publikacje

Wróć do listy

Relacja Ireny Wasilewskiej. Teheran, dnia 30 sierpnia 1943 r.

Relacja dotyczy Heleny Błażewicz, którą autorka poznała w więzieniu w Wilejce (siedziały w jednej celi). Wasilewska pisała, że Helena była jedną z piękniejszych kobiet, z jakimi zetknęła się w ZSRR.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Aleksandry Wagner

Jest to list do Grzegorza Sołtysiaka z Archiwum Wschodniego Ośrodka Karta w odpowiedzi na ogłoszenie w Gazecie Wyborczej z dn. 28.03.1990 r. Autorka opisuje w nim swoje wspomnienia z pierwszych miesięcy okupacji sowieckiej we Lwowie 1939 r.

publikacje

Wróć do listy

List Danuty Trąbczyńskiej do Archiwum Wschodniego

List Danuty Trąbczyńskiej wysłany na konkurs Wschodnie losy Polaków. W liście autorka opisuje losy Polaków we Lwowie po wkroczeniu Armii Czerwonej. Pisze z myślą o swoich znajomych deportowanych do ZSRS oraz w celu upamiętnienia ich losów. Zgodnie z informacjami zawartymi w liście w pierwszej kolejności wywożono uciekinierów z Pomorza i Wielkopolski. Autorka wspomina, że ludzie w obawie przed deportacją ukrywali się w lasach czy w zbożu. Jako dziecko przeżywała represje, które dotknęły jej sąsiadów. Wymienia nazwiska deportowanych, m.in.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Danuty Trąbczyńskiej

Autorka opisuje czasy okupacji sowieckiej we Lwowie. Po wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej (17.09.1939 r.) rozpoczęto prześladowania i aresztowania Polaków. Władze sowieckie utworzyły milicję, złożoną z mniejszości narodowych, przeważnie Żydów – komunistów. NKWD rozpoczęło aresztowywanie określonych grup Polaków: wojskowych, urzędników państwowych, osadników, itp. Od lutego 1940 r. zaczęły się masowe transporty więźniów w głąb ZSRS. Polacy byli wywożeni w nieludzkich warunkach: w brudnych wagonach towarowych, bez żadnego wyposażenia, przy mrozie -20°C do -30°C.

publikacje

Wróć do listy

Janina Smoleńska, relacja

Wspomnienia są spisane w formie wywiadu. Autorka opisuje w nich działalność w podziemiu w czasie okupacji niemieckiej i tuż po wojnie oraz lata więzienia. Jak z nich wynika, należała do oddziałów „Łupaszki” (była w nich sanitariuszką), a po wojnie, do 1957 r., była więźniem politycznym. Janina Smoleńska urodziła się w 1926 r. na Wileńszczyźnie w rodzinie nauczycieli. W chwili wybuchu wojny najpierw na te tereny wkroczyła Armia Czerwona, a w 1941 r., gdy rozpoczęła się wojna niemiecko-radziecka, Niemcy i Litwini. Zaczęło się wtedy prześladowanie Polaków przez Litwinów.

publikacje

Wróć do listy

Anna Podczarska: wspomnienia z lat II wojny światowej

Wspomnienia z czasów okupacji. Inaczej niż w przypadku opowieści o dzieciństwie, Podczarska relacjonuje tutaj osobiste przeżycia w pierwszej osobie. Wspomnienia są niezwykłym świadectwem wojennych przeżyć nastoletniej dziewczyny, skazanej na samodzielność i samotność, która próbuje przede wszystkim przetrwać i odnaleźć rodzinę. Dokument jest także bardzo interesującym źródłem ukazującym realia polskiej wsi podczas okupacji. Tuż przed wybuchem II wojny światowej 16-letnia autorka została odesłana przez matkę do pracy na wieś.

publikacje

Wróć do listy

Kronika wojenna/ dzienniki

Kronika Haliny Krahelskiej powstała w 1942, została napisana pod kryptonimami „Agata” i „Sabina” i opisywała życie w Warszawie pod okupacją niemiecką.

Opierając się na sieci podziemnych kontaktów i przedwojennych relacjach jako pisarka, Krahelska, aktywistka i socjolożka, skupiła się na kwestiach często pomijanych przez innych kronikarzy, np. stosunkach społecznych między polskimi najemcami w niegdyś żydowskich mieszkaniach; tęskniącymi za domem młodych robotnikach przymusowych w Niemczech; prostytucji; i czarnym rynku organizowanym pod murami getta.

publikacje

Wróć do listy

Historia obozu Ravensbrück. Schemat władz obozowych i funkcjonowanie. Wspomnienia

Wspomnienia dotyczą pobytu autorki w obozie Ravensbrück (1939–45) i zwierają szczegółowy opis niektórych aspektów rzeczywistości obozowej – nie mają jednak charakteru zapisu osobistych przeżyć. Są raczej próbą przekazania świadectwa za pomocą szczegółowych opisów faktograficznych.

publikacje

Wróć do listy

Halina Martin do Bolesława Przedpełskiego, 25.08.1940

List do brata ojczyma Haliny Martin, Wiktora Przedpełskiego. Autorka usprawiedliwiała się, że długo nie pisała, ponieważ ciągle miała dużo pracy i obowiązków, stale musiała rozwiązywać problemy. Bardzo ceniła jego zainteresowanie i troskę o nią. W chwili pisania listu miała poważny problem, ponieważ w czasie działań wojennych zniszczeniu w pożarze uległy wszystkie jej dokumenty, m.in. akt darowizny, który matka przesłała jej na urodziny. Martin żałowała, że nie nosiła ważnych papierów przy sobie. Otrzymała dowód tożsamości, musiała uzyskać odpisy pozostałych dokumentów od rejenta.

publikacje

Wróć do listy

Halina Martin do Lidii i Wiktora Przedpełskich, 26.11.1939–24.04.1941

Listy Haliny Martin do rodziców, pisane z okupowanej Polski do Nowego Jorku. Autorka, ze względów konspiracyjnych, posługuje się czasem zmienionymi imionami i pozostawia sporo niedomówień.

Strony