publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z czasu wojny 1939–1945

Tekst rozpoczyna opis podróży z Warszawy do rodzinnego majątku na Litwie, którą autorka odbyła pociągiem w sierpniu 1939 r. Autorka pożegnała się z mężem i wraz z półrocznym synkiem udała się do Cytowian. Po wybuchu wojny dwór rodzinny stał się miejscem, w którym chronili się uciekinierzy. Autorka spędzała czas wolny zajmując się synem Joachimem i robiąc na drutach odzież dla internowanych. Odkąd mąż Zofii pozostał w Teheranie, próbował załatwić rodzinie wizy, co nie było łatwe ze względu na przepisy ograniczające ruchy uciekinierów wojennych.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik emigrantki

Pamiętnik Ireny Strzałkowskiej obejmuje lata 1939–1949 i rozpoczyna się od momentu mobilizacji i powołania do wojska jej męża, Jana Strzałkowskiego. Autorka w pierwszych dniach II wojny światowej jeździ z Lwowa do Stanisławowa, gdzie stacjonuje mąż. W Stanisławowie mieszka u znajomej, Nory Platonoff. Wspomina naloty na koszary w Stanisławowie i swój ciągły lęk o życie Jana, a także bombardowania Lwowa, gdzie została jej matka. Razem z mężem decydują się na ewakuację i ruszają za kolumną wojska w stronę Rumunii. Autorka czuje się uciekinierką, która porzuciła ojczyznę.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Łucji Stuczyńskiej

Na dokumencie tytuły dzielące go na dwie części, nieuwzględnione w katalogach archiwalnych: "Lud sądzi" i "Z getta w Strzegowie".

Relacja powstała w dniach 26-28 czerwca 1945 roku.

 

"Lud sądzi"

publikacje

Wróć do listy

Relacja Łucji Stuczyńskiej na temat jej wojennych losów

Relacja powstała w dniach 26-28 czerwca 1945 roku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Rubinsztajn

Relacja stanowi opis działań oddziału partyzanckiego, który walczył w lasach okalających Rafałówkę.

publikacje

Wróć do listy

Wyjątek z przeżyć lagrowych

Relacja powstała w roku 1945, obejmuje okres od około 1942 do 1945 roku (brak dokładnych dat nawet na karcie tytułowej ze stopką).

Na dokumencie tytuły pominięte w katalogach archiwalnych: " Wyjątek z przeżyć lagrowych " i "Z obozu Grünberg".

Autorka – bez podania dat i nazw miejsc – opisała ucieczkę z obozu na terenie III Rzeszy. W następnych fragmentach opisała pobieżnie ukrywanie się w miasteczku aż do nadejścia Armii Czerwonej (brak nazwy). W tekście dużo przemyśleń, informacji o strachu, wrogości ludności cywilnej i zastraszeniu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Basi Goldman

Basia Goldman przebywała w getcie łódzkim od 1940 r. W sierpniu 1944 r. wraz z rodziną trafiła do Auschwitz. Podczas selekcji ona i ojciec zostali skierowani do pracy w obozie, a matka i siostra do komory gazowej. Spędziła w Auschwitz pięć tygodni. 24 października wywieziono ją do obozu w Bergen-Belsen w grupie trzech tys. więźniarek. Dzień zaczynał się apelem o szóstej lub siódmej rano, później więźniarki dostawały ¾ litra zupy i dwadzieścia pięć dkg chleba. Stamtąd przeniesiono ją do obozu Elsnick, transport zajął dwa dni. Pracowała w fabryce amunicji. W kwietniu 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lei Romanowskiej

Leja Romanowska opisuje utworzenie getta w Łachwie w okresie Wielkanocy 1942 r. Niedługo później w getcie powstała młodzieżowa organizacja samoobrony. Jej celem była walka z Niemcami i próba skontaktowania się z partyzantką działającą nad rzeką Prypeć. W relacji znalazł się tekst przysięgi członków samoobrony. W czasie akcji likwidacyjnej członkowie/członkinie organizacji podpalili budynek Judenratu i uciekli z getta do lasu (ok. sześciuset osób). Zbiegowie napotkali partyzantów radzieckich i kilkunastu z nich mogło się przyłączyć do oddziału im. Kirowa.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Etki Żółtak

Etka Żółtak opisuje ucieczkę z getta w Czyżewie do wsi Helenów. Przez dwa miesiące ukrywała się „za podwójną ścianą”, a potem w pobliskich lasach. Próbowała przedostać się do Warszawy, ostatecznie w Czyżewie zatrudniła się „u Niemca”. Opuściła miejscowość po rozpoznaniu jej pochodzenia przez jednego z policjantów. Najobszerniejszy fragment dotyczy okresu, który autorka spędziła z pięćdziesięcioosobowym oddziałem żydowskich partyzantów (uciekinierów z transportów) w okolicach Siemiatycz.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Chai Morewskiej

Chaja Morewska opisała akcje likwidacyjne ludności żydowskiej przeprowadzane przez Niemców i policję litewską w kwietniu 1941 r. w Wilnie, m.in. aresztowania „komsomolców i sowieckich aktywistów”. W 1943 r. w getcie zaczęły się „fałszywe wywózki”, tzn. ogłoszono możliwość wyjazdu do getta w Kownie, w którym znajdowała się część Żydów pochodzących z Wilna. Poinformowano, że kowieńskie getto nie było przeludnione i panowały w nim lepsze warunki niż w Wilnie. Najczęściej zgłaszali się młodzi ludzie, których rodzice trafili do Kowna.

Strony