publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Janiny Soldenhoff-Pakulskiej

Autorka opisuje dom rodzinny w Poznaniu, rodziców (ojciec Maksymilian - inspektor od ubezpieczeń, porucznik, Powstaniec Wielkopolski; matka Maria z domu Kałamajska - nie pracowała), rodzeństwo (siostra Maria i 2 braci - Antoni i Stanisław) oraz innych krewnych. O sobie wspomina, że należała do harcerstwa. Są tu opisy dni zwykłych i świątecznych (wigilia, imieniny ojca). Dnia 1 XI 1939 zaczęły się w Poznaniu masowe aresztowania inteligencji, znanych przemysłowców oraz Powstańców Wielkopolskich. Zabrano też jej ojca niby na przesłuchanie i ślad po nim zaginął.

publikacje

Wróć do listy

Kartka z pamiętnika

Część I stanowią autobiograficzne wspomnienia z czasów II wojny światowej, spisane w grudniu 1945.

publikacje

Wróć do listy

Charakterystyka policjanta żydowskiego Zimmermanna

Bronisława Rosenberg opisała żydowskiego policjanta Zimmermanna, który wraz z żoną został zakwaterowany w baraku w obozie pracy Płaszów, gdzie była uwięziona (1943 r.). Początkowo Zimmermannowie zajmowali niewielki pokój, później nocowali razem z innymi więźniami. Policjant zachowywał się agresywnie i brutalnie. Pobił jedną z więźniarek i zajął jej pryczę. Żona Zimmermanna (brak imienia) również była zatrudniona w obozie, lecz groźbami i biciem wymuszała, aby Rosenberg wykonywała za nią różne prace.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Weissberg

W pierwszej części relacji Anna Weissberg opisuje swoją ucieczkę z lwowskiego getta. Autorka wspomniała, że posługiwała się „krakowską metryką”. Druga część zawiera lakoniczne informacje o pracach, jakie wykonywała po opuszczeniu Lwowa. Na wsi była „kobietą do krów”, okazało się jednak, że jest to trudne i nieprzyjemne zajęcie. W Krakowie znalazła zatrudnienie jako służąca w rodzinie volksdeutschów. Pracodawcy odmówili jej pomocy w zameldowaniu się, a bez tego była narażona na aresztowanie podczas kontroli dokumentów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sali Warszawiak

Relacja z datą dzienną 26 VI 1945 roku.

Na górze dokumentu adnotacja:

"Sala Warszawiak dziś nosi inne nazwisko i dzięki pomocy szlachetnych Polaków ocalała.

W zeznaniu tym występują też ludzie, nawet nauczycielka, którym chrześcijańska miłość bliźniego jest obca.

Sala żywi głęboką wdzięczność do swoich przybranych rodziców. Ci znając potęgę ciemnoty swego otoczenia nie chcą ujawnić swego nazwiska, by nie zaszkodzić dziecku". (pisownia zgodna z oryginałem)

 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Idy Braun

Ida Braun opisała utworzenie getta w Głębokim (ob. Białoruś) i warunki życia w getcie, a także masowe egzekucje w pobliskich lasach, podczas których zginęła część jej rodziny oraz akcję likwidacyjną getta. Autorka uciekła i przyłączyła się do radzieckiego oddziału partyzanckiego dowodzonego przez Iwana Konstantinowa (okolice Orzechowna). 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mirki Bram

Mirka Bram na początku relacji przypomina o najwcześniejszych zdarzeniach ze swojego życia. Zapamiętała podróż do dziadków, którzy mieszkali w Koninie. Prawdopodobnie było to już po wybuchu wojny: „mieliśmy maski gazowe i uciekaliśmy do schronu”. Przed przesiedleniem do kaliskiego getta jej matka próbowała ulokować rodzinę w tej części miasta, gdzie nie mieszkali Żydzi. Wieźli swoje rzeczy w dziecięcym wózku autorki. W Kaliszu zaczęły się wysiedlenia ludności żydowskiej.

publikacje

Wróć do listy

Sprawa „Sokoła”, prowokatora z opowiadań tow. Johna Romana.

Konstancja Jaworowska relacjonowała sprawę „Sokoła”, czyli Mariana Trochanowicza. Był żonaty, miał dwie córki. Mieszkał na ul. Dzielnej, pochodził z Galicji (obecnie obszar Europy Środkowej). Z zawodu stolarz-rzemieślnik, pracował w fabryce „Rudolfa” na Nowolipiu (obecnie dzielnice Wola i Śródmieście w Warszawie). Należał do Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej jako dziesiętnik. Jego dziesiątka powstała w dzielnicy Powązki w 1905 r. (po strajku styczniowym), a rozpadła się ok. sierpnia 1905 r. (po odbijaniu Okrzei). Prowadził ją instruktor Nałęcz.

publikacje

Wróć do listy

Stowarzyszenie Dom Ludowy w Warszawie. Do wspomnień o Rajmundzie Jaworowskim.

Konstancja Jaworowska pisała, że powstanie Stowarzyszenia „Dom Ludowy” im. Stefana Okrzei związane było ściśle z działalnością Polskiej Partii Socjalistycznej, a później z PPS dawną Frakcją Rewolucyjną. Budowanie domów ludowych było jednym z wielu dążeń partii w celu stworzenia ognisk życia kulturalnego i politycznego klasy robotniczej. Głównym inicjatorem powstania Stowarzyszenia „Dom Ludowy” w Warszawie był Rajmund Jaworowski, działacz PPS z czasów carskich. W 1918 r. stał na czele organizacji warszawskiej PPS.

publikacje

Wróć do listy

Pokonany

Praca nadesłana na konkurs tygodnika „Stolica” pt. „Warszawa moich wspomnień”. Autorka przedstawia historię mężczyzny wracającego po zakończeniu II wojny światowej do Warszawy. Jego priorytetem jest znalezienie miejsca, w którym kiedyś mieszkał („Skręcił machinalnie w lewo. Właściwie ulice niczym nie różniły się między sobą. Wszystkie świeciły oczodołami wypalonych okien, straszyły sterczącymi kikutami kominów, spazmatycznie powykręcanymi żelaznymi belkami. To chyba tutaj właśnie… A więc jednak różnią się między sobą. Ciężarem gatunkowym wspomnień”).

Strony