publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 1.10.1999–31.12.2000

Autorka, z wiekiem coraz bardziej odsuwająca się na margines codziennego życia rodzinnego i społecznego, w swoim ostatnim dzienniku skupia się przede wszystkim na życiu prywatnym i bezpośrednio dotykających ją sprawach: codziennych spacerach, opisach przyrody, rozważaniach nad ułomnością podeszłego wieku czy odwiedzających jej dom gościach. Istotną część wpisów stanowią także notatki sporządzane na podstawie czytanych książek, przede wszystkim teologiczno-filozoficznych, a także informacje o odchodzących powoli ludziach jej pokolenia: Gustawie Herlingu-Grudzińskim, Arturze Szpilmanie i innych.

Duża część dzienników została poświęcona bratu diarystki, Jerzemu Waldorffowi, który w tym okresie ciężko chorował. Grabowska wyraźnie obawia się o jego życie, zastanawia się, czy opiekujący się jej bratem lekarze podejmują dobre decyzje: „o tych 2 tygodniach w szpitalu nie mają odwagi mu mówić, tylko tak z dnia na dzień. Mam wątpliwości. Taka raptowna poprawa, a jeszcze na pewno będą wahania w samopoczuciu. Był wzywany psychiatra. Po rozmowie z Jerzym nie stwierdziła żadnych zaburzeń przychiatrycznych. Twierdzi, że te niepokoje to skutki leków. Być może. Zobaczymy” (k. 8r). W późniejszych wpisach autorka jest już bardziej przekonana co do umiejętności lekarzy zajmujących się jej bratem, którego stan zaczyna się jednak gwałtownie pogarszać; Waldorff umiera 29 grudnia.

Na przestrzeni kolejnych tygodni po śmierci brata Grabowska nie zamieściła w dzienniku ani jednego wpisu. Dopiero 24 stycznia pisze: „Nie mogłam pisać. Wyrastaliśmy, rośli, dojrzewali razem, jak te dwa dęby w Rękawczynie, posadzone przez nas jako małe płonki, a dziś wielkie, stare drzewa. Tylko one jeszcze jakiś czas będą żyły za nas, jakiś czas pozostaną po nas. Wszystkie nekrologii, wycinki z prasy, listy kondolencyjne, taśmy z nagraniami z uroczystości pogrzebowych schowane dla dzieci. Reszta musi pozostać milczeniem” (k. 21r). W dalszych zapiskach Grabowska nie powraca już do tematu śmierci brata. Podobnie jak w poprzednich latach skupia się na odnotowywaniu wydarzeń ze świata: wojnie w Czeczenii, zdobyciu władzy w Rosji przez Władimira Putina, rozpadom koalicji rządowych w polskim parlamencie czy podróżom papieskim po świecie. Fascynują ją odkrycia skamielin zwierząt i roślin sprzed kilkudziesięciu milionów lat z okolic Frankfurtu nad Menem: „Gdy się to czyta, człowiek na mgnienie widzi oczami wyobraźni czy ducha tę ogromną przestrzeń czasu, tę bezdenną studnię przeszłości – i swoją małość, i nieważność w świecie” (k. 25r).

Obszerną część dziennika stanowią rozmyślania autorki nad zmianyami, które zaszły w Poznaniu na przestrzeni lat jej życia. Grabowska nie uważa, że wyszły one miastu na złe – Poznań jest w jej opinii po prostu inny niż kiedyś, bardziej anonimowy i mniej nastawiony na kulturę uniwersytecką, a bardziej na materialistyczną. U kresu życia i wraz ze zbliżającym się końcem trzeciego tysiąclecia u autorki dostrzec można wyraźnie wzrost wiary w przepowiednie, nawet jeśli ich treść wprost przeczy temu, czego była świadkiem.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Poznań, Suchy Las
Opis fizyczny: 
96 k. ; 21 cm.
Postać: 
zeszyt
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
Od 1999 do 2000
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
1792
Uwagi: 
Oprawa twarda, dziennik prowadzony niebieskim długopisem, bez poprawek i skreśleń, z pojedynczymi błędami ortograficznymi. Do tylnej karty oprawy doklejona brązowa koperta, w której znajdują się: listy i kartki z życzeniami bożonarodzeniowymi, przysłane przez księży misjonarzy, z którymi Maria regularnie korespondowała; tekst Stanisława Lema „Prolog”, opublikowany w „Tygodniku Powszechnym” z 20 lutego 2000 r.; artykuł Leszka Kołakowskiego „Czy już w po-chrześcijańskim czasie żyjemy”, opublikowany w „Tygodniku Powszechnym” z 1 października 2000 r.; kserokopia „Karty powinności człowieka”.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
zdrowie, choroba, notatki z lektur w dzienniku osobistym, sztuka, starzenie się, wydarzenia polityczne, komentarze polityczne w dzienniku osobistym, śmierć brata, żałoba po śmierci brata, wspomnienia z dzieciństwa
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1999 do 2000
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
dziennik/diariusz/zapiski osobiste
Tytuł ujednolicony dla dziennika: