publikacje

Wróć do listy

Korespondencja 1956-1966

Na zbiór korespondencji Aleksandry Zagórskiej składają się dwadzieścia trzy listy pochodzące głównie z lat 1956-1966. W listach autorka odnosi się do spraw bieżących: stanu zdrowia, kręgu znajomych i wydarzeń politycznych. Autorka bardzo obszernie wspomina Józefa Piłsudskiego. Dużo miejsca poświęca opisom swojego gorszego samopoczucia psychicznego i pojawiającym się myślom samobójczym. W jednym z listów przypomina też syna Jerzego (jako czternastolatek zginął podczas obrony Lwowa w 1918 r.), który pojawił się jej we śnie.

publikacje

Wróć do listy

Ulica Chłodna

Wspomnienia rozpoczyna opisu placu Kercelego obserwowanego przez dziewczynkę, której mama zabroniła „błąkania się” w tym miejscu, jednak „[m]ałe dziewczynki wyrastają i zakazy mamy nie trwają wiecznie”. Jako czternastolatka zwiedzała nie tylko Kercelak, ale także okolice Wolskiej, Bema i Górczewskiej, gdzie „wykuwała się niezłomna wola «czerwonej» Woli”. Bohaterka jest zafascynowana ulicą Chłodną i znajomymi chłopcami. Na początku II wojny światowej zmieniają się nazwy ulic, lecz mieszkańcy uważają, że te obce nazwy kiedyś znikną.

publikacje

Wróć do listy

Dzieje jednej drukarni

Opowiadanie przesłane do tygodnika „Stolica” na konkurs pt. „Warszawa moich wspomnień”. Jest to historia podziemnej drukarni Związku Syndykalistów Polskich, działającej w czasie II wojny światowej. Bohater tekstu rozpoczyna pracę konspiracyjną w lokalu państwa Wróblewskich jako łącznik. Szczegółowo opisuje sposób, w jaki pozyskał maszynę drukarską; kustosz, który mu ją przekazał, poinformował go, że to na niej właśnie Piłsudski „kręcił swego »Robotnika«”. Dzięki temu w 1940 r. ukazał się pierwszy numer czasopisma „Akcja”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja NN na temat getta warszawskiego

Brak daty powstania, ale kolekcja relacji zawiera dokumenty tworzone od roku 1945 do około 1948, można więc założyć, że tekst powstał w tym okresie. Relacja skupia się na latach 1939-1942, choć zawiera także informacje o wydarzeniach późniejszych – do jesieni 1945 roku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Eugenii Gutstadt

Eugenia Gutstadt opisuje początek wojny i okupacji: wkroczenie wojsk niemieckich do Radomia, prześladowania ludności żydowskiej, nakładane kontrybucje, utworzenie getta i powołanie Judenratu, a także akcje likwidacyjne w getcie. W 1943 r. ucieka z mężem i synem do Warszawy, ukrywają się po tzw. aryjskiej stronie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Dwojry Szczucińskiej

Dwojra Szczucińska opisuje prowokację gestapo (sprawa Hotelu Polskiego) i rolę, jaką odegrał żydowski agent gestapo Lolek Skokowski. Na przełomie 1941 i 1942 r. z inspiracji szwajcarskich organizacji żydowskich na terenie Generalnej Guberni Żydzi mogli ubiegać się o paszporty państw, z którymi III Rzesza nie była w stanie wojny (głównie dokumenty wystawione przez kraje Ameryki Południowej) i uzyskać pozwolenie na wyjazd z Europy.

publikacje

Wróć do listy

The Birds Are Singing Again

Tekst obejmuje lata 1939-1945

Autorka skupiła się na opisaniu swoich wojennych przeżyć – pobytu w warszawskim getcie oraz ucieczce na „aryjską stronę”. Opisała ukrywanie się w Zielonce, na terenie Warszawy i w Bobrownikach.

Sporo miejsca poświęciła warunkom panującym w getcie – niedostatkom, głodowi, przeludnieniu, strachowi. Wspomniała o szmalcownikach i groźbie wydania. Opisała docierające do niej informacje dotyczące powstania warszawskiego, łapanek, egzekucji. We wspomnieniach pojawiają się informacje dotyczące rodziny i życia przedwojennego.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z getta i z „strony aryjskiej”

Autorka poświęciła tekst swojemu bratu, Ariemu „Jurkowi” Wilnerowi, który był syjonistą związanym z Haszomer Hacair.

Bohater tekstu w czasie wojny przebywał w Wilnie i we Lwowie, używał nazwiska Jerzy Borowski. W roku 1942 przyjechał do Warszawy, odpowiadał za zakup i szmugiel broni do getta. Zginął w czasie powstania w getcie warszawskim.

publikacje

Wróć do listy

Sprawa „specjalnych” domów w dzielnicy żydowskiej

Apel (memoriał) o pomoc dotyczący sytuacji ludzi zamieszkujących w „domach specjalnych” w getcie warszawskim w 1942 roku. Mieszkańcy, pozostawieni sami sobie, wegetowali w warunkach określonych przez Autorkę mianem „beznadziejnych”- umierali w skutek chorób, epidemii, niedożywienia i głodu.

publikacje

Wróć do listy

Zagłada getta żydowskiego w Warszawie

Autorka poświęciła tekst kronikarskiemu zapisowi eksterminacji ludności żydowskiej oraz likwidacji getta warszawskiego.

Zapiski otwierają informacje dotyczące sytuacji w getcie warszawskim w 1942 roku (w tym selekcje i wywózki). Autorka odnotowała zabójstwa dokonane w nocy z 17 na 18 maja 1942 roku na działaczach społecznych działających w getcie. Opisała także zasłyszane wieści dotyczące zagłady na Kresach Wschodnich oraz w Kraju Warty, jak i historie dotyczące wywózek do obozów zagłady. Oddała generalną atmosferę strachu w getcie w trakcie akcji likwidacyjnej.

 

Strony