publikacje

Wróć do listy

Relacja Felicji Goldfarb

Felicja Goldfarb trafiła wraz z rodziną do getta w Radomiu (kwiecień 1941 r.). Opisuje przebieg pierwszej akcji likwidacyjnej, po której pozostali przy życiu mieszkańcy pracowali przy „czyszczeniu domów żydowskich” lub kopali torf. Uniknęła śmierci podczas ostatecznej akcji likwidacyjnej – wraz z dziewięcioletnią córką zostały wyprowadzone ze szpitala i przetransportowane do obozu w Pionkach, gdzie przebywały do lata 1944 r. Stamtąd autorka została przetransportowana do Auschwitz, wspomina o kilku selekcjach przeprowadzonych przez Josefa Mengele.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Nomy Futerman

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1939-1942.

Autorkę wojna zastała w Łodzi. Już na samym początku zaznacza, że ze strachu przed utratą mienia, zaczęła wszystkie kosztowności i „mienie rodziny bliskiej i dalszej” przewozić do Warszawy. Opisuje, że mimo nakazu noszenia opaski z gwiazdą Dawida, ona swojej nie nosiła.

Autorka wspomina również swoje podróże pociągiem. Zaznacza, że wsiadała do wagonu dla Niemców i tak przemierzała drogę.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Chai Szafran

Chaja Szafran opisuje wojenne wydarzenia w Sandomierzu, przypomina m.in., że w mieście długo nie tworzono getta. Kiedy powstało getto, ludność żydowska miała negatywny stosunek do Judenratu i policji żydowskiej. Autorka została wywieziona z Sandomierza do Starachowic (pracowała w fabryce amunicji), następnie do Auschwitz (1944). Szła w marszu ewakuacyjnym do Ravensbrück, stamtąd trafiła do obozu w Neustadt, gdzie doczekała wyzwolenia. Szafran wspomina o denuncjacjach, wymienia nazwiska znajomych osób wydanych przez Polaków i rozstrzelanych.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Zofii Kolczyckiej

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1940-1945.

Na początku w relacji pojawia się błąd rzeczowy – Autorka pisze, że przeniosła się do getta w lutym 1939 roku (getto w Łodzi zostaje wytyczone 8 lutego 1940, a zamknięte pod koniec kwietnia tego samego roku – najprawdopodobniej to literówka).

Autorka informuje o zamknięciu szkół w 1941 roku. Wspomina też, że w jej szkole działała organizacja komunistyczna, której ona sama co prawda nie była członkinią, lecz z nią sympatyzowała.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heleny Rozenbaum

Helena Rozenbaum opisuje prześladowania i przesiedlenia Żydów po wkroczeniu Niemców do Ostrowca Świętokrzyskiego. Po likwidacji getta w 1942 r. większość Żydów wywieziono do Treblinki, a pozostałych wysłano do obozów pracy w Ostrowcu i Starachowicach. Autorka po wojnie zamieszkała we Włoszech. Podczas pobytu w Łodzi w styczniu 1947 r. zgłosiła się do Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Poli Achtman

 

List Poli Achtman dotyczy wydarzeń z lat 1943-1945. Autorka zobowiązuje się zapłacić osobom, które ukrywały jej syna w czasie okupacji niemieckiej.

 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Tosi Hecht

Relacja obejmuje lata 1941-1944.

Autorka składa zeznanie obciążające kierownika Arbeitsamtu we Lwowie i jego sekretarki i tłumaczki.

Wspomnienie to z pewnością miało służyć późniejszym procesom, gdyż pod koniec każdego z nich znajduje się formułka: „Zeznania powyższe gotowa jestem powtórzyć przed sądem".

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frydzi Klajman (część pierwsza)

Frydzia Klajman opisuje zajęcie Ostrowca Świętokrzyskiego przez Niemców: utworzenie getta, Judenratu i policji żydowskiej. Autorka pracowała w cegielni. Przypomina o akcjach likwidacyjnych, wywózkach do obozów pracy i obozów koncentracyjnych, a także o wykorzystywaniu seksualnym Żydówek.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Bruchy Sznajer

Brucha Sznajer informuje o licznych akcjach likwidacyjnych przeprowadzonych w chełmińskim getcie. Podaje daty i liczbę zabitych, wspomina też, że Żydzi byli wysyłani do obozu zagłady w Bełżcu. Autorka  uciekła z getta i ukrywała się po „stronie aryjskiej”. Jej rodzice, siostry i szwagier zginęli. Potem przebywała w obozie pracy przymusowej w Dreźnie, miała tzw. aryjskie papiery (przybrała imię/nazwisko: Maria Kozioł).

 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Chajki Chenigman

Chaja Chenigman opisuje działalność Hersza Zamieczkowskiego, kierownika ewidencji w Judenracie w radomskim getcie. Przypomina sprawę tzw. listy palestyńskiej. Wpisywano na nią Żydów, którzy za to zapłacili. Autorka i jej mąż nie wręczyli łapówki swojemu sąsiadowi Zamieczkowskiemu, wierząc, że nie zostaną wykreśleni ze spisu. Wskutek tego mąż Chenigman został wywieziony do Treblinki, gdzie zginął. Autorka nazywała pracownika Judenratu „handlarzem ludźmi”, człowiek niemoralnym, który „dzierżył szalę życia i śmierci”.

Strony