publikacje

Wróć do listy

Na obrazie br. Karolowi ofiarowanym

Dedykacja na obrazie podarowanym przez Annę Guttową i Karolinę Towiańską zawiera liczne przytyki w kierunku Adama Mickiewicza i „ziemskiego” (wszystkie cytaty k. 1 [k. 203 notatnika]) traktowania obu adresatek podczas niedawnej wizyty w Richterswil. Autorki opisują Karola Różyckiego jako „Brata”, który „wolę Bożą [...] pierwszy po Mistrzu i Panu naszym w nas niewiastach spełnił – Niewiastę do Braterstwa przyjął”, „dla powłoki ani czcił bałwochwalczo, ani poniżył niewolniczo”.

publikacje

Wróć do listy

Wizja

Kartka z zapiskami Karoliny Towiańskiej zachowała się w niedawno skatalogowanym Archiwum Władysława Mickiewicza. Dokument bez daty rocznej zawiera nagłówki z datami dziennymi – 30 marca, 1, 2 i 3 „Apryla” (wszystkie cytaty k. 1), analizowany zapis powstał jednak podczas jednego posiedzenia. Pierwsza część to wypowiedź męskiej postaci. Podmiot, pozostający „pod mocą złego”, wyznaje swoje winy; mówi: „Mam słaba wolę”, „Ciebie Panie miarą upadku mego mierzyłem”.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik, 1844

Zapiski dziennikowe dokumentują codzienność i przemyślenia autorki od końca lutego do początku maja 1844 roku. Geryczowa opisuje bieżące wydarzenia zajmujące Polaków w Paryżu, w tym odbiór prelekcji Mickiewicza – relacjonuje także treść jednej z nich (z 5 marca), stwierdzając, że „wszystko tam było pomieszane” (k. 5v.). Autorka, która zarówno na emigrację, jak i na wykład udała się, by towarzyszyć synowi, „po skończonej mowie” dowiedziała się, „iż ma myśl, aby przystąpić do tej sekty” dla „spokojności duszy” (k. 6). Troska o syna stanowi centralny wątek dziennika.

publikacje

Wróć do listy

Wiersz dla Amelii Noskowskiej

Wiersz Karoliny Towiańskiej dedykowany towiance Amelii Noskowskiej zachował się w kopii Eustachego Januszkiewicza. Oryginalny tekst powstał 4 października 1846 roku w Einsiedeln. Każda z czterech strof ma inny schemat rymów (zawsze męskich i niedokładnych), w żadnej nie obejmują one wszystkich wersów. Wypowiedź – formułowana konsekwentnie w drugiej osobie liczby pojedynczej – otwiera apostrofa do adresatki: „Ujmij Niewiasto Ducha twego w karb /I do kresy przeznaczenia twego bież” (wszystkie cytaty z k. 1 / 320v notatnika).

publikacje

Wróć do listy

List Karoliny Towiańskiej do Marii Towiańskiej, 14 grudnia 1853

Maria Towiańska miała zaledwie trzy lata, gdy w 1840 roku jej rodzice i najstarszy brat opuścili Litwę. Przez kolejne osiemnaście lat utrzymywała z nimi jedynie korespondencyjny kontakt. W 1853 roku Karolina Towiańska pisze do córki, która przeniosła się właśnie z Podola do Warszawy w związku ze śmiercią dotychczasowej opiekunki. Wyraża radość, że Maria trafiła do „portu zbawienia”, „błogosławionego domu, gdzie panuje miłość Boga, prawdy”, czyli pod opiekę towiańczyków Noskowskich wychowujących już czworo młodych Towiańskich.

publikacje

Wróć do listy

List Izabeli Rothkirch do Józefy i Feliksa Niemojewskich, 4 grudnia 1867

Baronowa pisze do Feliksa Niemojewskiego i jego żony Józefy z Noskowskich w związku z niedawnym chrztem ich syna. List, utrzymany w podniosłym tonie charakterystycznym dla korespondencji towiańczyków, zawiera poetyckie ozdobniki i wyrazy życzliwości. Nawiązuje do otrzymanej przez autorkę wiadomości, w której najpewniej szczegółowo opisano „wyższą ideę Chrześcijańską” związaną z „uczuciami, [...] myślami z Nieba idącymi”, którymi młodzi rodzice „dobroczynnie darzą [...] ubogie sługi Sprawy Bożej” (k. 1) z okazji sakramentu udzielonego dziecku.

publikacje

Wróć do listy

Niektóre daty i fakta z życia Andrzeja Towiańskiego

Pierwsza znana biografia Andrzeja Towiańskiego została napisana jeszcze za jego życia. Opisuje wydarzenia do 1866 roku włącznie; kończy się zapowiedzią „artykułu, który prześle się z czasem” (k. 68v.). Narrację utrzymano w konwencji hagiografii. Nadzwyczajne okoliczności towarzyszą mistykowi od narodzin, którym błogosławią trzej zbłąkani w śnieżycy kapłani. Przez życie prowadzi go Opatrzność – jej narzędziem jest to „natchnięty Boską myślą” (k. 9) bezwzględny Generał-Gubernator, to poznana w podróży „staruszka prostaczka” (k.

publikacje

Wróć do listy

List Anny Guttowej do Józefy i Feliksa Niemojewskich, 7 listopada 1867

Anna Guttowa, szwagierka i bliska zaufana Andrzeja Towiańskiego, pisze do Feliksa Niemojewskiego i jego żony Józefy z Noskowskich w związku z niedawnymi narodzinami ich syna. Deklaruje, że domownicy mistyka w Zurychu spodziewali się chłopca, ponieważ podczas niedawnej wizyty adresatka „tak czynnie zabierała duchem stanowisko czynu”. Powinszowania ujawniają, że chłopca nazwano na cześć Kościuszki, którego towiańczycy otaczali czcią. Autorka zachęca rodziców, by wychowywali Tadeuszka „na Chwałę Bożą, aby z czasem i w Duszy i w czynie był tak dzielny jak Nasz Wódz” (k. 1v.).

publikacje

Wróć do listy

Śluby

Porównanie charakteru pisma pozwala przypisać anonimowy tekst Ksawerze Deybel. Arkusz z zapisaną na pierwszych czterech kartach Modlitwą (z 1842 roku) to najwcześniejszy z trzech znanych dziś rękopisów wieloletniej kochanki Adama Mickiewicza. Śluby napisała w Nanterre, dokładnie pięć lat po Modlitwie – pragnienie, by „namaszczenie niebieskie na dzieła Sprawy S. wiernie utrzymywać” (k. 5) wiąże się z poczynionymi w poprzednim tekście deklaracjami. Tym razem wypowiedź jest skierowana wyłącznie do „Matki” (Maryi – k. 5), której kobieta powierza rozporządzanie swoim losem.

publikacje

Wróć do listy

Modlitwa

Porównanie charakteru pisma pozwala przypisać anonimowy tekst Ksawerze Deybel. Arkusz z zapisanymi na kolejnych kartach Ślubami (z 1847 roku) to najwcześniejszy z trzech znanych dziś rękopisów wieloletniej kochanki Adama Mickiewicza.

Strony