publikacje

Wróć do listy

Ruch oporu na polu kobiecym w obozie na Majdanku

Relacja dotyczy pobytu Eugenii Piwińskiej w obozie na Majdanku od stycznia do lipca 1943 r. W pierwszej części autorka wyjaśnia zasadność użycia terminu „ruch oporu”. Wspomina, że podczas wojny używano w tym kontekście słowa „walka”. W dalszej części rozdziału precyzuje, na czym jej zdaniem owa walka polegała. Od samego początku obóz – a w szczególności pole kobiece na Majdanku – nie był przygotowany na przyjęcie kobiet przywiezionych z Warszawy na początku 1943 r. Transport liczył 311 więźniarek z Pawiaka i „znacznie więcej z ulicznych łapanek”.

publikacje

Wróć do listy

Dzień, jakich było wiele; Swietlana

Pierwsze z autobiograficznych opowiadań Danuty Rosińskiej, Dzień, jakich było wiele, opisuje konkretne wydarzenie obozowe – egzekucja pokazowa. Jedna z więźniarek, szesnastoletnia Żydówka, chciała uciec z obozu, lecz została zatrzmana. Oprawcy podjęli decyzję o wykonaniu pokazowej egzekucji. Autorka wiele miejsca poświęca opisowi wyglądu młodej skazanej, przytacza ostatni dialog z egzekutorem, a potem informuje, jak przez trzy dni i trzy noce ciało wisiało niezabrane na szubienicy (zdjęto je czwartego dnia). Rytmiczne ruchy martwego ciała Rosińska przewrotnie nazywa tańcem.

publikacje

Wróć do listy

Pacyfikacja Zamojszczyzny

Autorka rozpoczyna swoje wspomnienie od opisu wkroczenia żołnierzy niemieckich na teren jej wsi. Cała jej rodzina się bała, matka spakowała dobytek, a dziadek głośno płakał. Osicka wyznaje, że ona sama się nie bała i nawet cieszyła się, gdyż był to pierwszy w życiu raz, że gdzieś jechała. W dalszej części opisuje transport wagonami towarowymi. Wspomina płacz matki, ataki paniki u innych osób. Podczas wysiadania z wagonów trafiła pod opiekę dziadka, a jej matkę (która – jak się później okazało – była w szóstym miesiącu ciąży) prowadził ojciec.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Wandy Orłoś o pobycie w obozie na Majdanku

Autorka rozpoczyna od informacji, że nie ma zdolności pisarskich. Do obozu na Majdanku trafia 17 lub 18 stycznia 1943 roku wraz z transportem więźniarek politycznych z Pawiaka. Wspomina przeraźliwy chłód podczas podróży wagonami towarowymi. Nie pamięta ile czasu trwała podróż. Pokrótce opisuje wygląd baraku mieszkalnego. Wspomina również, że od razu zorganizowano samorząd więźniarski. W dalszej części Autorka opisuje organizację i rozwój szpitala obozowego ('rewiru').

publikacje

Wróć do listy

Jedno życie

Autorka opisuje losy Polaków na Kresach Wschodnich na przykładzie własnej rodziny. Urodziła się na terenach obecnej Białorusi, na osiedlu fabrycznym Rajówka koło Ilii (trzydzieści pięć kilometrów od Mińska, czterdzieści pięć kilometrów od Starej Wilejki), dokąd jej rodzice (z synkiem) sprowadzili się z Wilna. Ojciec był urzędnikiem i kapelmistrzem orkiestry fabrycznej, tu znalazł zatrudnienie w fabryce tektury i papieru Bogdanowicza. W 1935 r. urodziła się Apolonia. Dzieciństwo wspomina beztrosko do momentu wkroczenia wojsk sowieckich we wrześniu 1939 r.

publikacje

Wróć do listy

„Dziady” przed półwieczem we Lwowie

Autorka opisuje przedstawienie „Dziadów” Adama Mickiewicza wystawione przez młodzież szkolną we Lwowie (dawne liceum im. Adama Asnyka).

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z lat dziecinnych

Jerzy Andrzej Nowacki opowiada kilka epizodów z dzieciństwa, które przeżył w ZSRR i potem podążając szlakiem Armii Andersa do Anglii. Został wywieziony z matką do Archangielska w lutym 1940 r., miał dziesięć miesięcy. Z samego pobytu w ZSRR niewiele pamięta: chorobę matki oraz wyjazd z Rosji pociągiem na początku 1942 r. W czasie tej podróży matka wysiadła z wagonu, by stanąć w kolejce po jedzenie, zostawiając go śpiącego w pojeździe. W międzyczasie pociąg ruszył. Matka goniła go innymi przez trzy kolejne dni. Małym zaopiekowali się w tym czasie polscy żołnierze.

publikacje

Wróć do listy

19. Janina Nowacka z domu Leśkiewicz (7 lipca 1907 – 5 maja 1956)

Jest to życiorys Janiny Nowackiej z domu Leśkiewicz i jej męża Stanisława, napisany przez osobę spowinowaconą z Janiną poprzez matkę jej męża. Zgodnie z nim Janina Leśkiewicz urodziła się w 1907 r. w Kobryniu w rodzinie inteligenckiej. W 1937 r. poślubiła Stanisława Nowackiego, syna doktora medycyny Ludomira Nowackiego i Wandy z Bagniewskich. Stanisław wraz ze starszym bratem Wacławem wstąpił do służby zawodowej w lotnictwie wojskowym. Gdy Wacław zginął w 1928 r. jako pilot, na prośbę rodziców Stanisław wystąpił z lotnictwa.

publikacje

Wróć do listy

Dzień...jeden z wielu.

Autorka opisuje jeden dzień swojej ciężkiej pracy w obozie pod Archangielskiem, na dalekiej północy Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Została tam wywieziona w lutym 1940 r. z dziesięciomiesięcznym synkiem, Jerzym. Jest to Boże Narodzenie, 25 grudnia 1940 r., a dla niej jest to zwykły dzień pracy. Jak co dzień, musi wstać o piątej rano, starając się nie zbudzić dziecka. Jest jeszcze ciemno, kiedy oporządza klacz (wychudłą szkapę o imieniu Groza), zaprzęga ją do sań i stawia się w lesie na stanowisku pracy. Jej zadaniem jest zwożenie ściętego drewna na miejsce zwałki.

publikacje

Wróć do listy

94

Relacja dotyczy pobytu autorki w obozie koncentracyjnym na Majdanku. Miesiąc po tym, jak trafiła na Majdanek, Maria Szary zachorowała na tyfus plamisty i trafiła do obozowego szpitala (rewiru), kierowanego przez dr Stefanię Perzanowską. (Autorka wspomina, że lekarka wyznała jej, iż ta przypomina jej córkę Zosię). Dalsza część wspomnienia dotyczy choroby autorki (pojawiają się wzmianki o snach podczas wysokiej gorączki) i funkcjonowania tamtejszego rewiru.

Strony