukrainy Krystyna Węgrzyn szczegółowo przedstawiła losy bliższej i dalszej rodziny rodziny podczas II wojny światowej, bazując na pamięci własnej i relacjach przekazanych bezpośrednio od opisywanych osób (opowieści, listy). Autorka opisała dzieje poszczególnych rodzin, których losy przeplatały się z jej własnymi, m.in. ciotki Kazimiery – siostry matki autorki – która z mężem i synkiem została wywieziona na Syberię i w nieregularnych listach przekazywała wiadomości z zesłania.

publikacje

Wróć do listy

Utracenie mojego Raju

Wspomnienia Ireny Kacperek ukazują historię przesiedleń na przykładzie losów bohaterki – będącej wówczas dzieckiem – i jej rodziny. Autorka rozpoczyna od opisu rodzinnej wsi o nazwie Raj (obecnie Ukraina), w której przed wojną spokojne i zgodne życie wiedli mieszkańcy wielu narodowości i wyznań – Żydzi, Polacy, Ukraińcy. Kacperek opisała, jak wybuch wojny i kolejne okupacje zmieniły ich losy: zaczęły się prześladowania ludności polskiej, żydowskiej i ukraińskiej, wywózki, aresztowania.

publikacje

Wróć do listy

Spotkania z Marią Pelczarską

Janina Wysoczńska-Klawińsz poznała Marię Pelczarską na zesłaniu, podczas krótkiego pobytu w miejscowości Bolszaja Murta na Syberii. Autorka opisała m.in. okoliczności, w jakich trafiła na zesłanie, warunki obozowej egzystencji i zwięźle sportretowała osobę Maryli Pelczarskiej, która – obok Stefanii Borkowskiej, Anieli Dziewulskiej oraz Grażyny Sokołowskiej-Lipińskiej – została wymieniona jako aktywna działaczka i współorganizatorka edukacji w łagrze. Klawińsz, pomimo krótkiej znajomości (została przeniesiona do innego obozu), wspominała Pelczarską niezwykle ciepło – wiele jej zawdzięczała.

publikacje

Wróć do listy

Więźniarka Ravensbrück – Józefa Wesołek

Józefa Wesołek opowiedziała o swoim życiu, koncentrując się na latach II wojny światowej. Opisała m.in.: swoją działalność konspiracyjną, tortury na Gestapo po aresztowaniu w 1941 r., przeżycia i codzienność obozową w Pińczowie i Ravensbrück – katorżniczą pracę, warunki egzystencji, selekcje, eksperymenty. Z wdzięcznością wspominała opiekę Szwedów podczas półrocznego pobytu w Szwecji po opuszczeniu Ravensbrück. Dokument jest efektem sześcioipółgodzinnego wywiadu przeprowadzonego z Wesołek przez Antoninę Hobler.

publikacje

Wróć do listy

Więźniarka Stutthofu – Cecylia Krzesińska

Relacja Cecylii Krzesińskiej dotyczy przede wszystkim jej przeżyć z II wojny światowej. Bohaterka opisała okupację Wilna, życie w getcie, dokąd trafiła wraz z matką i siostrą Dorą z dzieckiem. Ojciec po wybuchu wojny przedostał się do ZSRR. Po likwidacji getta znalazła się najpierw w obozie na Łotwie (Keiserwald), a w następnie Stutthofie (nr obozowy 48935) i podobozu w Krzemieniewie, gdzie przebywała w sumie półtora roku. Podczas likwidacji getta została rozdzielona z rodziną –matka, siostra i siostrzenica zginęły w Majdanku. Ojciec Krzemińskiej odnalazł się po wojnie.

publikacje

Wróć do listy

Udział kobiet-Polek w walkach o wolność podczas II wojny światowej

Pogadanka wygłoszona dla młodzieży Szkoły Podstawowej nr 84 im. Ruchu Obrońców Pokoju we Wrocławiu przy ul. Górnickiego 20, w której Janina Kita omówiła udział kobiet w walkach o wolną ojczyznę podczas II wojny światowej. Autorka ukazała wielowymiarowy charakter zaangażowania Polek i różne formy podejmowanej walki, nie ograniczając się tylko do żołnierek – wspomniała o nauczycielkach, łączniczkach, sanitariuszkach, spadochroniarkach i wielu innych kobietach aktywnie walczących z okupantem o wolną ojczyznę. Opisała także udział kobiet w Ludowym Wojsku Polskim i na innych frontach.

publikacje

Wróć do listy

Więźniarka Pawiaka, Gross-Rosen, Sachsenhausen

Autobiograficzna opowieść Aleksandry Starosty, w której przedstawiła swoje życie, koncentrując się przede wszystkim na tragicznych latach II wojny światowej, kiedy straciła dziecko, męża i zdrowie. Autorka zrelacjonowała swoje przeżycia m.in. z czasu okupacji oraz z pobytu w kolejnych obozach koncentracyjnych – opisując złe warunki egzystencji i swoją drogę do wolności. Opisała również powojenne lata i przeżycia. Dokument powstał w wyniku przeprowadzonego ze Starostą siedmiogodzinnego wywiadu. Wywiad przeprowadziła Antonina Hobler, spisała Janina Klawińsz.

publikacje

Wróć do listy

Sanitariuszka Wojska Polskiego – Halina Morska-Kościukowa

Halina Morska-Kościukowa w wywiadzie przeprowadzonym przez Antoninę Hobler opowiedziała o swoich korzeniach, życiu przed II wojną światową, działalności w Armii Krajowej i życiu powojennym. W czasie II wojny światowej cała jej rodzina, łącznie z ośmioletnim bratem, działała w AK. Morska-Kościukowa była sanitariuszką, przeszła też przeszkolenie wojskowe i awansowała do stopnia chorążej. Po zakończeniu wojny skończyła studia medyczne w Warszawie i pracowała w służbie zdrowia, m.in. w Cieplicach i Wrocławiu, gdzie osiadła na stałe. Opisała swoje zaangażowanie w walkę z okupantem oraz m.in.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie o śp. Maryli Pelczarskiej

Krótkie wspomnienie Teresy Skalskiej o Marii (Maryli) Pelczarskiej, którą Skalska poznała w obozie na Syberii. Autorka zaprzyjaźniła się z Pelczarską i wiele zawdzięczała jej troskliwej opiece w czasie zesłania.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik od 19 do 31 VIII 1980 r.

Fragment dziennika Krystyny Bednarczyk, prowadzonego w sierpniu 1980 r., dotyczący wydarzeń podczas fali sierpniowych strajków. Dokument zawiera osobiste zapiski z 19, 25, 27, 29–31 sierpnia, w których autorka komentuje ówczesną rzeczywistość polityczną, wyraża swoje wątpliwości i nadzieje.

Strony