publikacje

Wróć do listy

Szkic wspomnieniowy

Wspomnienia Emilii Chłapowskiej adresowane do ZNiO we Wrocławiu. Autorka na wstępie podkreśla, że będą one niepełne, gdyż z racji wieku pamięć ją zawodzi. Dokument opisuje historię trzech pokoleń rodziny autorki – Sczanieckich, oraz bliskich ze strony męża – Chłapowskich. Autorka sporo miejsca poświęciła niezwykłym kobietom, które odegrały ważną rolę w jej życiu: swojej matce chrzestnej (siostrze pradziadka) Emilii Sczanieckiej oraz jej trzem siostrzenicom – Marii, Klaudynie (Klaudii) i Sewerynie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Koniecznej z pracy przymusowej w niemieckim majątku

Autorka podczas 11 listopada 1941 r. wraz z rodziną została wywieziona do Niemiec. Konieczna opisała okoliczności wywózki i drogę do Malchina w Meklemburgii, gdzie wraz z rodziną została przydzielona do przymusowej pracy w dużym majątku. Autorka powstrzymała się od osobistych refleksji, ogólnie charakteryzując realia życia na wygnaniu, w tym m.in. ciężką fizyczną pracę przeważnie przez siedem dni w tygodniu. Jedyną radością Koniecznej w tamtych dniach były listy od koleżanek z Polski, na które zawsze czekała z ogromną niecierpliwością.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ewy Trzeckiej dotycząca jej losów w latach 1944–1945

Relacja Ewy Trzeckiej rozpoczyna się opisem wyjazdu z Polski w lipcu 1944 r. i dotyczy jej losów do momentu wyzwolenia niecały rok później. Trzecka opisuje m.in. trasę, którą przebyła razem ze szpitalem niemieckim, gdzie pracowała jej siostra – najpierw półroczny przejazd przez Polskę, który dobrze wspominała. W dokumencie brak zapisków dotyczących przymusowej pracy autorki, gdyż szczęśliwie – dzięki zbiegowi okoliczności i czasu – udało się jej uniknąć tego losu. Autorka kończy swój przekaz wzmianką o ówczesnym miejscu pobytu – Lubece.

publikacje

Wróć do listy

Moje pierwsze dni w Oleśnicy

Wspomnienie młodej dziewczyny z pierwszych powojennych lat. Autorka opisuje m.in. okoliczności znalezienia się na Ziemiach Zachodnich, kiedy jednym z pierwszych transportów przybyła na Dolny Śląsk. Wspomnienia Pietras są m.in. zapisem procesu zakorzeniania się osadników na Ziemiach Zachodnich, aktywnej roli osadników – w tym samej autorki – w kształtowaniu powojennej rzeczywistości, początków formowania się nowej władzy. Pietras portretuje ówczesną rzeczywistość na tych terenach, zniszczoną Oleśnicę.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z pierwszych dni września 1939 r. urzędniczki Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, cz. 1

Krzyżanowska, urzędniczka w wydziale prasowym Ministerstwa Spraw Zagranicznych (naczelnikiem był wówczas Wiktor Skiwski), opisała początek wojny z perspektywy ówczesnej elity, z którą się stykała, m.in.: zagranicznych dyplomatów, wysokich urzędników państwowych i przedstawicieli świata kultury. Autorka była wtedy młodą, pełną nadziei i wiary w ideały dziewczyną.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie z pierwszych dni września 1939 r. urzędniczki Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, cz. 2

Autorka opisała sytuację w Krzemieńcu po ewakuacji większości personelu MSZ i korpusu dyplomatycznego w połowie września 1939 r., kiedy wraz z matką musiała zostać w miasteczku (nie została objęta ewakuacją). Krzyżanowska obserwowała napływ uchodźców do miasta, wejście wojsk radzieckich, aresztowania. Warunki egzystencji autorki i jej matki stale się pogarszały, więc próbowały zdobyć środki do życia, sprzedając cenne przedmioty: „Mamy tylko zegarki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Hanny Maciejewskiej dotycząca początków jej życia na Ziemiach Odzyskanych

Relacja Hanny Maciejewskiej dotyczy jej przeżyć w pierwszych latach osadnictwa na Ziemiach Odzyskanych. Dokument powstał z intencją upamiętnienia kilku osób – przedstawicieli nowej władzy, którzy pomogli autorce w trudnym czasie pierwszych powojennych lat. Maciejewska chronologicznie przedstawia swoje losy po przybyciu na Dolny Śląsk, szczegółowo relacjonując kolejne kroki na Ziemiach Odzyskanych. Wspomnienie jest jednak przede wszystkim hołdem złożonym tym, których wszechstronna pomoc (nie tylko materialna) umożliwiła autorce na nowo rozpocząć normalne życie.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z lat 1940–1945

Janina Gała opisała doświadczenia swojej mieszkającej w Truskawcu (obecnie Ukraina) rodziny – siostry, ojca i matki – oraz ciężkie dzieciństwo podczas II wojny światowej, m.in.: warunki egzystencji, prześladowania ze strony ludności ukraińskiej, aresztowanie ojca, ukrywanie się, wywózkę siostry do Niemiec. We wspomnieniach znalazły się wzmianki m.in. na temat UPA i mordów dokonywanych na ludności żydowskiej.

publikacje

Wróć do listy

Repatrianci – relacja Władysławy Gilewskiej

Władysława Gilewska jako młoda dziewczyna została w 1945 r. przesiedlona z Wołynia, z terenów dzisiejszej Ukrainy. Autorka podkreśla w swoich wspomnieniach ogromne poczucie zagrożenia (grasujące bandy mordujące ludność polską), które sprawiło, że nie żałowała wyjazdu. W krótkiej, rzeczowej relacji Gilewska przybliża m.in.: warunki, w jakich osadnicy przybywali na tzw. Ziemie Odzyskane, sytuację po dotarciu na miejsce (poszukiwanie miejsca do osiedlenia, niebezpieczeństwa) i życie w nowym domu – dzielone przez jakiś czas z jego niemieckimi mieszkańcami.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z mojej pracy nauczycielskiej na Opolszczyźnie w latach 1946–1948

Eugenia Hołuj po repatriacji z terenu obecnej Ukrainy trafiła w 1945 r. do Budkowic na Opolszczyźnie, gdzie podjęła pracę w szkole. Autorka opisała m.in. okoliczności znalezienia się na tzw. Ziemiach Odzyskanych i swoją drogę do wsi, w której miała zostać nauczycielką, oraz pierwsze wrażenia po przybyciu na miejsce osoby z zewnątrz i kontakty z miejscową ludnością.

Strony