publikacje

Wróć do listy

Kronika wojenna/ dzienniki

Kronika Haliny Krahelskiej powstała w 1942, została napisana pod kryptonimami „Agata” i „Sabina” i opisywała życie w Warszawie pod okupacją niemiecką.

Opierając się na sieci podziemnych kontaktów i przedwojennych relacjach jako pisarka, Krahelska, aktywistka i socjolożka, skupiła się na kwestiach często pomijanych przez innych kronikarzy, np. stosunkach społecznych między polskimi najemcami w niegdyś żydowskich mieszkaniach; tęskniącymi za domem młodych robotnikach przymusowych w Niemczech; prostytucji; i czarnym rynku organizowanym pod murami getta.

publikacje

Wróć do listy

Historia obozu Ravensbrück. Schemat władz obozowych i funkcjonowanie. Wspomnienia

Wspomnienia dotyczą pobytu autorki w obozie Ravensbrück (1939–45) i zwierają szczegółowy opis niektórych aspektów rzeczywistości obozowej – nie mają jednak charakteru zapisu osobistych przeżyć. Są raczej próbą przekazania świadectwa za pomocą szczegółowych opisów faktograficznych.

publikacje

Wróć do listy

Halina Martin do Bolesława Przedpełskiego, 25.08.1940

List do brata ojczyma Haliny Martin, Wiktora Przedpełskiego. Autorka usprawiedliwiała się, że długo nie pisała, ponieważ ciągle miała dużo pracy i obowiązków, stale musiała rozwiązywać problemy. Bardzo ceniła jego zainteresowanie i troskę o nią. W chwili pisania listu miała poważny problem, ponieważ w czasie działań wojennych zniszczeniu w pożarze uległy wszystkie jej dokumenty, m.in. akt darowizny, który matka przesłała jej na urodziny. Martin żałowała, że nie nosiła ważnych papierów przy sobie. Otrzymała dowód tożsamości, musiała uzyskać odpisy pozostałych dokumentów od rejenta.

publikacje

Wróć do listy

Halina Martin do Lidii i Wiktora Przedpełskich, 26.11.1939–24.04.1941

Listy Haliny Martin do rodziców, pisane z okupowanej Polski do Nowego Jorku. Autorka, ze względów konspiracyjnych, posługuje się czasem zmienionymi imionami i pozostawia sporo niedomówień.

publikacje

Wróć do listy

Halina Martin do Wiktora Martina, 1939–1940

Listy do męża, Wiktora Martina, pisane z okupowanej Polski do Budapesztu. Autorka, ze względów konspiracyjnych, posługuje się czasem zmienionymi imionami i pozostawia sporo niedomówień.

Pierwszy list pochodzi z 30. listopada 1939 r. Autorka pisze, że otrzymała kartki od męża i od matki. Cieszy się, że wszyscy są razem. Tęskni za nimi. Często myśli serdecznie o mężu. Starsza córka, Kaja, z płaczem go wspomina. Rozłąka z rodzicami dobrze wpłynęła na uczucia rodzinne.

publikacje

Wróć do listy

Stefania Gronowska, z d. Pobiedzińska

Autorka w dokumencie opisuje swoją historię i losy swojego męża, Jerzego Gronowskiego. Kobieta urodziła się w 1923 r., do końca okupacji mieszkając w Warszawie. Jej rodzice mieli mały sklepik. Chodziła do Szkoły Powszechnej im. Powstańców 1863 r. To była wyjątkowa szkoła; uczennice odwiedzały ją jeszcze długo po jej ukończeniu. Później autorka uczęszczała do gimnazjum kupieckiego przy ul. Wiktorskiej. Gdy wybuchła wojna, miała 16 lat. Brała wówczas udział w tajnych kompletach. W 1940 r. wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej i została przeszkolona jako sanitariuszka.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Melanii Jakubowicz

Melania Jakubowicz opisuje lata okupacji niemieckiej i wprowadzanie władzy ludowej w Poznaniu. Urodziła się w 1925 r. w Poznaniu, w rodzinie bogatego kupca. Miała czterech braci. W 1942 r. Niemcy wyrzucili ich z mieszkania na Wilhelm Gustloffstrasse (obecnie 3 Maja) i dali im jeden pokój z kuchnią na Guttenbergstrasse (obecnie Marcelego Mottego). Wtedy już najstarszego brata, Mieczysława, nie było z nimi. Przedostał się do Warszawy, działał w podziemnej organizacji. Nigdy nie mówił o tej organizacji, by nie narażać rodziny. Był od Melanii starszy o dwa lata.

publikacje

Wróć do listy

Salwina Strug

Autorka opisuje swoją działalność konspiracyjną w czasie okupacji niemieckiej. Urodziła się i wychowała w Załuczu Starym, pow. Włodawa, woj. lubelskie. Jej rodzice mieli gospodarstwo rolne. W 1940 r. poznała Józefa Kowalskiego, pseud. „Sęp”, który mieszkał u sołtysa, Alfonsa Dudkiewicza. Jako 14-letnia dziewczyna została wciągnięta do pracy konspiracyjnej w ramach ZWZ (Związek Walki Zbrojnej, później Armia Krajowa). Początkowo nie zdawała sobie sprawy, w czym uczestniczy. Roznosiła meldunki do różnych osób (podaje kilka nazwisk).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Moniki Gozdowskiej o ostatnich dniach wojny w Poznaniu

Dokument przedstawia ostatnie dni II wojny światowej na terenie Poznania z perspektywy rodziny autorki. Z tekstu wynika, że kobieta mieszkała z rodzicami i starszym bratem w stolicy Wielkopolski. Podczas okupacji jej ojciec kolportował ulotki konspiracyjne. Rodzina posiadała w domu urządzenie produkcji zakładu Telefunken, dzięki któremu mogła nasłuchiwać wiadomości, przepisywać je na maszynie i kolportować dalej. Na skutek zaangażowania w działania konspiracyjne bliscy kobiety byli na bieżąco informowani o stanie walk frontowych.

publikacje

Wróć do listy

Losy pozostałych członków rodziny Szumerów

Autorka opisuje losy rodzeństwa swojego męża, Stanisława Szumery, a także powojenne losy braci Kleszczyńskich. Bogusław Szumera, najstarszy brat Stanisława, przed wojną ukończył studia rolnicze i chemiczne, potem pracował w krakowskim Monopolu Tytoniowym. W sierpniu 1939 r. został powołany do wojska i przedostał się do Anglii. Latał w RAF jako strzelec pokładowy. Został zestrzelony przez Niemców i lekko ranny dryfował przez kilka dni po morzu. Z obustronnym zapaleniem płuc został wyłowiony przez angielski statek.

Strony