Jest to odpowiedź na list Mirosława J. Dragana z 10.04.1989 r., który jest tłumaczem Wiliama Maliszewskiego. Maliszewski ma zamiar wydać w Ameryce książkę Ron Jeffery „Red runs the Vistula”, w której jest mowa m.in. o Borysie von Smysłowskim [pułkowniku wojsk ukraińskich pod dowództwem niemieckim]. Dragan oprócz tego, że tłumaczy listy Maliszewskiem, bo ten nie mówi po polsku, sam przy okazji zajmuje się historią obozów śmierci.
Halina Martin opisuje okoliczności zamachu na von Smysłowskiego, pułkownika wojsk ukraińskich pod dowództwem niemieckim. Autorka, powołując się na źródła, w tym własną relację uzyskaną dzięki współpracy z oddziałem „Żbika” z Kedywu AK wykonującym wyrok, podała szczegóły rozpoznania i samej akcji. W 1944 r. sąd Polski Podziemnej, po zbadaniu działalności na szkodę narodu polskiego, której dopuszczał się von Smysłowskiego, wydał na niego wyrok śmierci. Pierwsza próba jego wykonania, która miała miejsce 16 maja 1944 r., nie powiodła się.
List do Zofii Kozarynowej z prośbą o recenzję książki pt. Łączność, sabotaż, dywersja – kobiety w Armii Krajowej. Martinowa znała publikacje Kozarynowej i uważała ją za odpowiednią osobę, ponieważ przeżyła ona wojnę w kraju i dobrze rozumiała niebezpieczeństwa i trudy ponoszone przez kobiety pełniące służbę konspiracyjną. Ideę powstania tej książki podjęła przed laty Wanda Pełczyńska. Po przezwyciężeniu wielu trudności, udało się ją wydać, Halina Martin była jej redaktorką. Tematycznie publikacja obejmuje okres do powstania warszawskiego.
Kolekcja składa się z dwóch podzbiorów:
1) listów, które Joanna Muszkowska Penson wysyłała do domu z obozu koncentracyjnego, Ravensbrueck. Listy są napisane na formularzu obozowym. Jest ich 14 pod sygnaturami: MIIWS-A-169-1 do MIIWS-A-169-8 oraz MIIWS-A-169-48 do 53.
Feiga Kamer opisuje wkroczenie wojsk niemieckich do Lubaczowa (pow. Cieszanów) 22 czerwca 1941 r. Trzy dni później wszyscy Żydzi w wieku od 10 do 60 lat musieli zgromadzić się na rynku i zostali otoczeni przez ukraińskich policjantów. Pojawił się „jakiś wyższy rangą SSowiec” i przeprowadził selekcję. Kobiety z dziećmi odesłano do domów, a wielu mężczyzn wysłano do robót przymusowych. W miejscowości Lackie (pow. Złoczów) powstał obóz pracy, w którym przebywali Żydzi z dwudziestu pięciu krajów. Dalsza część relacji dotyczy życia autorki w getcie lubaczowskim, które utworzono w 1942 r.
Anna Steinberg informuje, że 10 lipca 1943 r. do obozu Bergen-Belsen przywieziono grupę ok. stu sześćdziesięciu mężczyzn, kobiet i dzieci z krakowskiego więzienia Montelupich, a w sierpniu tysiąc osób. W tym czasie w obozie koncentracyjnym przebywało ok. dwóch tys. ludzi z Warszawy i trzy tys. więźniów politycznych. Autorka opisała funkcjonowanie obozu, brutalne zachowania kapo i nadzorców. Z każdym kolejnym transportem w obozie było coraz ciaśniej. Niektórych więźniów umieszczono w specjalnych barakach i traktowano lepiej, m.in. tych, którzy pochodzili z Hiszpanii i Argentyny.
Relacja spisana 6 listopada 1945 roku, dotyczy wydarzeń z okresu od 1940 do 1944 roku.
Tekst otwiera informacja o przyjeździe Autorki wraz z matką, mężem i dwoma synami do Lwowa w maju 1940 roku. Kobieta zapisała, że jej mąż chorował na raka. Od października 1941 do 17 lipca 1942 roku przebywał w szpitalu przy ulicy Bilińskiego, najpewniej na skutek doniesienia, został zabrany przez gestapo. Autorka nie miała o nim więcej informacji.
Mirka Winer opisała wkroczenie wojsk niemieckich do Polski i prześladowania ludności żydowskiej w Bełżycach. Niemiecki komendant miasta wpadał do mieszkań zajmowanych przez Żydów i rozstrzeliwał wszystkich - autorka podała zapamiętane imiona i nazwiska ofiar. Okupanci rabowali mienie żydowskie i nakładali kontrybucje. W l. 1941-1942 z getta wywożono Żydów do pracy. Rodzina Winerów ukrywała się w domu kuzyna na terenie Bełżyc. Potem autorka trafiła do miejscowego obozu pracy, stamtąd została wywieziona do obozu w Budzyniu (k.
Maria Osterman opisuje zajęcie Sokala przez Niemców. Autorka przebywała w miejscowym getcie, mieszkała z adwokatem, który niedługo potem został przewodniczącym Judenratu. Wspomina, że Ukraińcy brali udział w prześladowaniu ludności żydowskiej, a także mordowali przedstawicieli sokalskiej inteligencji. Egzekucje odbywały się w pobliżu cegielni za miastem. Do obozu w Bełżcu wywieziono z getta ok. 2 tys. Żydów. Autorka zdobyła tzw. aryjskie papiery i opuściła getto. Przedostała się do Lwowa, a po krótkim czasie wyjechała do Warszawy.
Helena Schnee opisała akcję likwidacyjną w Stanisławowie. 12 października 1941 r. w masowych egzekucjach zginęła większość ludności żydowskiej, a „wyrok [na pozostałych] odłożono do 30 marca 1942”. Autorka podczas pierwszej akcji likwidacyjnej zdołała uciec z dzieckiem.