publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Jacobi

Ojciec Anny Jacobi został aresztowany, a matka oddała ją pod opiekę Polce, która uznała, że dziewczynka powinna udawać chorą, dlatego zwykle spędzała czas w łóżku. Opiekunka próbowała nauczyć ją pacierzy, lecz Jacobi była przerażona, gdy kazano jej modlić się przy obcych i popełniała błędy, np. żegnała się lewą ręką. Wraz z nimi mieszkał syn Polki, uliczny grajek, niechętny Żydom, który w niedziele wracał do domu pijany i groził dziewczynce śmiercią.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Cesi Goldberg

Cesia Goldberg opisała selekcję, która odbyła się 8 października 1944 r. w Auschwitz-Birkenau. Zachorowała na odrę i trafiła do obozowego szpitala, a w tym samym dniu pojawił się Josef Mengele. Autorka dokładnie zrelacjonowała przebieg selekcji, którą kierował. W zakończeniu Goldberg dzieli się przemyśleniami na temat życia i śmierci. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Zewijah Rosenbusch

Relacja bez daty dziennej, zapewne powstała na przełomie 1945 i 1946 roku. Dotyczy wydarzeń z 1940 roku.

Autorka skoncentrowała się na opisaniu aresztowania jej ojca oraz na tym, co wiedziała o losach. Opisała, że 9 maja 1940 roku do mieszkania, w którym mieszkała z rodzicami, przyszli gestapowcy. Zapowiadali, że aresztują ludzi z planem przesłuchania ich i późniejszego wypuszczenia. Poza ojcem Autorki aresztowali także profesora Hersteina, mieszkającego po sąsiedzku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frydy Koch

Fryda Koch opisuje pogromy w Borysławiu po wkroczeniu wojsk niemieckich. Jej ojciec został zastrzelony, a matka zdecydowała się uciec z dziećmi z getta. Przez pewien czas ukrywali się po tzw. aryjskiej stronie, jednak wrócili do getta (mężczyzna, która przynosił jedzenie, przestał przychodzić do ich kryjówki). Potem Fryda znalazła schronienie u znajomej Polki, która otrzymywała za to pieniądze. W getcie zginęli jej matka i brat. Dziewczynka została wysłana do wuja, który przebywał w obozie pracy niedaleko Drohobycza.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Laury Dientenfass

Laura Dientenfass opisała sytuację Żydów w krakowskim getcie: prześladowania, przesiedlenia, prace przymusowe, łapanki i egzekucje. Po akcji likwidacyjnej (marzec 1943) została wywieziona do obozu w Płaszowie. Wspomina o szczegółowych rewizjach osobistych Żydówek. Następnie przebywała w obozie pracy w Pionkach. Ukraiński strażnik pobił ją do nieprzytomności, gdy odkrył, że przemyca chleb. Potem trafiła do Auschwitz-Birkenau (lipiec 1944). Po dwóch dniach przeprowadzono selekcję i połowa więźniarek straciła życie. Pozostałe nosiły kamienie.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik 1939–1955

Początek – ostatnie dni sierpnia 1939. Jest to dziennik z nieregularnymi zapiskami, prowadzony aż do sierpnia 1955. Przerwy były spowodowane m.in. pobytem autorki w szpitalu (lato 1940). W ostatnich dniach sierpnia Zakopane się wyludnia: wyjeżdżają letnicy, za chwilę („gdy zrobi się gorąco”, k. 4v) wyjedzie klub inteligentów zakopiańskich, których nie darzy szacunkiem autorka; jej syn zamierza wstąpić do armii. Zostaną na miejscu starzy ludzie, tacy jak ona – przeczuwa.

publikacje

Wróć do listy

[Inc. „Mały, drewniany domek na uboczu...”]

Relacja reportażowa z odwiedzin u Olgi Małkowskiej 24 maja 1970 roku, w jej domu w Zakopanem, Małe Żywczańskie 17a, i kolejnych spotkań. O Małkowskiej: „Starsza pani, w świetnej formie fizyznej i umysłowej, kulturalna, sympatyczna, choć surowa. Twarz, choć już pobrużdżona, żywo przypomina tę z fotografii z młodych lat w wielkim harcerskim kapeluszu” (k. 7).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mali Połoseckiej

Mala Połosecka opisuje getto w Adamowie: prześladowania, kontrybucje, roboty przymusowe, transporty do obozów w Dęblinie i Bełżcu. We wrześniu 1940 r. nastąpiły aresztowania inteligencji żydowskiej i polskiej. Do Adamowa przybywały transporty Żydów z innych miejscowości. W czasie likwidacji getta w Adamowie (październik 1942) autorka została wywieziona do warszawskiego getta. Uciekła i ukrywała się po tzw. aryjskiej stronie, dzięki pomocy Polaków. Po upadku powstania warszawskiego trafiła do Wrocławia, a następnie do Głogowa, gdzie doczekała wyzwolenia przez Armię Czerwoną.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lorki Schorr

Lorka Schorr opisała trzy akcje likwidacyjne w getcie krakowskim w 1942 r. Została wywieziona do obozu w Płaszowie, a po siedemnastu dniach zgłosiła się do transportu personelu medycznego i trafiła do obozu pracy w Szebniach (marzec 1943). Przedstawiła warunki życia w obozie i swoją pracę w ambulatorium. Wspomina o napływających transportach więźniów i selekcjach, a także o grobie jeńców radzieckich w pobliskim lesie. W zakończeniu przypomina o ewakuacji obozu i wysłaniu 2,500 więźniów (wymienia nazwiska kilku lekarzy) do Auschwitz.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Szarlotty Splewińskiej

Relację otwierają zdawkowe informacje biograficzne dotyczące Autorki.

Następnie kobieta przeszła do zrelacjonowania losów swojej rodziny w pierwszych dniach po wejściu wojsk niemieckich. Opisała ucieczkę dziesięcioosobowej grupy krewnych do Wolbromia oraz poszukiwanie kogoś, kto skłonny byłby udzielić im schronienia. Zanotowała, że początkowo ukrywali się razem u polskiego gospodarza, później podzielili się na mniejsze grupy i zaczęli mieszkać w różnych miejscach. Po czasie trudnym do ustalenia kobietę (pozostającą z mężem i córką) wydała polska stróżka.

Strony