publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia sanitariuszki

Wspomnienia Ewy Sleszyńskiej rozpoczynają się od przypomnienia trudności związanych z zapisaniem się na kurs sanitariuszek Polskiego Czerwonego Krzyża. Autorka zapisuje, że jej bratu udaje się dopisać ją do listy uczestniczek. Po zakończeniu szkolenia (29 sierpnia) kobieta otrzymuje legitymację sanitariuszki i przydział do punktu medycznego na warszawskim Marymoncie. Ewa, w swoich notatkach, narzeka na niewłaściwą organizację pracy i braki w zaopatrzeniu medycznym, które uniemożliwiają działanie placówki.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Wandy Śliwiny

Wspomnienia Wandy Śliwiny składają się z trzech rozdziałów. Pierwszy, zatytułowany Sądny dzień na „Dziesiątej”, rozpoczyna się od opisu mroźnego poranka podczas święta Trzech Króli w Lublinie. Niemieccy żandarmi wypędzają dwustu mężczyzn z domów i ustawiają w szeregu z zamiarem rozstrzelania. Kobiety, które wybiegły za nimi, starają się osłonić ich własnymi ciałami: „Na przedmieściu Lublina zapadła cisza. Odzywał się tylko pojedynczy szloch tu i tam. To żałobnice sprzątały z pod płota swoich umarłych”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Hoffman

Halina Hoffman podczas akcji likwidacyjnej chrzanowskiego getta ukryła się wraz z matką na strychu, a następnego dnia matka oddała ją pod opiekę znajomej Polki, która nazywała się Hanuś. Hoffman jako przybrana córka została wywieziona z dziećmi Hanusiów (czternastoletnią Andą i sześcioletnim Mieciem) do Mysłowic. Po trzech dniach spędzonych w obozie przejściowym trafili do Pogrzebienia na Śląsku, później do Lisek k. Rybnika i obozu w Oberbergu (Puszczykowo). Po ośmiu miesiącach dzieci znalazły się w Potulicach na Kujawach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Miriam Robinzon

Miriam Robinzon opisała akcje likwidacyjne w getcie wileńskim. W październiku 1941 r. zlikwidowano „małe getto”, a jego mieszkańców zamordowano w Ponarach. Prawdopodobnie w jej relacji chodziło także o akcje przeprowadzane na terenie „dużego getta”. Autorka przypomina o próbach zorganizowania ruchu oporu przez młodzież związaną z organizacjami bundowskimi. Nie udało się im przeprowadzić zaplanowanych działań. Tekst zamyka opis selekcji poprzedzającej egzekucję.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Olszak

Relacja powstała w roku 1945, dotyczy wydarzeń z roku 1941. Autorka pobieżnie opisała prześladowania, jakim poddawana była ludność żydowska w Zarębach Kościelnych (powiat Kolno) po wkroczeniu wojsk niemieckich. Skoncentrowała się na morderstwach, rabunkach mienia, wyrzucaniu z domów i napaściach. Obszernie opisała masową egzekucję Żydów znajdujących się w Zarębach Kościelnych w sierpniu 1941 roku. Szczególny nacisk położyła na udział w krwawym wydarzeniu funkcjonariuszy granatowej policji.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Bronisławy Krakauer

13 marca 1943 r. Bronisława Krakauer trafiła do obozu pracy w Płaszowie. 6 sierpnia 1944 r. w grupie 7,5 tys. więźniarek została przewieziona do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Opisała warunki życia w obozie. 10 września 1944 r. wywieziono ją do obozu pracy Stutthof. 23 września 1944 r. autorka znalazła się w obozie pracy w okolicach Królewca. Więźniarki dostały płaszcze, swetry, sukienki, bieliznę, pończochy, skarpety, drewniaki i chusty. Spały w porządnych barakach, miały własne łóżka i koce. Pracowały przy karczowaniu lasu i budowie drogi dla wojska. 21 stycznia 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Leonki Gertler

Leonka Gertler opisała likwidację getta w Dębicy (lipiec 1942): transporty do obozu w Bełżcu i masowe egzekucje na terenie getta. Informuje o losach wielu znanych jej osób, niekiedy podaje ich imiona i nazwiska.

publikacje

Wróć do listy

Chcę żyć…

Róża Grünbaum opisuje wydarzenia z wiosny 1944 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Najpierw określa swój stan psychiczny i emocje: przerażenie i zagubienie, zaznaczając, że jej największym pragnieniem była chęć przeżycia. Następnie przypomina o pobycie w obozowym szpitalu, któremu towarzyszył strach przed selekcją. W szpitalu poznała Greczynkę, nazywaną tak z racji urody, a także zakochanego w Greczynce więźnia (brak imion obojga). Jej znajoma nie znała alfabetu łacińskiego, dlatego korespondencja między zakochanymi przechodziła przez ręce Grünbaum.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Terkel

Anna Terkel opisuje sytuację po zajęciu Tarnopola przez wojska niemieckie: „Niemcy ze znakiem trupiej główki” szukali w mieście zamożnych Żydów. Rabowali mieszkańców, gwałcili kobiety, również nieletnie, a także zabili więźniów politycznych. W Tarnopolu rozeszły się pogłoski, że Żydzi byli odpowiedzialni za masakrę dokonaną na „ukraińskich bohaterach”. W odwecie Ukraińcy zamordowali ok. pięciu tys. Żydów. Ofiary pogromu zostały pochowane w zbiorowym grobie, potem wydano pozwolenie na przeprowadzenie indywidualnych pochówków, za co rodziny musiały zapłacić.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Kroch

Janina Kroch opisuje sytuację Żydów po zajęciu Lwowa przez wojska niemieckie. Sporo miejsca poświęciła volksdeutschowi Robertowi Rupowi, który skonfiskował dużą część majątku Krochów i zaoferował rodzinie ochronę w zamian za pieniądze. Propozycja nie została przyjęta, lecz Krochowie musieli zapłacić za milczenie Rupa. Zdzisław Stroński, wiceprezydent Lwowa, pomógł zdobyć Janienie, jej matce oraz dziadkowi (Lucjanowi Kildwurnowi) „aryjskie papiery”.

Strony