publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Bach

Anna Bach przypomina okres po wybuchu II wojny światowej. W jej lubelskim domu zatrzymywali się Żydzi uciekający z Warszawy. Po wkroczeniu Niemców do Lublina, zgromadzono ludność żydowską na ulicy Lipowej i spisano. Autorka próbowała podać mężowi paczkę z jedzeniem, ale niemiecki żołnierz rzucił pakunek w jej stronę, mówiąc, że gdyby Żydzi wiedzieli, co ich czeka, to już teraz powinni popełniać samobójstwa. W mieście wprowadzono ustawy antyżydowskie. Sprawy przybrały zły obrót, kiedy pojawiły się oddziały SS.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Idy Lewitańskiej

Ida Lewitańska opisuje losy ludności żydowskiej i swojej rodziny podczas okupacji niemieckiej w Białymstoku. W mieście spalono kilka budynków i synagogę, w której zamknięto Żydów, nieliczni zdołali się uratować. 3 lipca 1941 r. Niemcy spędzili kilka tysięcy Żydów, część z nich zabito, inni zostali wywiezieni na roboty przymusowe, a wielu rozstrzelano. Autorka wymienia miejsca egzekucji i nazwiska zamordowanych, których znała.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sary Kirzner

Relacja z datą 19 grudnia 1945 roku. Dotyczy wydarzeń z okresu od 1942 do 1945 roku.

Autorka skupiła się na swoim stanie zdrowia. Zanotowała, że w czasie okupacji przebywała w kilku obozach pracy (nie podała ich nazw). W roku 1942 przeziębiła się w czasie pracy przy budowie drogi. Trafiła do "rewiru" (szpitala obozowego), gdzie ją wyleczono.

publikacje

Wróć do listy

Gehenna Żydów w Drohobyczu w czasie okupacji niemieckiej

Na początku relacji Regina Wilder podaje dane biograficzne. Wspomina, że przed II wojną światową w Drohobyczu mieszkało ok. 20 tys. Żydów. Pod koniec czerwca 1941 r. do miasta wkroczyli Niemcy. W pierwszym dniu okupacji nie działo się nic nadzwyczajnego, choć wyczuwalne było napięcie. Drugiego dnia Niemcy poinformowali, że w areszcie miejskim znaleźli zwłoki Polaków i Ukraińców, które miały być zbezczeszczone. W mieście rozpowszechniono pogłoski o żydowskiej odpowiedzialności za te zbrodnie, co stało się zachętą do prześladowania ludności żydowskiej.

publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia w czasie okupacji niemieckiej

Józefina Schepper-Modzowiecka przypomina, że 16 sierpnia 1943 r. przedstawiciel Judenratu przyniósł wiadomość o planowanej likwidacji białostockiego getta. Wkrótce rozlepiono afisze informujące o miejscu i godzinie zbiórki. Każdy mógł zabrać tylko „najpotrzebniejsze rzeczy”. Autorka powiedziała, że z pociągów wyskakiwali młodzi Żydzi, lecz ginęli od strzałów. W Treblince odłączono połowę wagonów, w których m.in. stłoczono uczniów gimnazjum hebrajskiego. Reszta składu została wysłana na Majdanek.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Brzezińskiej

Fania Brzezińska opisuje Knyszyn i Białystok podczas okupacji niemieckiej oraz prześladowania ludności żydowskiej w getcie knyszyńskim. W relacji zawarła przemyślenia dotyczące losu Żydów w czasie II wojny światowej. Podczas akcji wysiedleńczej uciekła wraz z braćmi i ojcem, unikając wywiezienia do obozu koncentracyjnego.

publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia w czasie okupacji niemieckiej

Chawa Rozensztejn opisuje likwidację getta w Łomży 1 listopada 1942 r. Wówczas po raz ostatni widziała matkę. Autorka ukrywała się na wsi, pracowała w gospodarstwach rolnych. Wskutek donosów wielokrotnie zmieniała miejsca pobytu. Po tzw. aryjskiej stronie spotkała się z ojcem i ciotką. Jej ojciec, przeczuwając, że nie przeżyje wojny, poprosił jednego z wójtów, aby zapewnił bezpieczeństwo córce. Rozensztejn spotkała życzliwe polskie rodziny, które jej pomagały i ukrywały bezinteresownie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fajgi Szuster-Rozenblum

Fajga Szuster-Rozenblum opisuje zajęcie Jasionówki przez wojska radzieckie, a potem niemieckie, a także prześladowania Żydów przez miejscową ludność (pogromy, grabieże). W jesieni 1942 r. rozpoczęły się wysiedlenia Żydów w Jasionówce. Autorka uciekła z pociągu podczas transportu do obozu koncentracyjnego. Ukrywała się w Puszczy Knyszyńskiej. Podała nazwiska mieszkańców Podlasia, którzy denuncjowali Żydów i kolaborowali z Niemcami. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Józefiny Schepper-Modzowieckiej

Józefina Schepper-Modzowiecka opisała warunki życia w Auschwitz. Pracowała w grupie zajmującej się regulacją rzeki, wspomina kapo, niemiecką prostytukę, która znęcała się nad więźniarkami, a także wykorzystywała je seksualnie. Duża część relacji dotyczy relacji homo- i heterseksualnych w obozie koncentracyjnym. Autorka stwierdza, że czas w obozie zwalniał, a więźniowie dzielili się na optymistów i pesymistów. Pierwsi czerpali siłę do przeżycia po każdej przeżytej selekcji, drudzy sądzili, że nikt nie dotrwa do końca wojny. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gieni Wileńskiej

Gienia Wileńska przebywała w getcie w Słonimiu wraz z mężem i synem, a potem znaleźli schronienie po tzw. aryjskiej stronie. Wileńska wykupiła syna, który miał być wysłany do obozu w Wołkowysku, a potem Baruch do końca okupacji ukrywał się przebrany za dziewczynkę. Wileńscy dołączyli się do partyzantów działających w okolicach Białegostoku. Autorka opisuje kilka akcji oddziału, najwięcej miejsca poświęciła walkom, podczas których zginął jej mąż. Po jego śmierci ukrywała się w Białymstoku i tam doczekała wyzwolenia.

Strony