publikacje

Wróć do listy

Osadnictwo

Dokument jest streszczeniem losów autorki i jej rodziny na zesłaniu, gdzie spędzili łącznie sześć lat (1940–1946), oraz początków nowego życia po powrocie do Polski. Pękala opisuje m.in. straszne warunki, w jakich musieli przeżyć i pracować – zarówno dorośli, jak i dzieci, które też były wykorzystywane w charakterze darmowej siły roboczej. Zapiski kończą się wspomnieniem z pierwszych chwil na tzw. Ziemiach Zachodnich, gdzie autorka wraz z rodziną trafiła po przesiedleniu i krótko dzieliła dom i życie z mieszkającymi tam wciąż Niemcami.

publikacje

Wróć do listy

Świadectwo Urszuli Płochcińskiej

Krótkie świadectwo Urszuli Płochcińskiej dotyczące przymusowego przesiedlenia na tzw. Ziemie Odzyskane z rodzinnego Lwowa. Autorka pisze o strachu i nieustannym poczuciu zagrożenia ze strony Rosjan i Ukraińców, które zmusiły jej rodziców do pozostawienia dorobku życia (dom, sklep, zakład szewski) i wyjazdu.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z 1939 r.

Maria Półtorak opisała swoje dzieciństwo, młodość oraz życie w Złoczowie (obecnie na Ukrainie) po wybuchu II wojny światowej i podczas sowieckiej oraz niemieckiej okupacji. Wspomniała m.in.: wywózki, aresztowania, masakrę przetrzymywanych w więzieniu NKWD na zamku Sobieskich ponad 600 osób w 1941 r., prześladowania ludności żydowskiej po zajęciu Złoczowa przez oddziały niemieckie, łapanki, wywózki do Niemiec oraz represje wobec ludności polskiej ze strony Ukraińców pod koniec wojny. Autorka opisała także proces przesiedlenia – procedurę „ewakuacyjną”, warunki i trasę przejazdu na tzw.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Reginy Sikorskiej z zesłania

Wspomnienia Reginy Sikorskiej obejmują lata spędzone w kołchozie na Syberii oraz pierwsze dni po powrocie do Polski. Autorka – deportowana jako mała dziewczynka – opisała swoje przeżycia z punktu widzenia dziecka, które szybko zaczyna traktować straszną rzeczywistość jako oczywistość, nie porównuje jej z inną, tylko adaptuje się do warunków. Sikorska opisała także szok kulturowy, którego doznała po przyjeździe (po ośmiu latach spędzonych na Syberii) do Wrocławia.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia pedagoga z pracy w latach 1946 do dziś

Stefania Stipal we wspomnieniach opisała swoją aktywność zawodową i pracę w harcerstwie, koncentrując się przede wszystkim na latach powojennych spędzonych w Sopocie, gdzie osiadła na stałe w 1946 r. Krótkie wzmianki dotyczą jednak również okresu wojennego, przedwojennego oraz rocznego pobytu w Przemyślu przed przeprowadzką na Wybrzeże. Autorka opisała ścieżkę swojego rozwoju zawodowego jako pedagożki: miejsca pracy, pełnione funkcje i stanowiska oraz liczne działania poświęcone harcerstwu (inicjatywy i działalność na rzecz rozwoju ruchu – kursy, szkolenia itp.).

publikacje

Wróć do listy

Osadnictwo polskie po roku 1945 na Ziemiach Zachodnich i Północnych – wspomnienia Heleny Stosio

Wspomnienia Heleny Stosio dotyczą czasów po II wojnie światowej, kiedy jako mała dziewczynka wraz z rodziną została przymusowo wysiedlona z Drohobycza i skierowana na tzw. Ziemie Odzyskane. Autorka opisuje okres poprzedzający wyjazd, m.in.: przygotowania, nastroje wśród ludności polskiej, oczekiwanie na transport i samą podróż w nieznane – warunki, egzystencję. Autorka przywołuje również obrazy ukazujące życie po przyjeździe do Wałbrzycha, np. relacje z niemieckimi właścicielami nowego domu autorki.

publikacje

Wróć do listy

Pamięcią sięgam dziecięcych lat

Nostalgiczne, utrzymane w patetycznym tonie refleksje Magdaleny Trybuły na temat stron rodzinnych i wojennych dziejów ojczyzny. Autorka odniosła się do osobistych doświadczeń i przeżyć: wysiedlenia w 1946 r. z teranu dzisiejszej Ukrainy i osiedlenia się jej rodziny w Bystrzycy Kłodzkiej; z tych doświadczeń starała się wysnuć wnioski natury ogólnej, przekraczające jej jednostkową perspektywę.

publikacje

Wróć do listy

Życiorys Jadwigi Urbanowicz

Pochodząca z terenów dzisiejszej Białorusi Jadwiga Urbanowicz jako trzynastolatka razem z rodziną została wywieziona w 1940 r. na Syberię, gdzie przebywała m.in. w posiołku Krywoje (okolice Archangielska), a następnie w sowchozie Tałowka (obw. saratowski). Udziałem autorki była przymusowa ciężka praca fizyczna przy wyrębie tajgi i życie w bardzo trudnych warunkach. W marcu 1946 r. rodzina wróciła do Polski, na Dolny Śląsk. W 1965 r. zamieszkała z mężem Franciszkiem Urbanowiczem w Górze Śląskiej. Do 1986 r. pracowała w gospodarstwie rolnym.

publikacje

Wróć do listy

Repatrianci – relacja Krystyny Zawadzkiej

Wspomnienia dotyczą przymusowego wysiedlenia rodziny autorki ze Stanisławowa (obecnie Iwano-Frankiwsk na Ukrainie) na tzw. Ziemie Odzyskane po II wojnie światowej. Zawadzka przedstawia okoliczności, w jakich odbyło się opuszczenie rodzinnych stron, emocje z tym związane i represje ze strony ukraińskich mieszkańców wobec Polaków, którzy jeszcze nie wyjechali. Opisuje również warunki transportu przesiedleńców, drogę na Śląsk i pierwsze wrażenia po przyjeździe.

publikacje

Wróć do listy

Relacja z rejonu Tarnopola K. Żabskiej-Kubiniec

Autorka opisuje losy swojej rodziny w czasie II wojny światowej, którą przeżyła z mężem i dziećmi w Tarnopolu. Jej zapiski ukazują rzeczywistość wojenną, m.in.: konspiracyjną aktywność małżonków, relacje autorki z żydowskim małżeństwem Oksów – właścicielami cegielni, aresztowania ludności, ucieczkę męża na zachód.

Strony