publikacje

Wróć do listy

Relacja Wiktorii Krell

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1939-1945.

Autorka rozpoczyna od przywołania wspomnień z początku wojny. Opisuje ona szczegółowo wydarzenie z grudnia 1940 roku, gdy z całej kamienicy zabrano mężczyzn do pracy przymusowej.

Wspomina, że gdy tylko pojawiła się koncepcja utworzenia getta w Krakowie, rodzina zdecydowała przenieść się do Swoszowic, gdzie utrzymywali się ze sprzedaży swoich rzeczy.

publikacje

Wróć do listy

Papiery aryjskie

Lorka Waszkowitzer rozpoczyna relację od przypomnienia o śmierci męża i konieczności przeprowadzki do getta na Podgórzu w Krakowie. Wraz z córką były w trudnej sytuacji, sprzedawały meble z domu, aby zdobyć pieniądze na jedzenie. Ich warunki życia poprawiły, gdy córka wyszła za mąż. Waszkowitzer wspomina, że wówczas rozpoczęły się szantaże ze strony szkolnych koleżanek i córka wyjechała do Warszawy. W dalszej części opisuje chorobę, wskutek której czasowo straciła wzrok. Po wyjściu ze szpitala nie mogła zrobić zakupów ani zejść do piwnicy po węgiel.

publikacje

Wróć do listy

Kryjówki, partyzantka

Helena Aussenberg opisuje prześladowania ludności żydowskiej, które rozpoczęły się na początku września 1939 r., po wkroczeniu Niemców do Radomyśla Wielkiego. Jej rodzinie brakowało pieniędzy, brat popełnił samobójstwo, a ona zaszła w ciążę. Aussenbergowie trafili do getta w Radomyślu. Podczas akcji likwidacyjnej Helena zdołała przedostać się na „aryjską stronę” wraz z matką i siostrą. Trudno im było znaleźć schronienie, tygodniami tułały się po lasach, spały pod gołym niebem.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Emilii Pachciarkówny

Emilia Pachciarek na początku okupacji niemieckiej zdobyła „aryjskie papiery”, w czym pomógł jej kolega z gimnazjum. Jednak wskutek denuncjacji musi uciekać ze Złotej do Działoszyc. Dołącza do Batalionów Chłopskich w Lasach Chroberskich, zostaje łączniczką. Poza nią w plutonie były dwie kobiety. Autorka opisała przebieg różnych akcji bojowych, wspomniała o współpracy partyzantów z Armią Czerwoną, a także o swoich obawach przed złapaniem i torturami. W 1944 r. Pachciarkówna została ranna i straciła nogę.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Zofii Sieńczak

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1939-1945.

Jest to najprawdopodobniej zeznanie mające służyć sprawie karnej. Autorka powołuje się na rozmowę przeprowadzoną ze spotkaną po wojnie żydowską sąsiadką. Sąsiadka ta, twierdzi, że najwięcej zła podczas okupacji ludność żydowska Glinian zaznała od burmistrza (podaje nazwisko). Opisuje dokonane przez niego grabieże i przywłaszczenia mienia Żydów.

publikacje

Wróć do listy

Szpital przy ul. Węgierskiej (o Drze Aleksandrowiczu)

Szpital przy ul. Węgierskiej (o Drze Aleksandrowiczu)

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1940-1945.

Autorka rozpoczyna od informacji o powstaniu w getcie krakowskim szpitala.

Relacja dotyczy sylwetki doktora Aleksandrowicza, lekarza z getta krakowskiego. Autorka opisuje ofiarną i bezinteresowną pomoc udzieloną jej siostrze. Wspomina jak Aleksandrowicz uratował ją dwukrotnie przed selekcją.

Wspomnienie ma zapewne służyć procesom, bądź być podstawą do przydzielenia Aleksandrowiczowi nagrody lub odznaczenia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rosy Nass

Relacja dotyczy wydarzeń z roku 1944.

Wspomnienie zbudowane jest wokół wspomnienia o brutalności jednej z aufzeherek – Polki (podaje nazwisko).

Autorka rozpoczyna od wspomnienia przemocy wobec ciężarnej, romskiej kobiety z obozu w Płaszowie. Kobieta ta była przez nadzorczynię kopana po brzuchu. Relacja jest lakoniczna, pisana prostymi zdaniami.

Kończąc relację, Autorka wspomina, że poszkodowanych przez strażniczkę jest tak wiele, że nie jest w stanie wymienić wszystkich nazwisk i przypadków przemocy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sabiny Hollaender

Relacja dotyczy wydarzeń z 1943 roku.

Autorka skupia się w opisie na działalności przestępczej dwóch funkcjonariuszy żydowskiej służby porządkowej w Bochni.

Pierwszy z nich (podaje nazwisko) szczuł psem osoby przebywające na ulicach bocheńskiego getta po zmierzchu.

Drugi z nich (pojawia się nazwisko), wedle opisu Autorki, stosował przemoc fizyczną wobec osób przebywających w getcie. Hollaender zaznacza, iż nie zwracał on uwagi na płeć ani na wiek osób.

Relację kończy informacja o skrupulatnym przeszukiwaniu przez niego kryjówek w getcie bocheńskim.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rozalii Spiss

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1941-1945.

Autorka rozpoczyna od opisu jednej z akcji wysiedleńczej z getta tarnowskiego. Wspomina ona o egzekucjach w sąsiadujących lasach Janówki. Pisze też o ciągłych łapankach i wysiedleniu ludzi do obozu w Bełżcu.

Opisuje ciągłe wysiedlenia i „łapanki”, których udaje jej się uniknąć.

Autorka wspomina swoją pracę poza gettem oraz możliwość ukrywania się w miejscu pracy (podczas łapanek w getcie) jaką daje jej pracodawca.

Relację kończy informacja o śmierci jej męża tuż przed wyzwoleniem.

publikacje

Wróć do listy

Trafiła kosa na kamień

Maszynopis stanowią beletryzowane wspomnienia Lancberg. W „Trafiła kosa na kamień” opowiada ona losy jednego z wychowanków. Opisuje również siebie – jako mądrą i rozważną wychowawczynię. Historię rozpoczyna informacja na temat chłopców zajmujących się segregacją rzeczy po osobach wysiedlonych z getta łódzkiego. Po pewnym czasie trafiają oni do Domu Dziecka w Łodzi, gdzie zaczynają psocić. Personel, łącznie z pielęgniarskim, nie ma pomysłu, w jaki sposób reagować na ich wybryki.

Strony