publikacje

Wróć do listy

Wywiad z osobą, która ukrywała się bez żadnych dokumentów

Estera Cudzynowska opisuje członków swojej rodziny, podając informacje dotyczące wykonywanych zawodów i stopnia zamożności. Następnie przypomina o likwidacji getta w Działoszycach. Autorka ukrywała się w dziurze wykopanej w ziemi. Jej kryjówka została odkryta, kiedy przebywała na zewnątrz, wtedy zginęła jej matka. Cudzynowska symulowała chorobę psychiczną, starając się przeżyć po tzw. aryjskiej stronie. Udawała, że ma wizje religijne. Ludzie początkowo byli nieufni, ale później jej pomagali. Wiedzieli, że jest Żydówką, jednak uznali jej nawrócenie się – nazywali ją „zwariowaną Esterką”.

publikacje

Wróć do listy

Dzieje jednej drukarni

Opowiadanie przesłane do tygodnika „Stolica” na konkurs pt. „Warszawa moich wspomnień”. Jest to historia podziemnej drukarni Związku Syndykalistów Polskich, działającej w czasie II wojny światowej. Bohater tekstu rozpoczyna pracę konspiracyjną w lokalu państwa Wróblewskich jako łącznik. Szczegółowo opisuje sposób, w jaki pozyskał maszynę drukarską; kustosz, który mu ją przekazał, poinformował go, że to na niej właśnie Piłsudski „kręcił swego »Robotnika«”. Dzięki temu w 1940 r. ukazał się pierwszy numer czasopisma „Akcja”.

publikacje

Wróć do listy

Wywiad z osobą, która ukrywała się bez żadnych dokumentów

Relacja dotyczy okresu 1942-1945, powstała w Sosnowcu 10 V 1945.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Tauby Werbliner

Relacja dotyczy lat 1941-1944. Powstała najprawdopodobniej w roku 1945 bądź 1946, brak jednak na dokumencie zapisku potwierdzającego datę. W nagłówku zapis o współautorstwie osoby, która nie chciała podać swoich danych (nie wiadomo też jakiej była płci, choć treść wskazuje na osobę poznaną w jednym z obozów pracy, która dzieliła część przeżyć Autorki).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Itki Hering

Itka Hering opisuje zajęcie Zamościa przez Niemców, utworzenie getta, powołanie Judenratu i akcję likwidacyjną w getcie w 1942 r. Autorka uciekła do lasu. Ukrywała się w bunkrze wraz z rodziną i czterdziestoma innymi Żydami. Kiedy wyszła z kryjówki w poszukiwaniu jedzenia, wszyscy pozostali Żydzi zostali zastrzeleni. Autorka obarczyła winą za tę zbrodnię żołnierzy Armii Krajowej. Hering przyłączyła się potem do oddziału partyzantów radzieckich.

publikacje

Wróć do listy

Urywek z przeżyć Żydówki rumuńskiej w Oświęcimiu

Relację otwierają informacje dotyczące politycznego położenia Węgier w okresie od 1941 do 1944 roku. Autorka opisała wkroczenie wojsk niemieckich do Transylwanii w marcu 1944 roku. Skoncentrowała się na nakładanych na ludność żydowską kontrybucjach, prześladowaniach, mordach i przesiedleniach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja NN na temat getta warszawskiego

Brak daty powstania, ale kolekcja relacji zawiera dokumenty tworzone od roku 1945 do około 1948, można więc założyć, że tekst powstał w tym okresie. Relacja skupia się na latach 1939-1942, choć zawiera także informacje o wydarzeniach późniejszych – do jesieni 1945 roku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Silkiji

Relacja opatrzona datą 21 III 1945, obejmuje lata 1944-1945.

Tekst otwierają informacje dotyczące likwidacji getta w Kownie latem 1944 roku. Autorka opisała pobieżnie akcję oraz transporty wychodzące z Kowna do Sztutowa (obóz Stutthof). Więcej miejsca poświęciła selekcji, jakiej poddawani byli więźniowie po przyjeździe. Obszernie zrelacjonowała wygląd obozu, nadzorców oraz stosowane w nim praktyki. Skoncentrowała się też na warunkach panujących w obozie, pracy, warunkach mieszkaniowych, żywieniu więźniów i zachowaniu strażników.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Feli Foerstman

Fela Foerstman opisała wydarzenia po wybuchu II wojny światowej, m.in. kampanię wrześniową w okolicach jej rodzinnych Bełżyc (pow. lubelski) oraz napływ przesiedleńców z obszarów działań wojennych. Po zajęciu Bełżyc przez Niemców rozpoczęły się prześladowania i pogromy ludności żydowskiej. Utworzono getto, gdzie trafiali Żydzi wysiedleni z Lublina i Szczecina.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sonii Katzman

Tekst powstał w roku 1945, opisuje okres od 1941 do 1944.

Relacja oznaczona datami, Autorka przytacza historie wielu znanych sprzed wojny osób, oraz tych, które poznała w okresie okupacji – są to Żydzi, członkowie żydowskiej policji, Polacy i Ukraińcy. Tekst otwierają opisy prześladowań ludności żydowskiej ze strony zarówno Niemców, jak i Ukraińców i Polaków – rabunki mienia, egzekucje, przepędzanie, odmowa pomocy, proponowanie wymiany po zaniżonych cenach itp.

Strony