publikacje

Wróć do listy

List Karoliny Towiańskiej do Marii Towiańskiej, 14 grudnia 1853

Maria Towiańska miała zaledwie trzy lata, gdy w 1840 roku jej rodzice i najstarszy brat opuścili Litwę. Przez kolejne osiemnaście lat utrzymywała z nimi jedynie korespondencyjny kontakt. W 1853 roku Karolina Towiańska pisze do córki, która przeniosła się właśnie z Podola do Warszawy w związku ze śmiercią dotychczasowej opiekunki. Wyraża radość, że Maria trafiła do „portu zbawienia”, „błogosławionego domu, gdzie panuje miłość Boga, prawdy”, czyli pod opiekę towiańczyków Noskowskich wychowujących już czworo młodych Towiańskich.

publikacje

Wróć do listy

Diariusz, 1864–1866

Dzienniczek zawiera krótkie, regularne wpisy z okresu od 2 stycznia 1864 do 12 grudnia 1866 r., czyli z końca trzeciej dekady życia autorki. Pojawiają się w nim informacje o spotkaniach, otrzymywanych i wysyłanych listach, a także hasłowe wzmianki o problemach interpersonalnych, zdrowotnych i finansowych.

publikacje

Wróć do listy

Notatnik z brudnopisami i kopiami listów, 1864–1866

Trzeci, najpóźniejszy z notatników córki Andrzeja Towiańskiego przechowywanych w Archiwum Diecezji Sandomierskiej zawiera brudnopisy i kopie 13 listów z lat 1864–1866. Zeszyt odróżnia się od poprzednich części przede wszystkim gronem adresatów – zawiera jedynie dwa listy do członków rodziny. Prośba do ojca o błogosławieństwo (z 6 grudnia 1864 r.) stanowi ostatnią – nieudaną – próbę pogodzenia się z rodziną po tym, jak autorka wyrzekła się towianistycznych wierzeń.

publikacje

Wróć do listy

Notatnik z brudnopisami i kopiami listów, 1858–1864

Drugi z trzech notatników córki Andrzeja Towiańskiego przechowywanych w Archiwum Diecezji Sandomierskiej zawiera brudnopisy i kopie 48 listów z lat 1858–1864. Adresaci to przede wszystkim członkowie rodziny, także przybranej – autorka od 1854 roku przebywała w Warszawie pod opieką towiańczyków Amelii i Józefa Noskowskich. Do obojga opiekunów skierowane są dwa listy (z 8 lutego 1859 r.

publikacje

Wróć do listy

Notatnik z brudnopisami i kopiami listów, 1857–1858

Pierwszy z trzech notatników córki Andrzeja Towiańskiego przechowywanych w Archiwum Diecezji Sandomierskiej zawiera brudnopisy i kopie siedmiu listów z lat 1857–1858. Adresatką trzech (z 30 sierpnia oraz września 1857 roku i z początku 1858 roku) jest towianka Amelia Noskowska, pod której opieką autorka pozostawała od siedemnastego roku życia. Towiańska zwierza się jej z kłopotów w relacjach z członkami rodziny i innymi wyznawcami nauki ojca, wspomina o przemyśleniach na temat przyszłości. Nalega na powrót z Kielc, gdzie latem pomaga towiańczykom Andrzejowskim w opiece nad dziećmi.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik (t. 4)

Czwarty tom dziennika Alicji Wahl zaczyna się wpisami poświęconymi pogodzie – niezwykłej jak na styczeń, prawie wiosennej. Temat pogody pojawia się w nim i później (wątek chłodnej z kolei wiosny), wyraźnie konotując stany wewnętrzne autorki: zakochanie w styczniu w nowo poznanym mężczyźnie, powolne i z wahaniami, ale i z radością, wchodzenie w ten nowy związek miłosny, a jednocześnie proces separowania się wewnętrznego i wreszcie zerwanie z dotychczasowym kochankiem, który długo mieszkał w jej domu.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik (t. 3)

Trzeci tom dziennika Alicji Wahl obejmuje okres od lipca 1969 do stycznia 1971 roku. Powstawał przede wszystkim w Warszawie, ale odpowiednie partie dziennika pisane były podczas pobytów w Kazimierzu (lipiec-sierpień 69, grudzień 1969), Zakopanem (kwiecień 1970) i Złotych Piaskach (lipiec 1970). 

publikacje

Wróć do listy

Dziennik (t. 2)

Drugi tom dziennika Alicji Wahl powstawał w okresie  czerwiec 1965 – przełom lutego i marca 1969.  Otwiera go cytat z pism filozoficznych Stanisława Brzozowskiego, poświęcony irracjonalności życia zbiorowego, które nieświadomie współtworzy każdy człowiek, korespondujący z refleksją zapisaną na kolejnej stronie, z okazji wernisażu 17 czerwca 1965 roku: "Cały ten lepki gnój z którego powstałam i w którym obracam się to mój obornik, a że dbają o niego to może kiedyś, coś tam z niego wyrośnie" (sk. 3).

publikacje

Wróć do listy

Życie zmiennym jest. Pamiętnik. Cz. 2

Druga część pamiętnika Marii z Paygertów Bobrzyńskiej Życie zmiennym jest rozpoczyna się w marcu 1919 r., w momencie przeprowadzki autorki wspomnień i jej syna z Krakowa do Warszawy. W stolicy jej mąż Jan Bobrzyński otrzymał stanowisko w Ministerstwie Przemysłu i Handlu i stąd decyzja o wyjeździe z ulubionego Krakowa. Chronologicznie pamiętnik obejmuje okres między dwiema wojnami, koncentrując się na problemach polityczno-społecznych, gospodarczych i ekonomicznych niepodległej Polski, jak i sprawach osobistych (rodzinnych i towarzyskich).

publikacje

Wróć do listy

Relacja z działalności konspiracyjnej

Autorka słowami wstępu wnosi, że w czasie okupacji hitlerowskiej mieszkała z rodziną na wsi. Prowadzili wydzierżawione gospodarstwo rolne w Pomorzach w powiecie radomski. Swoją pierwszą styczność z ruchem podziemnym miała w roku 1939; przewoziła wówczas tajne dokumenty i prasę podziemną z Warszawy (a odbierała je z ulicy Zgoda) do Radomia i Sandomierza. Dzieli się informacją, że kontakt uzyskała dzięki nieżyjącej już M. Wojciechowskiej. Potem jej działalność rozszerzyła się o współpracę z lokalnymi ugrupowaniami partyzanckimi, dowódcami AK, BCh oraz AL.

Strony