publikacje

Wróć do listy

Relacja Lei Akerman

Lea Akerman opisuje utworzenie getta w Kownie i powołanie Judenratu – jego przewodniczącym został dr Elkis, a zastępcą adwokat Gurfinkiel. Ojciec autorki był członkiem Judenratu. Akerman przypomina, że 20 sierpnia 1941 r. getto zostało zamknięte i warunki życia uległy pogorszeniu, Żydów wywożono do obozów pracy przymusowej, a ich mienie rekwirowano. 27 listopada 1941 r. na jednym z placów przeprowadzono selekcję. Część ludności żydowskiej trafiła do małego, a część do dużego getta. Policja żydowska i Judenrat pomogła ukryć ok. 2 tys. Żydów.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia o ewakuacji z matką P. Gojawiczyńską i Z. Nałkowską

Dokument jest opisem ewakuacji z Warszawy, a także związanych z nią refleksji, emocji i obaw Wandy Gojawiczyńskiej-Nadzinowej. Uwaga autorki często skupia się na postaci Zofii Nałkowskiej – wspomnienia te są interesującym uzupełnieniem relacji znanych chociażby z jej Dzienników czasu wojny.

publikacje

Wróć do listy

Utwory poetyckie Aleksandry Zagórskiej (1905-1966)

Zeszyt składa się z dwóch części, pierwsza zawiera wiersze Aleksandry Zagórskiej, a druga cytaty i utwory pochodzące m.in. z twórczości Cypriana Kamila Norwida, Czesława Miłosza, Adama Mickiewicza. Autorka w swoich wierszach porusza tematykę patriotyczną związaną z Józefem Piłsudskim, opisuje tęsknotę za nieżyjącym synem, a niektóre utwory poświęca przyrodzie - Tatrom. W dalszej części zeszytu poetka grupuje wiersze w cyklach, pierwszy z nich nosi tytuł Wiersze erotyczne pisane w latach 1922-1938.

publikacje

Wróć do listy

W blaskach neonów. Wspomnienia odczytane towarzyszkom niedoli w „lagrze” w Meuselwitz (oddział Buchenwaldu) w lutym 1945 r.

Autorka opisuje przedwojenną stolicę - zamożną, rozświetloną neonami i pełną życia: „Wzrok zmęczony nadmiarem blasków, barw i kształtów odpoczywa z ulgą na jasnych murach pałacu bruhlowskiego. W świetle latarni malują się spokojne, a pełne wdzięku bryły, wypełniają się mrokiem wgłębienia i zarysowują ostro łuki owego wyskakującego aż na brzeg chodnika dziwacznego krużganku czy jakby tam nazwać ów przypadkowy fragment architektoniczny usiłujący pogodzić szacunek dla zabytku z dezyderatami urbanistyki”.

publikacje

Wróć do listy

Powrót

Tekst Teresy Bieleckiej został przesłany na konkurs literacki pt. „Warszawa moich wspomnień”, ogłoszony przez tygodnik „Stolica”. Autorka w swojej relacji wspomina czasy II wojny światowej; w szczególności okres okupacji Warszawy. W tekście pisze: „Nikt nie myślał, że dni sąsiadujących z sobą domów są policzone, że lada dzień zamienią się w kupę gruzu, mieszkańcy pójdą na tułaczkę, a wielu z nich już nigdy nie będzie oglądać umiłowanego miasta”. Bielecka koncentruje swoją uwagę na kwestiach religijnych, sporo miejsca poświęcając opisowi kościoła pw. św.

publikacje

Wróć do listy

Opera polska w Łazienkach

Tekst Teresy Bieleckiej został wysłany na konkurs pt. „Warszawa moich wspomnień”, ogłoszony przez tygodnik „Stolica”. Autorka w tekście wspomina operę Straszny dwór, którą oglądała w przeddzień wybuchu II wojny światowej. Podziwia Łazienki Królewskie i zachwyca się kompozycjami Stanisława Moniuszki. W swoim opisie docenia scenografię, obsadę oraz orkiestrę.

publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia podczas powstania

Janina Nawrocka opisuje swój lęk przed niepewną przyszłością w czasach II wojny światowej. Nazywa hitlerowców „szatanem świata”; martwi ją wybuch powstania warszawskiego. W dalszej części tekstu autorka zapisuje pytanie skierowane do powstańców: „Szaleńcy! Coście zrobili?!”. W jej zapiskach pojawiają się emocjonalne relacje dotyczące bombardowań i walk toczonych na ulicach miasta. Autorka wraz z rodzicami zostaje umieszczona w obozie przejściowym w Pruszkowie, później - wywieziona w okolice Łowicza. W zakończeniu wspomnień Nawrocka odnotowuje śmierć matki i ojca.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z powstania warszawskiego w 1944 r.

Autorka rozpoczyna swój dziennik od krótkiej informacji, że jej zapiski powstają podczas powstania warszawskiego. Odnotowuje ogólne zamieszanie, jakie panuje w mieście. Jej styl jest zdystansowany i pozbawiony emocjonalności: „Wracając idę najspokojniej ulicą Marszałkowską, nagle słychać strzały, kładę się na ziemi, koło mnie jedna z kobiet przewraca się i po chwili widzę ją leżącą w kałuży krwi. Na ogół jednak cisza”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Raji Rajbman

Relacja z datą dzienną: 28-30 maja 1945. Obejmuje wydarzenia z okresu 1941-1945.

Relację otwierają informacje dotyczące utworzenia getta w Kownie. Autorka opisała proces tworzenia Judenratu, zanotowała też przemyślenia na temat organizacji. Pobieżnie opisała warunki panujące w getcie. Nieco więcej miejsca poświęciła przebiegowi kolejnych akcji likwidacyjnych, w tym akcji z marca 1943 roku, w wyniku której wymordowano znajdujące się w getcie dzieci.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janki Kenigsberg

Relacja Janiny Kenigsberg została podzielona na części zatytułowane Arnstadt i Auschwitz. W pierwszej autorka opisuje wyjazd z siostrą do fabryki Siemensa w Arnstadt. Podawały się za Polki, lecz po denuncjacji Ukrainki wpierw przewieziono je na przesłuchanie do Weimaru, następnie wysłano do Auschwitz. W drugiej części Kenigsberg wspomina o sadystycznych nadzorcach i nadzorczyniach (Tauber, Dreksler).

Strony