Klementyna z Tańskich Hoffmanowa do Józefy Lach Szyrmy, 06.07.1835

Klementyna Hoffmanowa zaczyna, że przed odpisaniem na list Szyrmowej zawsze czeka na wiadomości z kraju: tym razem ma tylko kilka słów od cioci Weiglowej (Justyna Weigel, siostra matki Hoffmanowej, Marianny Tańskiej), której doniesienia o najważniejszych wydarzeniach w rodzinie streszcza w liście, i obszerny list od siostry, który przesyła adresatom do przeczytania z prośbą o zwrot.

Hoffmanowa pisze, że byli ostatnio przejęci w Paryżu sprawą panny Morell i pana La Ronciere'a. (Była to wówczas bardzo głośna sprawa. Młoda dziewczyna, córka generała de Morell, oskarżyła porucznika de la Ronciere'a o atak nożem i duszenie. Po skazaniu porucznika na karę 10 lat więzienia okazało się, że dowody świadczące przeciwko niemu zostały sfabrykowane). Przypominały się jej czasy – jak to ujęła – „rewolucji naszej”. Czytała chciwie wszystkie dzienniki. Skazanie mężczyzny, chociaż bez dowodów, wydaje się jej sprawiedliwe. Zna osoby, które od dawna bywają w domu państwa Morell i chwalą staranne i pobożne wychowanie ich córki. Jej matka jest młodą jeszcze i lubiącą się podobać kobietą. Jej „lekkość”, jak nazywa to Hoffmanowa, jest według niej przyczyną całego nieszczęścia. Niewątpliwie La Ronciere, który zbałamucił niejedną kobietę, kochał się w pani Morell, a jej niechęć do niego stała się powodem dalszych wypadków.

Hoffmanowa donosi, że emigrację we Francji zajmuje obecnie kilka rzeczy, między innymi wyprawa do Hiszpanii oraz śmierć kilku osób w Paryżu – Bonawentury Niemojowskiego, Michała Podczaszyńskiego i Aleksandra Świętosławskiego. Niemojowska po śmierci męża wraca na stałe do kraju. Ma nadzieję wrócić do majątku, który należał bardziej do niej niż do męża. Hoffamowa pisze, że dziwny los spotkał braci Niemojowskich. Stwierdza, że o obu nie mówiono zbyt dobrze, ich poświęcenie było ogromne, a koniec życia tragiczny.

Autorka porusza w liście temat Towarzystwa Dobroczynności Dam Polskich, w którym się udziela. Pisze, że sprawy idą całkiem nieźle. Od trzech tygodni prowadzą coś w rodzaju bazaru, w tym tygodniu przypada jej kolej jako sprzedawczyni (panie wymieniają się co tydzień). Sprzedaż idzie bardzo dobrze, zwłaszcza gdy sprzedaje księżna. Autorka donosi, że pan Błotnicki (Hipolit Błotnicki, literat, współtwórca Towarzystwa) pisał do niej, że Szyrmowie pytali o to, w jaki sposób urządzona została ta organizacja. Hoffmanowa podejmuje się zatem opisania struktury towarzystwa. Składa się ono z prezydującej, opiekunek, sióstr, dystrybutorów i sióstr korespondentek. Opiekunkami są nie-Polki, których zadaniem jest dawanie i zbieranie pieniędzy; mogą kiedy chcą przychodzić na sesje i zabierać głos. Siostry to Polki, a ich zadaniem jest bywanie na sesjach, szukanie rozwiązań, dawanie i zbieranie pieniędzy (jeśli mogą), oraz wykonywanie różnych prac. Jednym słowem, pisze Hoffmanowa, ich zadaniem jest „starać się o pomyślny byt Towarzystwa i o pomyślne jego owoce”. Celem korespondentek jest również przysyłanie pieniędzy, o ile są w stanie, ale także przedstawianie osób, które potrzebują pomocy. Spośród sióstr wybierane są sekretarki, urzędniczki i ekonomki. Jedna z ekonomek zajmuje się rzeczami do rozdania (bielizna, odzież, obuwie), druga biletami, czyli bonami na „obiady, na bulion, mięso, chleb, drzewo, kąpiele”. Towarzystwo stara się rozdawać dobra raczej w papierach wartościowych niż w pieniądzach. Dystrybutorzy to kilkanaście osób, których zadaniem jest między innymi informowanie o potrzebach polskich emigrantów. Informacje o proszących o pomoc sprawdzane są przez drugiego dystrybutora i dopiero potem podejmowana jest decyzja o przyznaniu wsparcia. Dostarczenie rzeczy lub pieniędzy należy do obowiązków dystrybutora. W dalszej części listu Hoffmanowa opisuje w czternastu punktach przebieg sesji Towarzystwa. Na koniec wiadomości gratuluje nagrody Bożence, córce Szyrmów, i prosi adresatkę o długie listy z informacjami o Szyrmowej i jej mężu.