publikacje

Wróć do listy

Jasyr dwudziestego wieku. [Pamiętnik gospodyni wiejskiej powiatu Dobromil]

Osobiste wspomnienia gospodyni wiejskiej zawierające wiele intrygujących szczegółów dotyczących wysiedlenia ze wsi należącej do powiatu Dobromil zreazliwaonego w 1940 roku oraz prac przymusowych na Syberii. Warto w tym miejscu wspomnieć, że przymusowe wysiedlenie zostało przeprowadzone na mocy decyzji Rady Komisarzy Ludowych z dnia 05.12.1939 roku. Zgodnie z jej postanowieniami 10.02.1940 roku ówczesne władze wykonały pierwszą z czterech masowych deportacji obywateli polskich wywożąc ich na Sybir.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Joanny Siegman

Joanna Siegman opisuje przesiedlenie Żydów z Katowic do getta w Sosnowcu w 1940 r. i likwidację getta dwa lata później. Pokrótce przypomina o swoim pobycie w obozie pracy w Neustadt i bardziej szczegółowo o obozie w Grünberg, w którym była więziona od marca 1944 do stycznia 1945 r. Kobiety pracowały dwanaście godzin, a dzienne racje żywnościowe wynosiły 33 dkg chleba i ¾ litra zupy, dodatkowo 1 dkg masła lub 2 dkg margaryny. Po koniec stycznia 1945 r. do Grünberg trafiło ok. 2 tys. Żydówek z Auschwitz, a w lutym nastąpiła ewakuacja obozu w głąb III Rzeszy.

publikacje

Wróć do listy

Fragment wspomnień Aleksandry Zagórskiej

Zapis stanowi fragment wspomnień Aleksandry Zagórskiej. Autorka rozpoczyna swoją relację od opisu jadłodajni i świetlicy przy ulicy Brackiej 1. Lokal ten był przeznaczony dla niezdolnych do pracy byłych wojskowych oraz dla osób bezrobotnych. W kolejnych częściach zapisu kobieta wymienia różne aktywności, w jakie zaangażowane były członkinie i ochotniczki Związku Legionistek Polskich.

publikacje

Wróć do listy

Wywiad Zierer Edyty

Edyta Zierer ukrywała się z rodziną na tzw. aryjskich papierach w Wieliczce i Krakowie. Wskutek donosu Ziererowie trafili do krakowskiego getta. Autorka została wywieziona do obozów pracy w Bieżanowie i Płaszowie. Ostatni z obozów opisała dokładniej. Następnie trafiła do obozu pracy w Skarżysku-Kamiennej, gdzie pracowała w fabryce amunicji. Wyzwolenia doczekała w obozie pracy w Częstochowie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Biny Miodownik

Bina Miodownik opisała wojenne losy swojej rodziny. Wraz z mężem i dziećmi trafiła do sosnowieckiego getta na Środuli (maj 1943). Ukrywali się w bunkrze z czterdziestoma innymi Żydami. Jej mąż zginął, a ona z dziećmi i teściową ukrywała się na tzw. aryjskich papierach w okolicznych miejscowościach wypoczynkowych. W zimie wrócili do getta. Niemiecki policjant pomógł jej uratować obie córki. Jedną z nich umieścił u rodziny niedaleko Rybnika, drugą wysłał do niemieckiego domu dziecka.

publikacje

Wróć do listy

Wywiad ze samą sobą

Hela Honigman opisała likwidację getta w Będzinie. Została wywieziona do obozu w Gliwicach i pracowała w fabryce gumy. Znajomy więzień (Żyd pochodzący z Francji) pomógł jej w ucieczce tuż przed ewakuacją obozu na początku 1945 r. 

publikacje

Wróć do listy

Wywiad z osobą, która ukrywała się bez żadnych dokumentów

Estera Cudzynowska opisuje członków swojej rodziny, podając informacje dotyczące wykonywanych zawodów i stopnia zamożności. Następnie przypomina o likwidacji getta w Działoszycach. Autorka ukrywała się w dziurze wykopanej w ziemi. Jej kryjówka została odkryta, kiedy przebywała na zewnątrz, wtedy zginęła jej matka. Cudzynowska symulowała chorobę psychiczną, starając się przeżyć po tzw. aryjskiej stronie. Udawała, że ma wizje religijne. Ludzie początkowo byli nieufni, ale później jej pomagali. Wiedzieli, że jest Żydówką, jednak uznali jej nawrócenie się – nazywali ją „zwariowaną Esterką”.

publikacje

Wróć do listy

Dzieje jednej drukarni

Opowiadanie przesłane do tygodnika „Stolica” na konkurs pt. „Warszawa moich wspomnień”. Jest to historia podziemnej drukarni Związku Syndykalistów Polskich, działającej w czasie II wojny światowej. Bohater tekstu rozpoczyna pracę konspiracyjną w lokalu państwa Wróblewskich jako łącznik. Szczegółowo opisuje sposób, w jaki pozyskał maszynę drukarską; kustosz, który mu ją przekazał, poinformował go, że to na niej właśnie Piłsudski „kręcił swego »Robotnika«”. Dzięki temu w 1940 r. ukazał się pierwszy numer czasopisma „Akcja”.

publikacje

Wróć do listy

Wywiad z osobą, która ukrywała się bez żadnych dokumentów

Relacja dotyczy okresu 1942-1945, powstała w Sosnowcu 10 V 1945.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Tauby Werbliner

Relacja dotyczy lat 1941-1944. Powstała najprawdopodobniej w roku 1945 bądź 1946, brak jednak na dokumencie zapisku potwierdzającego datę. W nagłówku zapis o współautorstwie osoby, która nie chciała podać swoich danych (nie wiadomo też jakiej była płci, choć treść wskazuje na osobę poznaną w jednym z obozów pracy, która dzieliła część przeżyć Autorki).

Strony